191109

MME DE LAFAYETTE’İN PRİNCESSE DE CLÈVES VE MEHMET RAUF’UN EYLÜL ADLI ROMANLARINDA TOPLUMSAL DEĞERLERİN KAHRAMANLARIN YAŞAMI VE PSİKOLOJİSİ ÜZERİNE ETKİSİ

Edebiyatın ne olduğu konusunda farklı görüşler öne sürülmekle birlikte en yaygın kabul edilen görüş, edebiyatın toplumu, insanı ve yaşamı yansıttığı, yazarın da bir gerçeğin sunucusu olduğu yönündedir. Bir edebiyat yapıtının nasıl yorumlanması gerektiği hususunda ortaya konan dört temel yaklaşımdan bir tanesi, edebi yapıtı toplumla olan ilişkisinden hareketle anlamlandırmaya çalışmaktadır. Bu yaklaşımı benimseyen kuramcılara göre, edebi yapıt toplumu yansıtan bir aynadır. Princesse de Clèves 1678 yılında yayımlanmıştır. Romanın 17.yüzyıl klasisizm edebiyat akımının kurallarına bağlı kalınarak yazıldığı söylenebilir. Romanın öyküsü çözümlenirken, 16. yüzyıl Rönesans ve Reform hareketleriyle 1789 Fransız Devrimi arasındaki tarihi değişim süreci, II. Henri ve Kral XIV. Louis dönemlerini dikkate almak gerekmektedir. Eylül, 1900 yılında Servet-i Fünun dergisinde tefrika halinde yayınlanmıştır. Romanı değerlendirirken Batılılaşma hareketleri ve Tanzimat ile başlayan 1923’ te Cumhuriyet’in ilanı ile uç noktaya ulaşan Türk toplumunun yaşadığı tarihi değişim sürecini ve II. Abdülhamit dönemini dikkate almak uygun bir yaklaşım olacaktır. Princesse de Clèves adlı romanın konusu yasak aşk ve olay aristokrat çevrede, sarayda geçmektedir. Eylül adlı romanın konusu da yasak aşktır. Ancak olay İstanbul’da kent yaşamı sürdüren bir aile ortamında geçmektedir. Princesse de Clèves adlı romanın kahramanları aristokrasiyi, Eylül adlı romanın kahramanları halkı temsil etmektedir denilebilir, bununla birlikte romanın yazıldığı dönem İstanbul’da yaşam sürdüren insanların, Anadolu’da yaşayan halka göre entelektüel açıdan daha batılı bir kültüre ve yaşam tarzına yakın olduklarını unutmamak gerekir. Mme de Lafayette ve Mehmet Rauf romanlarında bir yandan yaşadıkları toplumların değerlerini yansıtmaya çalışırken, diğer yandan da bireylerin duygularını ve ruhsal durumlarını çözümleme çabası içerisindeler. İkisi de yasak aşk konusunu toplumlarında kabul gören değerler açısından ele almakta ve sözü edilen değerlerin bireylerin psikolojileri üzerindeki etkilerini irdelemektedirler. Her iki romanda da erdem, sadakat ve namus gibi toplumsal değerleri üstün kılma anlayışının hâkim olduğu ve bu değerlerin aşk duygusuna bağlı gelişen tutkuların önüne geçtiği görülmektedir.

THE EFFECTS OF SOCIAL VALUES ON THE PROTAGONISTS’ LIFE AND PSYCHOLOGY IN THE NOVELS OF PRINCESSE DE CLÈVES (MME DE LAFAYETTE) AND EYLÜL (MEHMET RAUF)

With different asserted opinions regarding what the literature is, the most accepted opinion is that literature reflects society, people and lives and author is the representor of truths. One of the four basic approaches regarding how to interpret a literary work is to try to relate the literary work within its own society. According to the theorists who adopt this idea, a literary work is a mirror that reflects its own society. Princesse de Clèves was published in 1678. It can be said that the novel was written by depending upon the doctrines of 17 th classism literature movement. When the story of the novel is analyzed, it is necessary to take into consideration the historical period of change between 1789 French revolution and 16 th Renaissance and reform movements, and II. Henri ve Kral XIV. Louis periods. Eylül was published serially in Servet-i Fünun journal in 1900. When the story of the novel is analyzed, it will be an appropriate approach to take into consideration the historical period of change Turkish society witnessed during which began with the 2 nd Abdülhamit era, westernization movements and Tanzimat reform era peaking up to the 1923 proclamation of the Republic. The topic of Princesse de Clèves is liaison and the story is narrated in aristocratic place namely in a court. The topic of Eylül is also liaison; however, the story is narrated in the context of a family which has a city life. The characters of Princesse de Clèves represent aristocracy while the characters of Eylül represent folk namely public. It shouldn’t be forgotten that the era, when the novel was written, people who lived in İstanbul had a more tendency towards western life style and culture compared to people living in Anatolia. While Mme de Lafayette and Mehmet Rauf are trying to reflect the values of their societies in which they live, they are also in a position of analyze the emotions of individuals and scrutinize the state of minds of individuals. Both of the writers deal with the topic of liaison in terms of the accepted social values of their own societies and investigate the effects of aforementioned values on the individuals’ psychology. In both novels, the understanding of the superiority of virtue, loyalty and honor dominates and these values overtake all of the passions resulting from love affair.

