Kıpçak Türkçesindeki meslek adları üzerine içerik ve yapı bakımından bir sınıflandırma denemesi

Kıpçak Türkçesi Türk dilinin XIII. yüzyıldan XVI. yüzyıla kadar Güney Rusya steplerinden, Orta Doğu coğrafyasına (başta Mısır ve Suriye olmak üzere) kadar uzanan geniş bir coğrafyada konuşulmuş önemli kollarından biridir. Bu çalışmada Kıpçak Türkçesiyle yazılmış eserlerden hareketle meslek adlarının içerik ve yapı bakımından belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu sayede Kıpçak toplumunun sosyal, kültürel, iktisadi, askerî, siyasi vb. hayatının yansımaları elde edilen dil verileriyle ortaya konulmuştur.

A morphologic and content cLlassification attemp to the Kipchak professions

Kipchak Turkic is one of the major branches of Middle Turkic which was spoken from XIII. century to XVI. century at steppes of southern Russia to Middle East (especially in Egyp and Syria). In this article it is intended to set professions from the texts which was written by Kipchak Turkic. In this way, the social, cultural, economical, military, political etc. life of Kipchak society was determined by the linguistic data.

PDF

___

AÇIKEL Ali (1990), XI. Asırda Orta Asya Türk Boylarında Sosyal Hayat İçinde Meslek ve Sanatlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
ATA Aysu (1997), Nâsırü’d-dîn bin Burhânü’d-dîn Rabgûzî, Kısasü’l-Enbiya (I Giriş-Metin-Tıpkıbasım), TDK. Yay., Ankara.
ATA Aysu (1997), Nâsırü’d-dîn bin Burhânü’d-dîn Rabgûzî, Kısasü’l-Enbiya (II Dizin), TDK. Yay., Ankara.
AYDIN Erhan (2008), “Eski Türklerde Meslek Adları (Eski Türk Yazıtlarına Göre)”, Journal of Turkish Linguistics, vol. 2, nu. 1, March 2008, s. 49-66.
BILGIN Azmi, Necmettin Hacıeminoğlu (2002), “Kıpçak Türkçesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 25, s. 421- 424.
CLAUSON Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre- Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
DOERFER Gerhard (1963), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen I, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden.
DOERFER Gerhard (1965), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen II, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden.
DOERFER Gerhard (1967), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen III, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden.
DOERFER Gerhard (1975), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen IV, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden.
EBERHARD W. (1943), “Eski Çin Kültürü ve Türkler”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi Dergisi, S. 4, s. 19-29.
ECKMANN János (2003), Çağatayca El Kitabı, (çev.) Günay Karaağaç, Akçağ Yay., Ankara.
ERDAL Marcel (1991), Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon Vol.I-II., Otto Harrassowitz,Wiesbaden.
EREN Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basımevi, Ankara.
GABAIN A. Von (2007), Eski Türkçenin Grameri, (çev. Mehmet Akalın), 5. bs., TDK Yay., Ankara.
GOLDEN Peter, Tibor Halasi-Kun, Louis Ligeti, Edmund Schütz (2000), The King’s Dictionary-The Rasûlid Hexaglot: Fourteenth Century Vocabularies in Arabic, Persian, Turkic,
Greek, Armanian and Mongol, transl by. Tibor Halasi-Kun, ed. with notes and commentary by Peter Golden, Brill, Leiden-Boston-Köln.
GÜLENSOY Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I (A-N), TDK. Yay., Ankara.
GÜLENSOY Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü II (O-Z), TDK. Yay., Ankara.
GÜLSEVİN Gürer (1997), Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, TDK Yay., Ankara.
GÜNAY Ünver, Harun GÜNGÖR (2007), Başlangıçlarından Günümüze Türklerin Dinî Tarihi, Rağbet Yay., İstanbul.
