Mâtürîdî’ye Göre Kalp Mühürlenmesinin Psikososyal Sebepleri

Biyolojik hayatın merkezi olan kalp, kişinin zihinsel ve duygusal hayatıyla ilişkilendirilir. O, bilgi ve düşüncenin kaynağı ve aracı, anlama ve idrâk etmenin merkezi kabul edilir. Kalbin temizliği, iyiliği, duruluğu, uzlaşması, hastalığı, vesvesesi, taşlaşması, paslanması, perdelenmesi, sapması, mühürlenmesi gibi olumlu olumsuz psikolojik kalp halleri anlatılır. İman, küfür, öfke, nefret, sevgi, saygı, pişmanlık, takvâ ve huşu gibi olgular kalbin fiillerinden bazılarıdır. Allah’ın razı olduğu ve kullarından istediği selim, münib, temiz, sekîne ve mutmain kalp yani şirk, küfür, inkâr, nifak ve zulümden arınmış tevhid ve takvâ üzere olan kalptir. Büyük Türk âlimi Mâtürîdî (ö.333/944)’ye göre inançlar kalpte olur. Orası iman ile küfrün, sevgi ile nefretin yani iyiliklerle kötülüklerin mücadele yeridir. İnsanı diğer canlılardan ayıran, akılla düşünme ve anlamasını sağlayan, özgür iradesiyle sorumlu olan kalptir. O, yaratılış hikmetine uygun olarak işlevsel aklın ve vahyin kılavuzluğunda imân, sevgi, niyet, ihlâs, takvâ, huşu, pişmanlık ve affetme gibi eylemler sergilemelidir. Kalbin yaratılış hikmeti, hidâyeti bulmak, ilimlerle hikmete ulaşmak, yaratıcıyı tanımak, Allah’a kulluk etmek, O’nu sevmek, sabretmek ve şükretmektir. Bazı âlimler kötülük nitelikli kalbî eylemleri Allah yaratmaz derken Mâtürîdî ise her tür fiili Allah’ın yarattığı kanaatindedir. Akıl, duyu ve özgür iradesiyle eylemi seçen ve onaylayan kalp olduğundan sonucuna da katlanır. Gerçekleri kavrayıp benimseme kabiliyetine sahip kalbin fonksiyonunun sona erdirilmesi, doğruya, iyiye ve güzele yönelme yeteneğinin köreltilmesine “kalp mühürlenmesi” denilir. Mühürlenmeyi, hakikat veya mecaz olarak yorumlayanlar olduğu gibi mühürlenme sürecine ileten eylemler de incelenir. Büyük Türk âlimi Mâtürîdî’ye göre kalp mühürlenmesinin sebebi; gaflet, nifak, inkâr ve zulüm türü psiko-sosyal eylemlerinden sonra kalbin pişmanlık duyup tövbe etmemesi, içsel arınma ile kalbî halini düzeltme konusunda aklı ve iradeyi iyi yönde kullanmamasıdır. Dolayısıyla kalp mühürlenmesi bir sonuçtur. Bu çalışmada Mâtürîdî’ye göre kalbin halleri ve kalp mühürlenmesinin psikososyal sebepleri incelenmektedir.