PDF

___

Alangu, B. (1974). Yüz Ünlü Türk Eseri, T.K.D.
And, M. F. (2004). Roman ve Hayat, istanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları
Asiltürk, B. (2009). Mehmet Rauf'un Eylül Romanında Dört Unsur, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, Temmuz-Aralık 2009, 75-99.
Bakırcıoğlu, M. Z. (1983). Başlangıçtan Günümüze Türk Romanı, İstanbul: Ötüken.
Belge, M. (1990). Eylül, Cumhuriyet Kitap, Sayı 94.
Brunel, P. H. (1969). Introduction A la Littérature Française, Paris: Fernand Nathan.
Collès, L. (1994). Littérature comparée et reconnaissance interculturelle, Bruxelles: De Boeck Duculot.
Fabre, J. (1979). Idées sur le roman de Mme de Lafayette au Marquis de Sade, Paris: Klincksieck.
Forestier, G. 1980. Mme de Chartres, personnage-clé de La Princesse de Clèves, Les Lettres
Romanes. (34), p. 67-76.
Günday, R. (2012). Edebi Metinlerin İncelenmesi ve Öğretimi, Ankara: Elhan Kitap.
Kalkan, N. (www.sabitfikir.com/dosyalar/edebiyatin-asi-kadinlari), Erşim Tarihi: 15.08.2018
Kanter, B. (2010). Eylül Romanında Estetize Edilmiş Kimlikler, TÜBAR, XXVIII, 2010/Güz, 231- 243.
Karaalioğlu, S.K. (1980). Edebiyat Sanatı, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
Lafayette, Mme de (1966). Princesse de Clèves, Paris: Didier.
Lagarde, A. ve Michard, B. (1973), XVIIe Siècle, Paris: Bordas.
Langle, C. (2011), L’Œil du Prince ou l’Adieu aux armes de la Courtoisie dans La Princesse de Clèves, Littérature, 2011/2 (n°162), 3-23
Löcherbach, A. (2011). La Princesse de Clèves et le processus de civilisation, Pratiques (linguistique, littéraire, didactique), Anthropologies de la littérature Özel Sayısı :151-152, 101-116
Martin, S. (2002). Qu’est-ce qui se lie quand on lit, Le Français Aujourd’hui, No:137, Avril 2002, 91-100.
Mathieu, F. (2008), Mme Lafayette et la condition humaine: Une lecture pascalienne de La Princesse de
Cleves, Cahiers du dix-septième: An Interdisciplinary Journal XII, 1, 61–85
Micro Robert Sözlüğü, 2012.
Moran, B. (1983). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi
Nežić, S. (2013). L'étude des personnages et des valeurs dans le roman La Princesse de Clèves de Madame de Lafayette. Mémoire de master, Université de Zagreb.
Özcan, N. (2013). Eylül romanında can sıkıntısı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 20 (1), 135-144
Özcan, H. (2018). Eylül romanında aşkı hazırlayan ortam ve unsurlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 420 - 434.
Sever, S. (1998). Demokratik kültür bilinci edinimi sürecinde dil ve edebiyat öğretimi, Türkiye’de ve Dünyada Anadili Eğitimi Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Tömer Dil Öğretim Merkezi, 124-129.
Stendhal, H. (...). Le Rouge et Le Noir,
Sultanishvili, S. (2016). Khevisberi Goça Ve Eylül Romanlarının Karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Todorov, T. (1984). Théorie de la littérature, Paris : Seuil.
Törenek, M. (1999). Roman ve Hikâyeleriyle Mehmet Rauf. İstanbul: Kitapevi.
Trousson, R. (1965). Les études de thèmes, essai de méthodologie, Paris : Lettres Modernes.
Wellek, R. et A Warren, Edebiyat Biliminin Temelleri, (Çev., Ahmet Edip Uysal), Ankara : Kültür Turizm Bakanlığı Yayınları.
Zariç, M. (2017). Akademik Eleştiri Bağlamında Mehmet Rauf’un Eylül Adlı Romanı, Turkish Studies, 12/5, 529-558
www.edebiyatögretmeni.net/eylul.htm. Erişim tarihi :10.08.2018
www.yardimcikaynaklar.com/fransiz-yazari-la-fayette-madame-de. Erişim tarihi :15.08.2018