Türkiye’de Yaratıcı Ekonominin Uluslararası Rekabet Gücü

Ekonomik kriz dönemlerinde bile hız kesmeden büyümeye devam eden yaratıcı ekonomi, günümüz küresel ekonomisinin başlıca lokomotif sektörlerinden biridir. Bu sektörde Türkiye de en önemli yaratıcı ürün ihracatçısı ülkeler arasında yer almaktadır. Bu çalışma Türk yaratıcı endüstrisinin uluslararası alanda rekabet gücünün ve dış ticaretteki konumunun belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle Türkiye’nin yaratıcı endüstrideki uluslararası rekabet gücü, 7 alt ürün kategorisinde 2005-2015 yılları arasındaki ithalat ve ihracat değerleri kullanılarak; Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi (RCA), Göreli Ticaret Avantaj Endeksi (RTA) ve Göreli Rekabet Üstünlüğü Endeksi (RC) ile hesaplanmıştır. Daha sonra Türkiye’nin yaratıcı ürün ticaretinde önemli rakipleri arasında yer alan ülkeler (Çin, Hong Kong, Tayvan, Hindistan, Malezya, Meksika, Filipinler, Singapur ve Tayland) karşısındaki ihracat performansı 2005-2015 dönemi için Karşılaştırmalı İhracat Performans Endeksi (CEP) ile tespit edilmiştir. RCA, RTA ve RC endeks sonuçlarına göre Türkiye 2005-2015 yıllarında yaratıcı endüstride uluslararası rekabet gücüne sahiptir. Türkiye’nin karşılaştırmalı üstünlüğe haiz alt ürün kategorileri el sanatları ve tasarımdır. Bununla birlikte Türkiye diğer yaratıcı ürün kategorilerinde (görsel-işitsel, yeni medya, sahne sanatları, yayımcılık ve görsel sanatlar) karşılaştırmalı üstünlüğe sahip değildir. Diğer yandan, CEP endeks sonucu ise Türkiye’nin karşılaştırıldığı diğer gelişmekte olan ülkelere göre el sanatlarında ihracat performansının göreceli olarak daha üstün olduğunu göstermektedir. Ayrıca, Türkiye 2015 yılında Hong Kong, Tayvan, Malezya, Meksika, Singapur ve Tayland’a göre yaratıcı endüstrinin genelinde daha yüksek bir ihracat performansına sahiptir. Bununla birlikte Çin, Hindistan ve Filipinler’e kıyasla daha düşük yaratıcı endüstri ihracat performansı göstermektedir.

The International Competitiveness of Creative Economy in Turkey

The creative economy, maintained to grow up even during the economic crisis, is one of the major driving sectors in today’s global economy. In this sector, Turkey has also been among the most important creative product exporting countries. This study aims to determine the international competitiveness of the Turkish creative industry in the global economy and its position in foreign trade. For this purpose, the international competitiveness of Turkish creative industry has primarily been calculated for seven subcategories of this industry using the import and export values between the years of 2005 to 2015 with Revealed Comparative Advantage Index (RCA), Relative Trade Advantage Index (RTA) and Revealed Competitiveness Index (RC). After that, by using Comparative Export Performance Index (CEP) for the period 2005-2015, it has been determined the export performance of Turkish creative industry against the countries (China, Hong Kong, Taiwan, India, Malaysia, Mexico, the Philippines, Singapore and Thailand) taking part in the major rivals of Turkey. According to the results of RCA, RTA and RC, Turkey has international competitiveness in the creative industries for 2005-2015 periods. In Turkey, the sub-product categories displaying comparative advantage are art crafts and design. However, Turkey does not have any comparative advantage in the other creative product categories (audiovisuals items, new media items, performing arts, publishing and visual arts). On the other hand, the result of CEP has also showed that export performance of Turkey’s art crafts is relatively higher than that of the all other developing countries. In addition, Turkish creative industry has higher export performance than Hong Kong, Taiwan, Malaysia, Mexico, Singapore, and Thailand in 2015. Nevertheless, the Turkish creative industry has showed lower export performance compared to China, India and the Philippines.

PDF

___

Aksoy, A. & Enlil, Z. (2011). Kültür ekonomisi envanteri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Aktan, Coşkun, C. (2011). Global rekabet gücü ve işletmeler. Mercek Dergisi, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) Yayınları, 16(61), 69-78.
Aktan, Coşkun, C. & Vural, İstiklal, Y. (2004). Rekabet gücü ve rekabet stratejileri. Rekabet Dizisi: 2, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayınları.
