KUR'AN'DA MURÂKABE VE MÜNAFIKLAR*

Bu makalede Kur'an'da murâkabe ve münafıkların murâkabe anlayışlarını ele aldık. Çalışmamız üç kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda, murâkabenin anlam alanını belirledik. Murâkabe kelimesi Arapçada r-k-b fiil kökünden gelen râkabe fiilinden isim olup anlamı bir şeyin gidişatını beklemek, gözetlemek, denetlemek, kontrol etmek, korumak-muhafaza etmek anlamlarına gelir. Murâkabe İslam geleneğinde tasavvuf ilminde bir terim olarak yerini almış ve kavramlaşmıştır. Bu bağlamda kelimenin terim anlamı; kulun yüce rabbinin her an kendisinin halini bildiğini, gördüğünü ve takip ettiğini bilmesidir. Bu bilgi ve şuurun devam etmesi rabbini murâkabe etmektir. İkinci kısımda, iki çeşidiyle Kur'an'da murâkabeyi genişlemesine ele aldık. Bunlar Allah'ın kulları, kulların da Allah'ı murâkabe etmesidir. Birincisini, Kur'an'da murâkabeyi ifade eden Allah'ın er-Rakîb ismi ve bu isim etrafında kümeleşen ve murâkabeye yakın manalara gelen el-Âlim (Bilen), el-Hâfiz (Muhafaza eden, koruyan), el-Basîr (Göre) gibi isimleri/sıfatları çerçevesinde işledik. İkincisini, murâkabenin enstrümanları olarak isimlendirdiğimiz akıl, bilgi, takva, tezekkür (Allah'ı hatırlama), şükür ve dua kavramları çerçevesinde geliştirdik. Bütün bu kavramlar vasıtasıyla kullar Allah'ı murâkabe ederler. Son kısımda, münafıkların murâkabe anlayışını işledik. Allah'ı murâkabe; Allah'a ve O'nun gönderdiklerine şeksiz-şüphesiz inananlara ait bir olgudur. Münafıklar Allah'a gerçek iman sahibi olmadıklarından Allah'ı değil insanları murâkebe etmişlerdir. Ancak her daim pratik zekâlarını kullanarak bunun aksini iddia etme yoluna gidip gerçek niyetlerini gizlemeye çalışmışlardır.

THE VIGILANCE AND HYPOCRITES IN THE QUR'AN

In this work, we dealt with the vigilance and hypocrites' vigilance concept. Our work consists of three parts. In the first part, we determined what the scope of vigilance is. The word of vigilance (murâqaba) is a noun originated from r-q-b verb in the Arabic. This verb in adictionary means monitoring, watching, and controlling. In this context, the literal meaning of the word is to know that a servant is supposed to be aware of that Allahknows and sees his own situation in every moment. Continution ofthis knowledge and consciousness is to makemurâqaba (vigilance) of Allah. In the second part, we dealt with the vigilance with its two kinds in the Qur'an broadly. These are Allah's vigilance over servants and vise versa. We handled the previous one around Allah's ar-Râkîb (Vigilant) name, which means monitoring every thing, and some other names likeel-Âlîm (The Knower), el-Hâfiz (The Preserver) and el-Basîr (The All-Seeing) having close meaning to the previous. We have developed the latter one within the Quranic frame ofreason, knowledge, piety, remembering Allah, thanks and prayer we called them as the instruments of vigilance. Through all the concepts, servants make murâqaba of Allah. In the final part, the behaviors of hypocrites about vigilance was handled. Making murâqaba of Allah is a phenomenon belonging to the believers in Allah and what He sent without a doubt. Due to lack of having been sincere belief, hypocrites made muraqaba over people instead of Allah.Nevertheless, always using their practical intelligence, they tried to cover their real intentions by claiming of opposite arguments.

PDF

___

ABDULBÂKİ, Muhammed Fuad, el-Mu'cemu'l-Mufehres li Elfazi'l-Kur'ani'l-Kerim, İstanbul 1988.

AK, Ahmet, Maturidi'nin Şükür Anlayışı, A.Ü.İ.F.D. 47 (2006), sayı 2.

ALTINTAŞ, Ramazan, İslam Düşüncesinde İşlevsel Akıl, Pınar Yay., İstanbul 2003.

ÂLÛSÎ, Ebu's-Senâ Şihâbuddîn Mahmûd, Rûhu'l-Meânî, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut trs.

EL-BEHİY, Muhammed, İnanç ve Amelde Kur'an'i Kavramlar, çev.: Ali Turgut, Yöneliş Yay., İstanbul 1998.

DERVEZE, İzzet, Kur'an'a Göre Hz. Muhammed'in Hayatı, çev.: Mehmet Yolcu, Düşün Yay., İstanbul 2011.

DESCARTES, René, Metot Üzerine Konuşma, çev.: Atakan Altınörs, Paradigma Yay., İstanbul 2010.

ESED, Muhammed, Kur'an Mesajı meal-tefsir, çev.: Koytak, Cahit-Ertürk, Ahmet, İşaret Yayınları, İstanbul 1996.