The Psycho-Social Causes of Heart Sealing According to Al-Maturidi

The heart the center of biological life, is associated with one’s mental and emotional life. He is the source and tool of knowledge and thought, and the center of understanding and realization. Positive and negative psychological heart states such as cleaning the heart, goodness of the heart, the stability, reconciliation of the heart, disease, misgiving, hardening of the heart, rust, curtain, deflection, sealing are explained. Belief, disbelief, anger, hatred, love, respect, regret, takwa and hushu are some of the actions of the heart. The state of happiness that Allah wants from his servants, with a sound heart (kalb-i selim), came with a heart returning in repentance (kalb-i münib), clean heart, calm peace, trust heart (kalb-i sekine) and the remembrance heart (kalbi mutmain). In other words, the heart for in the tawhed and taqwa, free from association with Allah, disbelief, denial, discord and injustice. According to the great Turkish scholar Maturidi (d.333/944) beliefs are in the heart. It is a place where faith and disbelief, love and hatred, that is, the struggle of good and evil. It is the heart that distinguishes man from other creatures, that allows him to think and understand with reason, and that is responsible for his free will. The heart must show acts of faith, love, intention, ichlas (pure love) takwa, hushu, repentance and forgiveness in the guidance of the functional mind and revelation in accordance with the wisdom of creation. His wisdom of creation is to find guidance, to attain wisdom with knowledge, to know the creator, to worship Allah, to love him, to be patient and to be grateful. Some scholars say that the evil nature of his heart does not create Allah, but al-Maturidi believes that all kinds of deeds are created by Allah. It also goes to the conclusion that there is a heart that chooses and confirms action with the mind, sense and free will. Termination of the function of the heart capable of understanding and understanding the facts, it is called “matter on sealing of heart” to blunt the ability to turn to truth, goodness and beauty. Acts that convey the seal to the sealing process as well as those who interpret it as truth or metaphor are examined. Is the heart seal the result of man’s free choice of actions, or is it by force of divine will? According to the al-Maturidi, the reason heart seling; after psychosocial acts of blunder, discord, denial, and cruelty heart’s remorse and repentance, ıt does not use his mind and will in a good way to correct his state of heart with internal purification. Therefore, heart sealing is a result. In this study, according to al-Maturidi, the states of the heart and psycho-social causes of heart sealing are examined.