Altuntaş, M. (2010). Türkiye’de otomotiv ana sanayi ve uluslararası rekabet gücü. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Alvarez, Maria, D. & Yarcan, Ş. (2010). Istanbul as a world city: a cultural perspective, International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 4(3), 266- 276, https://doi.org/10.1108/17506181011067646
Aslan, G. (2017). Yaratıcı endüstrilerin yükselişi: Geçmiş, bugün ve gelecek. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 109-122, https://doi.org/10.18037/ausbd.417385
Aslan, P. (2018). Bir uluslararası halkla ilişkiler stratejisi olarak kültür ve yaratıcı endüstri ürünleri: Latin Amerika pazarında Türk dizileri üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Balassa, B. (1965). Trade liberalization and revealed comparative advantage. The Manchester School, 33, 99-123, https://doi.org/10.1111/j.1467-9957.1965.tb00050.x
Baumol, W. & Bowen, W. (1966). Performing arts: The economic dilemma. The Twentieeth Century Fund.
Bilton, C. (2007). Management and creativity: From creative industries to creative management. Blackwell.
Buckley, Peter, J., Pass, Christopher, L. & Prescott, K. (1988). Measures of international competitiveness: A critical survey. Journal of Marketing Management, 4(2), 175–200, https://doi.org/10.1080/0267257X.1988.9964068
CANON. (2016). Think creative: Yaratıcı sektör ve günümüzün yaratıcı pazarında baskının rolü https://canon.a.bigcontent.io/v1/static/636899603645219517BL_03_think_guides_tr (Erişim Tarihi, 26.06.2020).
Caves, Richard, E. (2000). Creative industries: Contracts between art and commerce. Cambridge: Harvard University Press.
Cunningham, S. (2004). The creative industries after cultural policy. International Journal of
Cultural Studies, 7 (1), 105-115, https://doi.org/10.1177/1367877904040924
Cunningham, S. (2001). From cultural to creative industries, theory, industry and policy implications. Culturelink, Special Issue, 19-32.
Çetindamar, D. & Günsel, A. (2012). Measuring the creativity of a city: A proposal and an application. European Planning Studies, 20(8), 1301-1318, https://doi.org/10.1080/09654313.2012.680583
DCMS. (2001). Creative industries mapping document. London, https://www.gov.uk/government/publications/creative-industries-mapping-documents-2001
DCMS. (1998). Creative industries mapping document. London, https://www.gov.uk/government/publications/creative-industries-mapping-documents-1998
Demir, O. (2018). Looking forward for Istanbul’s creative economy ecosystem. Creative Industries Journal, 11(1), 87–101, https://doi.org/10.1080/17510694.2018.1434361
Demirel, Elif Ü. (2014). Kültürel ekonomi açısından kültür ve sanat ürünleri pazarlaması ile tüketimi arasındaki ilişkinin ampirik olarak analizi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Durmaz, B., Velibeyoğlu, K. & Yiğitcanlar, T. (2008). Emergence of a creative City: Antalya a filminduced tourism centre. 4th Word Conference for Graduate Research in Tourism Hospitality and Leisure, 22-27 April, Antalya.
Ekşioğlu, Ş., Zeynep. (2013). Kültür ile ilgili faaliyetlerin ekonomik etkisi", EY International Congress on Economics I Europe and Global Economic Rebalancing. Gazi University, ss. 1-24, Ankara.
Ekşioğlu, Ş., Zeynep. (2012). Kültürel sermaye ve ekonomik kalkınma arasındaki ilişkinin GirdiÇıktı Analizi ve Fayda Maliyet Analizi yöntemleri ile Türkiye için Değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Doktora tezi], Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Enlil, Z. & Evren, Y. (2011). Yaratıcı İstanbul, yaratıcı sektörler ve kent. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Enlil, Z., Evren, Y. & Dinçer, İ. (2011). Cultural triangle and beyond: A spatial analysis of cultural industries in Istanbul. Planning Practice & Research, 26(2), 167-183, https://doi.org/10.1080/02697459.2011.560460
Erataş, F., Alptekin, V. & Uysal, D. (2013). Türkiye’de kültür ekonomisinin gelişimine yerel bir bakış. ANEMON, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 25-47.
Erasmus University Rotterdam. Creative Industries in India: Size, Geography and Potential. https://www.eur.nl/en/research/creative-industries/research/projects/creative-industriesindia (Erişim Tarihi, 21.06.2020).
Erkan, B. (2013). Türkiye’nin tekstil ve hazır giyim sektörü ihracatında uluslararası rekabet gücünün belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 93-110.
Esen Bike, Ü. & Atay, Ö. (2020). Türkiye’nin yaratıcı şehirleri. Bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 92, 29-54, https://doi.org/10.12995/bilig.9202
Fleming, T. (2017). The Philippine creative economy: Toward a baseline & programme. https://www.britishcouncil.ph/sites/default/files/tfcc_the_philippine_creative_economy_to ward_a_baseline_final.pdf (Erişim Tarihi, 23.05.2020).