EZ-ZECCÂC, Ebu İshâk, Meâni'l-Kur'an ve İ'râbuhû, Thk : Abdülcelil Abduh Şelebî, Beyrut 1988.

FAZLUR RAHMAN, Ana Konularıyla Kur'an, çev.: Alpaslan Açıkgenç, Fecr Yayınları, Ankara 1993.

GAZALÎ, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâü Ulûmi'd-dîn, Daru'l-Ma'rife, Beyrut trs.

GOLEMAN, Danıel, Duygusal Zekâ, çev.: Seçkin Yüksel, Varlık Yay., İstanbul 2012. Bacanlı, Hasan, Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yay., Ankara 2001.

HALİL İBN AHMED, Kitâbu'l-Ayn, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut trs.

IZUTSU, Toshihiko, Kur'an'da Allah ve İnsan, çev.: Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul trs.

IZUTSU, Toshihiko, Kur'an'da Dini ve Ahlaki Kavramlar, çev.: Selahattin Ayaz, Pınar Yayınları, İstanbul1984.

İBN ÂŞÛR, Muhammed Tâhir, et-Tahrîr ve't-Tenvîr, Tunus trs.

_____ İbn Kesir, Ebü'l-Fida İmadüddîn İsmail, Tefsiru'l-Kur'ani'l-Azîm, Daru'l-Ma'rife, Beyrut 1987.

İBN MANZÛR, Lisânu'l-Arap, Daru'l-Fikr, Beyrut trs., I. 424-428.

İBN TEYMİYYE, İman Üzerine (Îmânü'l-Evsat), çev.: Salih Uçan, Pınar Yay., İstanbul 2002.

İSFEHÂNÎ, Râgıb, Müfredâtü Elfâzı'l-Kur'ân, thk.: Safvân Adnan Dâvûdî, Daru'l-Kalem-edDaru'ş-Şamiyye, Dımeşk-Beyrut 1992.

KARAGÖZ, İsmail, Kur'an'da Zikir Kavramı ve Allah'ı Zikir, D. İ. B. Y. , Ankara 2005.

KÂŞÂNÎ, Abdürrezzak, Tasavvuf Sözlüğü Letâifu'l-a'lâm fî işarâtı ehli'l-ilhâm, çev.: Ekrem Demirli, İz Yay., İstanbul 2004.

KILIÇ, Sadık, Kur'an'a Göre Nifak, Furkan Yay., İstanbul 1982.

KURTUBÎ, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi' li Ahkâmi'l-Kur'ân, Daru'l-Kitabi'lArabî, Beyrut 2004.

KUŞEYRÎ, Abdulkerim b. Hevâzin, Letâifu'l-İşârât, thk.: Saıd Katîfe, el-Mektebetü't-Tevfikıyye, y. ve t. y.,

KUŞEYRÎ, Abdülkerim, Kuşeyrî Risâlesi (Sûfîlerin İnanç ve Ahlâkı), çev.: Dilaver Selvi, Yeni Şafak Yay., İstanbul 2009.

KUTUB, Seyyid, Fî Zılâli'l-Kur'an, Dâru'ş-şurûk, Beyrut-Kâhire 1412.

MAHALLÎ, Celâleddîn-Suyutî, Celâleddîn, Tefsîru'l-Celâleyn, Daru'l-Ma'rife, Beyrut 1983.

MENGÜŞOĞLU, Takiyettin, Felsefeye Giriş, İstanbul 1958.

Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, çev.: Heyet, Kalem Yayınları, İstanbul 2005.

BİLGİÇ, Saliha, Konuları İtibarı İle Kur'an'da Dua, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, S. Ü. S. B. E., Konya 2008.

MEVDUDİ, Ebu'l-Al'a, Tefhimu'l-Kur'an, çev. Komisyon, İstanbul 1991.

RAZÎ, Fahruddin., Mefatihu'l-Gayb, Beyrut 1990.

RYLE, Gilbert, Zihin Kavramı, Doruk Yay., İstanbul 2011.

SÜLEMİ, Ebu Abdirrahman, Risaleler, çevr.: Süleyman Ateş, Ankara 1981.

ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu'l-Kadîr, Mısır1964.

TABERÎ, Muhammed b.Cerîr, Câmiu'l-Beyân an Te'vîli Âyi'l-Kur'an, Daru'l-fikr, Beyrut 2001.

TARHAN, Nevzat, Duyguların Psikolojisi Duygusal Zekaya Yeni Bir Yorum, Timaş Yay., İstanbul 2012.

TOPÇU, Nurettin, Psikoloji, Dergah Yay. , İstanbul 2008.

ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2005.

VAHİDİ, Esbâbu'n-Nüzul, Dârül- Kütüb'l-İlmiyye, Beyrut 1991.

YAZIR, M. Hamdi, Hak Dini Kur'an Dili, Eser Neşr., İstanbul 1979.

YILDIRIM, Suat, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yay., İstanbul 1987.