METİNLERARASI İLİŞKİLER ÖRÜNTÜSÜNDE NÂ’İLÎ-İKADÎM’İN ŞİİRİ

Nâ'ilî, on yedinci yüzyıl klasik Türk şâirleri arasında ayrı bir öneme sâhiptir. Geleneğin kendisine yüklediği birikimi, geleceğe ulaştırmada bir köprü görevi üstlenmiş gibidir. Şiirini özgünlüğünü yitirmeksizin çok farklı kaynaklardan beslenerek oluşturmuştur. Onun şiirinde; geleneğin getirdiği hemen tüm değerleri, kendinden önce şiir yazan şâirlerin şiirlerinden esinlenme ve etkilenmeleri, çok çeşitli alıntılamaları, yüzyıllar boyunca işlenilmiş ortak rediflerin yarattığı klişe çağrışımları, kendi şiir dünyâsının oluşturduğu benzer içerikli şiirsel yapıları, islâm ve tasavvuf kaynaklı söylemleri, alışılmış ya da eşine az rastlanır mazmûna dayalı kullanımları, Sebk-i Hindî'ye ilişkin ifâdeleri, klasik şâirin zihninde yer edinen ortak tasavvurları, farklı bilim dallarının, söz gelimi astronominin sunduğu terminolojik edinimleri, tabiat, mûsıkî, okçuluk ve oyunlara ilişkin unsûrlar ekseninde biçimlendirilmiş anlamsal yapıları; halk kültürü, edebiyatı ve söyleyişinden kesitleri, geleneksel anlatı formu niteliği taşıyan mesnevîlerde görülen öyküleyici anlatım özellikleri ve üslûpsal değerleri bulmak mümkündür. Şu hâlde Nâ'ilî-i Kadîm'in şiiri, klasik Türk şiiri bağlamında; değerlendirilmesi gereken ve metinlerarası bir okumayla sağlıklı temellere dayandırılabilecek bir örnekçe niteliği taşımaktadır. olabildiğince geniş perspektifte düşünülüp

INTERTEXTUAL APPROACH TO A POEM OF NÂ’İLÎ-İ KADÎM

Nâ’ilî has a unique importance among 17. Century Classical Turkish poets. He as if had taken upon himself the mission of a bridge to transmit the accumulation that tradition had laid upon him. He constructed his poetry by making use of many different sources without losing his poetry’s originality. At his poetry, it is possible to find almost all values belonging to tradition such as: inspirations and influences and many different excerpts from the poets that have written poems before him; common stereotype rhyme connotations that has processed over the centuries, poetic forms with similar content created in his own world of poetry, discourse from the Islamic and Sufi sources, conventional or unique metaphor usages, statements regarding Sebk-i Hindî, common images of classical poets’ minds, , the acquisitions of terminology offered by different disciplines for instance astronomy, semantic structures formed on the axis of the elements about nature, music, archery and games; excerptions from folk culture and literature, narrative properties and stylistic values that are seen in mesnevîs which have traditional expression form. At this point, the poetry of Nâ’ilî-i Kadîm must be thought and evaluated in the context of Classical Turkish Poetry, and it is a sample that must be based healthy foundation with a inter textual reading. By this article, Nâ’ilî-i Kadîm’s components of poetry are determined in the context of intertextuality, and those components are evaluated by giving examples of the poems belonging to the poet. The necessity of parallel and simultaneous readings of Classical Turkish literature texts and in particular how Nâ’ilî made himself the common materials by his unique discourse are presented to attention

PDF

___

AHMED PÂġÂ, (1992). Ahmet PâĢâ Dîvânı, (Haz. Ali Nihat Tarlan), Ankara: Akçağ Yayınları.

AKTULUM Kubilay, (2000). Metinlerarası ĠliĢkiler, 2. Baskı, Ankara: Öteki Yayınevi.

ALTUNTAġ Halil ve ġAHĠN Muzaffer, (2006). Kurân-ı Kerîm Me‟âli, 12. Baskı, Ankara: Diyânet ĠĢleri BaĢkanlığı Yayınları.

AYKANAT Timuçin, (2012). “Bilginin Malzeme Olarak Kullanıldığı Sanatlar Ġle Metinlerarasılık Arasındaki Bağlantılar”, Jasstudies, Volume: 5/4, 11-31.