PDF

___

Abdulcebbar, K. (2012). el-Muğnî fî Ebvabi’t-Tevhîd ve’l-Adl. (Tahk. M.Khodor Nabha), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Alper, H. (2002). İmanın Psikolojik Yapısı, İstanbul: Rağbet Yayınları.
Armaner, N. (1967). İnanç ve Hareket Bütünlüğü Bakımından Din Terbiyesi, İstanbul: MEB Yayınları.
Attar, F. (1984). Tezkiretü’l-Evliya, İstanbul: Erkam Yayınları.
Biçer, R. (2004). “Mâtürîdî’ye Göre Hidayete Engel Olan Beşerî Zaaflar ve Tezahürleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1): 41-59.
Buharî, E.A. (1981). el-Camiu’s-Sahih, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Çelik, İ. (1991). “İslâmda İnanç Hürriyeti, Beşerî İrade ve Kalbin Mühürlenmesi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3 (3): 1-12.
Düzgün, Ş.A. (2015). “Varlık”, (Ed. Ş. A. Düzgün), Kelâm El Kitabı, ss. 207-227, Ankara: Grafiker Yayınları.
Ebû Hanife, (1981). el-Fıkhu’l-Ekber, (Çev. M.Öz), İstanbul: MÜİFV Yayınları.
Eş’arî, E.H. (1975). el-İbane an Usuli’d-Diyane, Medine: y.y.
Fârâbî, E.N. (1995). Siyasetü’l-Medeniyye, (Neşr. A.b.Mülhem), Beyrut: Daru Mektebetü’l-Hilal.
Frager, R. (2014). Kalp, Nefis ve Ruh, (Çev. İ.Kapaklıkaya), İstanbul: Gelenek Yayınları.
Gazâlî, E.H. (1974). İhyâu Ulumi’d-Din, (Çev. A. Serdaroğlu), İstanbul: Bedir Yayınları.
Gölcük, Ş. (1997). Bâkıllânî ve İnsan Fiilleri, Ankara: TDV. Yayınları
Hökelekli, H. (2006). “İslâm Geleneğinde Psikoloji Kültürü”, İslamî Araştırmalar Dergisi, 19 (3): 409-421.
Isfehanî, R. (1992). Müfredatı Elfazi’l-Kur’ân, Beyrut: Daru’l-Fikr.
İbn Haldun, E. Z.A. (1998). Mukaddime, (Çev. S.Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları.
İbn Manzur, E.F.C. (1994). Lisânu’l-Arab, Beyrut: Daru’l-Fikr.
İbn Miskeveyh, A. (1985). Tehzibü’l-Ahlâk, (Terc. A. Şener vdğrl), Ankara: y.y.
İzutsu, T. (2013). Kur’an’da Allah ve İnsan, (Çev. S. Ateş), İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
Karacoşkun, M.D. (2005). “Kur’ân Bağlamında Olumsuz Davranışlara Psikolojik Yaklaşımlar”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9 (1): 87-100.
Kindî, Y. (1998). Felsefi Risaleler, (Terc. M. Kaya), İstanbul: y.y.
Kindî, E.İ. (2002). Risâle fi’l-Akl, (Çev. M.Kaya), İstanbul: Klasik Yayınları.
Krech, D.-Richard S. C. (1980). Sosyal Psikoloji Teori ve Problemler, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Kummî, H.İ. (1404). Tefsirü’l-Kummî, Kum: y.y.
Kuşeyrî, A. (1970). Letaifu’l-İşarât, Kahire: Daru’I-Kitabi’l-Arabi.
Maraz, H. (2017). “Mu’tezile’de Kalp Mühürlenmesi ve Özgürlüğün Sürekliliği Meselesi”, Kelâm Araştırmaları Dergisi, 15 (3): 594-614.
Maslow, A. (2001). İnsan Olmanın Psikolojisi, (Terc. O.Gündüz), İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
Mâtürîdî, E.M. (2005a). Kitâbu’t-Tevhid, Ankara: İSAM Yayınları.
Mâtürîdî, E.M. (2005b). Te’vîlâtü’l Kur’ân, İstanbul: Mizan Yayınları.
Muhasibi, H. (2005). er-Riaye, Kalp Hayatı, (Terc. A.Yüce), İstanbul: y.y.
Muhasibi, H. (2006). el-Akl ve Fehmü’l-Kur’ân, (Tahk. H.el-Kuvvetli), İstanbul: İşaret Yayınları.
Müslim, E.H. (1981). es-Sahih, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Nesefî, E.M. (2004). Tabsıratü’l-Edille fi Usuli’d-Din, Ankara: DİB Yayınları.
Oral, O. (2018). Mâtürîdî’nin Hikmet Anlayışı, Mauritius: Lap Lambert Academic Publishing.
Oral, O. (2020). “Mâtürîdî’de Lokman Prototipi Ve Psiko Sosyal Hikmetli Öğütleri”, International Social Sciences Studies Journal, 6 (55): 351-364.
Önlüer, S. (2008). Kalp Alemi Kalbin Salih Amelleri, İstanbul: Semerkand Yayınları.
Öztürk, Y. (1998). “Kalbin Mühürlenmesinde İnsan İradesinin Rolü”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (4): 201-224.
Pazarlı, O. (1982). Din Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Râzî, F. (1968). Kitabu’n-Nefs ve’r-Ruh ve Şerhu Kavahuma, (Tahk. M.S.Hasen el-Ma’sumi), İslamabad: Matbaau Mahedi’l-Ebhasi’l-İslamiyye.
Râzî, F. (1981). Mefâtihu’l-Ğayb, Beyrut: Daru’l-Fikr.
Râzî, F. (1987). el-Metâlibü’l-Âliye mine’l ilmi’l-İlahî, (Tahk. A.H. Sekka), Beyrut: Darü’l Arabi.
Sabûnî, N. (1995). el-Bidâye fi Usuli’d-Din, (Terc. B. Topaloğlu), Ankara: DİB Yayınları.
Tahavi, E. C. (2013). “Tahavi Akîdesi”, İslâm İnanç Esasları, (Çev. M. Esen), Ankara: Grafiker Yayınları.
Tarhan, N. (2004). Mutluluk Psikolojisi, İstanbul: Timaş Yayınları.
Tarhan, N. (2014). Duyguların Psikolojisi, İstanbul: Timaş Yayınları.
Tirmizi, H. (1958). Beyânu’l-Fark beyne’s-Sadri ve’l-Kalp ve’l-Fuad ve’l-Lübb, (Neşr. Nicholas Heer), Kahire: Darül-ihya el-Kütübü’l-Arabiyye.
Topaloğlu, B.-Çelebi, İ. (2010). Kelâm Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İSAM Yayınları.
Yapıcı, A. (2007). Ruh Sağlığı ve Din, Adana: Karahan Yayınları.
Yavuz, Y.Ş. (2010). “Tab-ı Kalb”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), (39): 236-238.
Zemahşeri, E.K. (2017). el-Keşşâf An Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl Fi Vucûhi’t- Te’vîl, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.