Klasik Türk Müziği Ses İcrâcılığında Alternatif Süslemeler

Bu çalışma, geçmiş kuşaklardan güzümüze aktarılmış olan halleriyle Klasik Türk Müziği ses icrâcılığında icrâcıların müzikal bilgi birikimlerine işleyen süslemelerin alternatif kullanım şekillerini örneklerle göstererek, ses icrâcılarının süsleme kullanımları bakımından farklı çeşitlemeler üretebilmelerinin önünü açmak ve halihazırda kullanılagelen süsleme çeşitlerinden temel öneriler sunarak, ses icrâcılığında var olan yorum özgürlüğü alanının “esnek sınırları” hakkında fikir ortaya koyabilmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmanın odağı kullanılan süslemeleri var oldukları halleriyle ortaya koymak olduğundan, nitel araştırma yöntemi çerçevesinde betimsel tarama modeli ile hazırlanmıştır. Bilinirliği yaygın bir örnek eser seçilerek bu eserin bir bölümü üzerinde her ölçü için üç alternatif süsleme gösterilmiş, küçük bir bölümde bile oldukça fazla sayıda alternatif süsleme geliştirilmiştir. Bu süslemeler açık yazımla notaya alınmış, ayrıca nota yazımının Klasik Türk Müziği’nin yapısında olan mikro işlemeleri ancak yaklaşık bir boyutta gösterebilmesinden dolayı, karşılaştırma yapma imkanı sunabilmek için her ilgili süslemenin icrâsı tarafımdan seslendirilerek karekodlara dönüştürülmüştür. Çalışmanın sonucunda süslemelerin sabit değil, her icrâcının birikim ve kültürlenmesine göre çeşitlendirilmeye çok açık bir yapıya sahip olduğu ve ses icrâcılarının, küçük değerli işlemelerle çeşitli zaman birimlerinde farklı kombinasyonlar yaparak alternatif süslemeleri oluşturulabilecekleri gösterilmiştir. Çalışmada sunulan süsleme alternatifleri, öğrencilerin doğaçlama kabiliyetlerinin ve süsleme çeşitliliği algılarının geliştirilmesinde yön gösterici bir nitelik kazanmaktadır. Süslemelerin esnek sınırları ise, bestenin ezgi hattının tanınabilir kalması ve icrâcının alanıyla ilgili bir zevk geliştirebilmesi ile çizilmiştir. Meşk geleneğini yaşamış icrâcıların ritmik yapıya bağlılık konusundaki tutumları da, konuyla ilgili fikir veren bir diğer faktör olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda süslemelerin beste yapılarıyla ilgili olup olmadığı sorusu sorularak, benzer bir çalışmanın farklı formlar üzerinde gerçekleştirilmesi önerilmiştir.

Alternative Ornaments in Turkish Classical Music Vocal Performance

This study aims to pave the way for vocal performers to produce different variations of ornamentations by showing the alternative uses of ornaments with examples, which have been transferred to the present from past generations, that take place in the musical knowledge of the performers in Turkish Classical Music vocal performance and in order to put forward an idea about the “flexible borders” of the freedom of interpretation in vocal performance by presenting basic suggestions from the currently used ornament variations. Since the focus of the study is to reveal the ornaments used as they exist, it has been conducted using the descriptive survey model inside the context of the qualitative research method. A wellknown exemplary piece was chosen, and three alternative ornaments were shown for each measure on a part of this work and a large number of alternative ornaments were developed even in a small section. These ornaments were notated in detailed writing, in addition since the notation can show the micro ornaments in the structure of Turkish Classical Music only in an approximate size, the performance of each related ornament has been sung by me and converted into a QR code in order to provide the opportunity to make comparisons. As a result of the research, it has been shown that the ornaments are not fixed, but have a structure that is very open to diversification according to the background and acculturation of each performer, and that vocal performers can create alternative ornaments by making different combinations with small note values of ornaments in various time units. The ornament alternatives presented in the study gain a guiding quality in the development of students’ improvisation skills and their perceptions of ornament variety. The “flexible borders” of the ornaments’ were drawn with the melody line of the composition remaining recognizable and with the performer could developing a taste for her/his field. The attitudes of the performers who have experienced the mesk tradition on adherence to the rhythmic structure, have been evaluated as another factor that gives an idea about the subject. At the end of the study, the question of whether the ornaments are related to compositional structures was asked, and it was suggested that a similar study be carried out on different forms.