Fertö, I., & Hubbard, L. J. (2003). Revealed comparative advantage and competitiveness in Hungarian agri-food sectors. The World Economy, 26(2), 247– 259, https://doi.org/10.1111/1467-9701.00520
Galloway, S. & Dunlop, S. (2007). A critique of definitions of the cultural and creative industries in public policy. International Journal of Cultural Policy, 13(1), 17-31, https://doi.org/10.1080/10286630701201657
Garnham, N. (2005). From cultural to creative industries. International Journal of Cultural Policy, 11(1), 15-29, https://doi.org/10.1080/10286630500067606
Güran, C. Mehmet & Seçilmiş, İ., Erdem. (2013). Ankara kültür ekonomisi: Sektörel büyüklüklerin değerlendirilmesi, Kültür Mirası ve Kültür Ekonomisi Envanteri Projesi, https://www.researchgate.net /publication/320402819_Ankara_Kultur_Ekonomisi_Sektorel Buyukluklerin_Degerlendirilmesi, (Erişim Tarihi, 16.05.2020).
Güran, C. Mehmet & Seçilmiş, İ., Erdem. (2012). Ankara kültür ekonomisi: Kapsam ve ölçüm tartışmaları çerçevesinde sektörel büyüklüklerin değerlendirilmesi. Ankara Kültür Mirası ve Kültür Ekonomisi Envanteri Projesi, Ankara.
Hartley, J. (2005). Creative industries. John Hartley (Ed.), Creative Industries (ss. 1-41). Blackwell Publishing
Howkins, J. (2001). The creative economy: How people make money from ideas. London: Allen Lane.
İKSV. (2012). Ekonomik Etki Araştırması. https://www.iksv.org/tr/raporlar/iksv-ekonomik-etkiarastirmasi, (Erişim Tarihi, 12.04.2020).
İSTKA. (2014). 2014-2023 İstanbul Bölge Planı, http://www.istka.org.tr/planlama/istanbul-bolgeplani, (Erişim Tarihi, 10.06.2020).
İZKA. (2013). İzmir 2012 Kültür Ekonomisi, Kültür Altyapısı Envanteri ve İzmir Kültür Ekonomisi Gelişme Stratejisi Projesi, http://www.izmiriplanliyorum.org/static/upload/file/izmir_kultur ekonomisi_envanteri_ve_kultur_ekonomisi_stratejisi_projesi.pdf, (Erişim Tarihi, 04.05.2020).
Kaymas, S. (2020). Is development possible without cultural policies? Rethinking creative industries and sustainable development in the case of Turkey, Creative Industries Journal, 13:1, 72- 92, https://doi.org/10.1080/17510694.2019.1652026
Kerimoğlu, E. & Güven Güney, B. (2018). İstanbul’da yaratıcı işgücünün eğitimi ve endüstri pratikleri üzerine bir değerlendirme. Sosyoekonomi, Vol:26(37), 57-80, https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2018.03.03
Krugman, P. (1996). Making sense of the competitiveness debate. Oxford Review of Economic Policy 12(3), 17–25.
Lazzeretti, L., Capone, F. & Seçilmiş, İ. Erdem. (2014). Türkiye’de yaratıcı ve kültürel sektörlerin yapısı. Maliye Dergisi, 166, 195-220.
Lazzeretti, L., Capone, F. & Seçilmiş, İ. Erdem. (2016). In search of a Mediterranean creativity: Cultural and creative industries in Italy, Spain and Turkey. European Planning Studies. 24(3), 568-588, https://doi.org/10.1080/09654313.2015.1082979
Liu, H., Silva, A. Elisabete & Wang, Q. (2015). Creative Industries and Urban Spatial Structure. Springer International Publishing.
Mercer, C. (2009). Convergence, creative industries and civil society: Towards a new agenda for cultural policy and cultural studies. Culture Unbound, (1), 179-204, https://doi.org/10.3384/CU.2000.1525.09111179
NOIE. (2003). Creative industries: Cluster study. http://www.govonline.gov.au/publications /NOIE/DCITA/cluster_study_report_28may.pdf. (Erişim Tarihi, 16.07.2020).
OECD. (1996). Industrial competitiveness. Organization for Economic Co-Operation and Development.
Özdamar, G. & Albeni, M. (2011). Türkiye otomotiv sanayisi dış ticaret rekabet gücü üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(13), 193-216.
Özdemir, N. (2009). Kültür ekonomisi ve endüstrileri ile kültürel miras yönetimi ilişkisi. Milli Folklor, 21(84), 74-86.