AYTAÇ Gürsel, (2003a). Genel Edebiyat Bilimi, Ġstanbul: Say Yayınları.

AYTAÇ Gürsel, (2003b). KarĢılaĢtırmalı Edebiyat Bilimi, Ġstanbul: Say Yayınları.

BABACAN Ġsrafil, (2010). “Necâti‟nin Gazellerinde Kullanılan Kimi Somutlayıcı Anlatım Yolları”, Turkish Studies, Volume: 5/3, s. 843-854.

BÂKÎ, (1994). Bâkî Dîvânı-Tenkitli Basım, (Haz. Sabahattin Küçük), Ankara: TDK Yayınları.

BARTHES Roland, (2006). Yazı Üzerine ÇeĢitlemeler Metnin Hazzı, (Çev. ġule Demirkol), Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

BELSEY Catherine, (1980). Critical Practice, London and New York: Routledge.

DEMĠREL ġener, (2000). “AteĢ Redifli Ġki Matla Beyitinin KarĢılaĢtırmalı Tahlîli”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.2, s. 65-89.

DEMĠREL ġener, (2005). “17. Yüzyıl Sebk-i Hindî ġâirlerinden Nâ‟ilî ve Fehîm‟in ġiirlerinde Soyutlama ya da AlıĢılmamıĢ BağdaĢtırmalar”, Sebk-i Hindî ÇalıĢtayı, Ġstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.

DOĞAN Muhammet Nur, (2010). Fuzûlî-Leylâ ve Mecnûn/Metin, Düzyazıya Çeviri, Notlar ve Açıklamalar, Ġstanbul: Yelkenli Yayınları.

ERDOĞAN Kenan, (2008). Niyâzî-i Mısrî Dîvânı, GeniĢletilmiĢ 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.

FUZÛLÎ, (2000). Fuzûlî Dîvânı, (Haz. Kenân Akyüz vd.), Ankara: Akçağ Yayınları.

GÖKALP-ALPASLAN Gonca, (2007). Metinlerarası ĠliĢkiler ve GılgamıĢ Destânının ÇağdaĢ Yorumları, Ġstanbul: Multilingual Yayınları.

GÖKALP-ALPASLAN Gonca, (2009). “Metinlerarası ĠliĢkiler IĢığında Cemâl Süreyya ġiirinin BileĢenleri”, Turkhis Studies, Volume: 4/1-I, Winter, s. 435-463).

HAYÂLÎ, (1992). Hayâlî Dîvânı, (Haz. Ali Nihat Tarlan), Ankara: Akçağ Yayınları.

HOLBROOK Victoria R., (1998). AĢkın Okunmaz Kıyıları, Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları.

ĠPEK Abdulmuttalip, (2008). Klasik Türk ġiirinde Gül Redifli Kasîdeler, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

ĠPEKTEN Halûk, (2007). Nâ‟ilî Hayâtı Sanatı Eserleri, 5. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.

KAPLAN Yunus ve POYRAZ Yakup, (2010). “Dîvân ġiirine kaynaklık Etmesi Bakımından Oyunlar”, Uluslararası Sosyal AraĢtırmalar Dergisi, Volume: 3/15, s. 151-175.

KÖKSAL M. Fatih, (2005). Klasik Türk ġiiri AraĢtırmaları, Ankara: Akçağ Yayınları.

NÂ‟ĠLÎ, (1970). Nâ‟ilî-i Kadîm Dîvânı-Edisyon-Kritik, (Haz. Halûk Ġpekten), Ġstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

NÂ‟ĠLÎ, (1990). Nâ‟ilî Dîvânı, (Haz. Halûk Ġpekten), Ankara: Akçağ Yayınları.

NEF‟Î, (1993). Nef‟î Dîvânı, (Haz. Metin AkkuĢ), Ankara: Akçağ Yayınları.

OKÇU Naci, (2011). ġeyh Gâlib Dîvânı-Hayâtı Edebî KiĢiliği Eserleri ġiirlerinin Umûmî Tahlîli, Ankara: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları.

ġENÖDEYĠCĠ Özer, (2011). Nâ‟ilî Dîvânı Sözlüğü [Bağlamlı Dizin ve ĠĢlevsel Sözlük], YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.