PDF

___

Aktüze, İ. (2010). Müziği anlamak ansiklopedik müzik sözlüğü. Pan Yayıncılık.
Ayaz, N., Sevinç, S. & Turgay, N. Ö. (2018). Türk makam müziğinde süsleme elemanlarının kullanımının ses eğitiminde uygulanabilirliği. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi. 6(31), 1687-1720. http://dx.doi.org/10.7816/ulakbilge-06-31-05
Ayaz, N. & Kaplan D. (2020). Meral Uğurlu tarafından icra edilen “bir elif çekti yine” eser örnekleminde kullanılan süsleme ve icra teknikleri üzerine bir analiz. Online Journal of Music Sciences. 5(2), 212-231. http://dx.doi.org/10.31811/ojomus.836960
Ayyıldız, S. (2020). Üslup, tavır kavramları ve icra teknikleri çerçevesinde Türk halk müziğinde süslemeler. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 9(72), 1290-1334. http://dx.doi.org/10.7816/idil-09- 72-09
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. &Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
Gazimihal, M. R. (1961). Musıki sözlüğü. Milli Eğitim Basımevi.
Behar, C. (2006). Aşk olmayınca meşk olmaz geleneksel Osmanlı/Türk müziğinde öğretim ve intikal. Yapı Kredi Yayınları.
Doğan, E. (2019). Acem aşîran makamındaki “bir haber ver ey sabâ” eseri örnekleminde; klâsik Türk mûsikîsi kadın ses icrâcılarından Meral Uğurlu ve Sabite Tur Gülerman’ın tavır özelliklerinin tahlili ve mukâyesesi. Akademik Sanat; Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi. 4(7), 102-120.
Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi. Alkım Yayınevi.
Özbilen, N. Ö. (2007). Fasıl şarkıcılığı açısından Türk Makam Müziği’nde süslemeler. [Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özçelik, S. (2002). Batı müziği yazısında süslemeler. G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 22(3), 77-91.
Öztuna, Y. (1990a). Büyük Türk mûsikîsi ansiklopedisi I. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Öztuna, Y. (1990b). Büyük Türk mûsikîsi ansiklopedisi II. Kültür Bakanlığı Yayınları
Pirgon, Y. (2010). Süslemelerin batı müziğindeki gelişim süreci. e-Journal of New World Sciences Academy. 5(3), 114-127.
Sözer, V. (1996). Müzik ansiklopedik sözlük. Remzi Kitabevi.
Timur, S. & Çakırer, H. S. (2020). Münir Nurettin Selçuk’un seslendirdiği bayati ayin-i şerifin icra stilleri yönünden analizi. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal. 6(37), 1913- 1920. http://dx.doi.org/10.31576/smryj.657
Turgay, N. Ö. & Ayangil, R. (2016). Fasıl müziği icrasında nota dışı farklılıklar. Rast Müzikoloji Dergisi. 4(1), 1165-1184. http://dx.doi.org/10.12975/rastmd.2016.04.01.00073
Uluç, M. Ö. (2002). Müzik sözlüğü. Yurtrenkleri Yayınevi.
Uslu, E. (2014). Orta anadolu abdallarının saz ve vokal icra özelliklerinin çözümlenmesi: Neşet Ertaş örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yahya Kaçar, G. (2005). Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde Süslemeler ve Nota Dışı İcralar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25(2), 215-228.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yiğit, E. E. & Nayir, A. E. (2019). Rönesans ve barok dönem müzikal süslemelerinin tarihsel gelişimlerine, uygulanış şekillerine bir bakış. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 8(63), 1591-1602. http://dx.doi.org/10.7816/idil-08-63-15
Ölçü 1.1: https://drive.google.com/file/d/1GV5PE34IhO7C3f1Pup39n2sj_PTA0U5x/view?usp=sharing
Ölçü 1.2: https://drive.google.com/file/d/1j85XEe-WiH9bBWhg0qKWAIcOMCT26tnt/view?usp=sharing
Ölçü 1.3: https://drive.google.com/file/d/14UrVWFb_bR8KQ7HnI8AhP6FXNxXJC_OY/view?usp=sharing
Ölçü 2.1: https://drive.google.com/file/d/1IVjyoXKu19-tgow9O0oaNuJgD6bg2Prg/view?usp=sharing
Ölçü 2.2: https://drive.google.com/file/d/1s_pvsVJawiB8e81-Y07BrBKcPkxvrjFx/view?usp=sharing
Ölçü 2.3: https://drive.google.com/file/d/12uIyY-8kta5WoqCnQfyx8o2g3nyHtmVP/view?usp=sharing Ölçü 3.1: https://drive.google.com/file/d/1F3R5i4LvknkEeMZ6RYYeWf7LHXn4VL31/view?usp=sharing
Ölçü 3.2: https://drive.google.com/file/d/1MIxdq3iDMZ9nV5413kkN8LzyqM4XhGsK/view?usp=sharing
Ölçü 3.3: https://drive.google.com/file/d/1sFUipkhnX1sa_sPysEwteJ-g357llGSI/view?usp=sharing
Ölçü 4.1: https://drive.google.com/file/d/1x-9lAPRCYA11Pf4SD61lnKSjq-M7j52-/view?usp=sharing
Ölçü 4.2: https://drive.google.com/file/d/1jsGpIjTNLXg7mcYXIdNA5UJpefaK_3KH/view?usp=sharing
Ölçü 4.3: https://drive.google.com/file/d/1S0-MJrUOQF4kO-FVfzd03THeX301ZXKz/view?usp=sharing
Ölçü 5.1: https://drive.google.com/file/d/1naTfkdGWiXFqaH5vkQT09B55rLzkEOA8/view?usp=sharing
Ölçü 5.2: https://drive.google.com/file/d/1MWNsg6vnbRYNbaJ8Erzg0LRdsHIsdGMw/view?usp=sharing
Ölçü 5.3: https://drive.google.com/file/d/19wUB_KZKaSTgzel2uUt_CFTX7jPXYbDV/view?usp=sharing
Ölçü 6.1: https://drive.google.com/file/d/1cZhkM-bMhYTWnA5Da8w7TyLTq8F3Ly7M/view?usp=sharing
Ölçü 6.2: https://drive.google.com/file/d/12RzKAbW3KD847A2gXL3SB0jPmImMvCQe/view?usp=sharing
Ölçü 6.3: https://drive.google.com/file/d/1EiJo85v0wl4r3xIawkGY76EY6dRwF8VR/view?usp=sharing
Ölçü 7.1: https://drive.google.com/file/d/17SLSn4oFV4u8JdG5K5ha0rby09g4iTQS/view?usp=sharing
Ölçü 7.2: https://drive.google.com/file/d/184H2wwrBoBNE2L5pELkqF130xwKNTeeR/view?usp=sharing