Özkan, E. (2009). Kentsel dönüşümde kültür endüstrileri: İstanbul'da film endüstrisinin kentsel dönüşüm yaratma potansiyellerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi], Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Peltoniemi, M. (2015). Cultural industries: product–market characteristics, management challenges and industry dynamics. International Journal of Management Reviews, 17(1), 41-68, https://doi.org/10.1111/ijmr.12036
Porter, Michael, E. (1990). The Competitive advantage of nations. The Free Press.
Seçilmiş, İ. Erdem; (2015), Türkiye’de yaratıcı endüstrilerin kümelenmesi. Ege Akademik Bakış, 15(1), 9-18.
Serin, V. & Civan, A. (2008). Revealed comparative advantage and competitiveness: A case study for Turkey towards the EU. Journal of Economic and Social Research, 10(2), 25-41.
Siudek, T. & Zawojska, A. (2014). Competitiveness in the economic concepts, theories and empirical research. Oeconomia, 13(1), 91-108.
Şahin, D. (2016). İmalat sanayinde rekabet gücünün ölçümü: Türkiye ve BRIC ülkeleri örneği. Ege Akademik Bakış, 16(4), 709-718.
Throsby, D. (2008). The concentric circles model of the cultural industries. Cultural Trends, 17:3, 147-164, http://dx.doi.org/10.1080/09548960802361951.
TAVAK. (2017). Türkiye’de Kültür (Kreatif) Ekonomisinin Boyutları https://tavakvakfi.org/wpcontent/uploads/2019/01/T%C3%BCrkiyede-K%C3%BClt%C3%BCr-EkonomisininBoyutlar%C4%B1.pdf, (Erişim Tarihi, 09.07.2020).
TC. Cumhurbaşkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019- 2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf, (Erişim Tarihi, 05.06.2020).
TC. Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf, (Erişim Tarihi, 05.06.2020).
Turok, I. (2003). Cities, clusters and creative industries: The case of film and television in Scotland. European Planning Studies, 11(5), 549-565, https://doi.org/10.1080/09654310303652
Uçkan, Ö. (2013). Politika Yapım Süreci ve Yönetişim: Türkiye’de Bilgi Toplumu ve Bilgi Ekonomisi Politikalarının Üretiminde Yönetişim Fobisi. M. Akif Çukurçayır ve H. Tuğba Eroğlu (Eds.), Yönetişim: Kuram, Uygulama ve Boyutlar, (ss. 103-140), Çizgi Kitabevi.
UN. (2020). Comtrade database. http://comtrade.un.org/data/, (Erişim Tarihi, 11.05.2020).
UNCTAD. (2020). Creative economy database. https://unctadstat.unctad.org/wds/ReportFolders/report Folders.aspx, (Erişim Tarihi, 10.05.2020).
UNCTAD. (2018). Creative economy outlook: Trends in international trade in creative industries, 2002-2015. United Nations.
UNCTAD. (2010). Creative economy report 2010, Creative economy: A feasible development option. United Nations.
UNESCO. (2015). Cultural times: The first global map of cultural and creative industries, https://en.unesco.org/creativity/sites/creativity/files/cultural_times._the_first_global_map_ of_cultural_and_creative_industries.pdf, (Erişim Tarihi, 24.06.2020).
UNESCO. (2013). Creative economy report 2013: Widening local development pathways, Special edition. http://www.unesco.org/culture/pdf/creative-economy-report-2013.pdf (Erişim Tarihi, 13.05.2020).
UNESCO. (2009). Measuring the economic contribution of cultural industries: A review and assessment of current methodological approaches. http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/ measuring-the-economic-contribution-of-cultural-industries-a-review-and-assessment-of-current-methodological-approachesen_1.pdf, (Erişim Tarihi, 24.00.2020).
Vollrath, Thomas, L. (1991). A theoretical evaluation of alternative trade intensity: Measures of Revealed Comparative Advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 130, 265-79, https://doi.org/10.1007/BF02707986
Vollrath, Thomas, L. (1989). Competitiveness and protection in World Agriculture, Agricultural Information Bulletin No. 567, Washington DC Economic Research Service.
Vollrath, Thomas, L. (1987). Revealed competitive advantage for wheat, Washington DC: Economic Research Service Staff Report No. AGES861030.
WIPO. (2015). Guide on surveying the economic contribution of the copyright industries. Revised Edition. https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/copyright/893/wipo_pub_893.pdf, (Erişim Tarihi, 16.07.2020).
Yardımcı, A. (2016). İçerdiği faaliyet gruplarına göre Türkiye’deki yaratıcı endüstri üzerine bir çalışma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(613), 65-77.
YEKON. (2014), İstanbul Yaratıcı Ekonomi Çalışmaları Atölyesi Final Raporu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Kültür Politikaları ve Yönetimi (KPY) Araştırma Merkezi.