GÜNŞEN Ahmet (2008), “Söz Varlığı Işığında Dîvânü Lûgati‟t- Türk‟te Çağının Türk İktisadi Hayatına Ait İzler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 1/4, s. 242- 267.
GÜVEN Özbay, Gülten Hergüner (1995), “Türk Kültüründe Avcılığın Temel Dayanakları”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 5, s. 32-49.
HAMILTON James R (1998), Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası, (çev.) Ece Korkut-İsmet Birkan, Simurg Yay., Ankara.
KABATAŞ Osman (2003), “Divanü Lûgati‟t-Türk‟ten Türkiye Türkçesine”, TDAY-Belleten (2003) 2001, C. I-II, S. 44, s. 147-161.
KAFESOĞLU İbrahim (1993), Türk Millî Kültürü, 14. bs., Boğaziçi Yay., İstanbul.
KANAR Mehmet (2009), Arapça Türkçe Sözlük, Say Yay., İstanbul.
LESSING Ferdinand D. (2003), Moğolca-Türkçe Sözlük I (A-N), (çev.) Günay Karaağaç, TDK. Yay., Ankara.
LESSING Ferdinand D. (2003), Moğolca-Türkçe Sözlük II (O-C), (çev.) Günay Karaağaç, TDK. Yay., Ankara.
MERÇİL Erdogan (2000), Türkiye Selçukluları’nda Meslekler, TTK Yay., Ankara.
NADALYAEV V.M. vd. (1969), Drevnetyurkskiy Slovar, İzdatel‟stvo Nauka, Leningrad.
ÖZKAN Fatma (2003), “Yıldırım, Yıldız, Alaz/Yalaz, Işın ve Işık Kelimeleri Nereden Geliyor?”, Bilig, S. 27, s. 157-178.
ÖZKAN Nevzat (2008), “Dîvânü Lugâti‟t-Türk‟e Göre Oğuz-Kıpçak Dil Bağlantıları”, VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, 20- 25 Ekim 2008, yayımlanmamış bildiri, Ankara.
ÖZYETGİN Melek (2005), “Eski Türklerde Ortak „Tüccar‟ Terimi Üzerine”, Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler, Ötüken Yay., İstanbul, s. 169-179.
ÖZYETGİN Melek (2005), “Eski Türklerde Haberleşme ve Posta Teşkilatı”, Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler, Ötüken Yay., İstanbul, s. 209-225.
PAÇACIOĞLU Burhan, Türkçenin Sözcük Dağarcığı, Bizim Büro Basımevi, Ankara.
RÁSONY László (1993), Tarihte Türklük, TKAE Yay., Ankara.
RÄSÄNEN Martti (1969), Versuch eines Etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen, Suomalais-Ugrilainen Seura, Helsinki.
ROUX Jean-Paul (2007), Türklerin Tarihi-Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl, Kabalcı Yay., İstanbul.
SERTKAYA Osman Fikri (2004), “Göktürk Yazıtlarında Hintçe Unsurlar”, Zeynep Korkmaz Armağanı, TDK. Yay., Ankara, s. 366-381.
SEVORTYAN E. V. (1974), Etimologiçesky Slovar Tyurskih Yazıkov, Moskva.
STAROSTIN Sergei, Anna Dybo, Oleg Mudrak (2003), Etymological Dictionary of the Altaic Languages I (A-K), Brill, Leiden- Boston.
STAROSTIN Sergei, Anna Dybo, Oleg Mudrak (2003), Etymological Dictionary of the Altaic Languages II (L-Z), Brill, Leiden- Boston.
STAROSTIN Sergei, Anna Dybo, Oleg Mudrak (2003), Etymological Dictionary of the Altaic Languages II (Indices), Brill, Leiden-Boston.
STEINGASS F. (2005), A Comprehensive Persian-English Dictionary, Çağrı Yay., İstanbul.
ŞEN Serkan (2007), Orhun, Uygur ve Karahanlı Metinlerindeki Meslekler Bağlamında Eski Türk Kültürü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Samsun.
TEKİN Talat (1997), “Notes on some Chinese loanwords in Old Turkic”, TDİA VII, s. 165-173.
TIETZE Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı I (A-E), Simurg Yay., İstanbul-Wien.
TIETZE Andreas (2009), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı II (F-J), Österreichische Akademie der Wissenschaften, Wien.
TOPARLI Recep, Hanifi Vural, Recep Karaatlı (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
Güncel Türkçe Sözlük (2005), 10. bs., TDK. Yay., Ankara. USER ŞİRİN Hatice (2006), “Eski Türkçede Bazı Ünvanların Yapısı Üzerine”, Bilig, S. 39, s. 219-238.
ÜNALAN Sıddık, Hakan Öztürk (2008), “İslamiyet‟ten Önce Türklerde Eğitim ve Öğretim”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13,2, s. 89-109.