Kelâm-ı Fasîh ve Yûnus Emre

Kelâm, konuşma ve söz söyleme, sözü algılama ma’nâsına gelen Arapça kökenli bir kelimedir. Kelâm, dilimizde söz, beyit, cümle, deyiş, güfte, ibare, ifade, kelime, laf, metin, vecize ve emsal anlamlarında kullanılmıştır. Kelâm-ı fasîh, güzel ve düzgün söz söyleme demektir. Edebiyatımızın sözlü ve yazılı kaynaklarının her şubesinde farklı biçimlerde ve fesâhatla birlikte kullanılan kelâm-ı fasîh, Yûnus Emre’nin şiir dilinde de yerini almış ve çok sayıda ma’nâ ve ifâde özelliği kazanmıştır. Bu makalede, kelâmın önemi ve edebiyatımızdaki kullanım biçimleri üzerinde durulacak, kelâm-ı kibâr, kibârın kelâmıdır” sözü gereğince Yûnus Emre dilinden kelâmın ve sözün sosyal hayatımızda kazandığı vasıflar değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Kelâm-ı Fasîh and Yûnus Emre

Kelâm (saying), speaking or making remarks, is a word of Arabic origin which means perceiving a meaning. In our language, kelâm is used for expressing equal meanings of word, verse, sentence, remark, lyric, phrase, vocable, epigram and similar. Kelâm-ı fasîh means saying beautiful and fluent words. Kelâm-ı fasîh, which is used in different forms in all of the branches of the sources of our written and verbal literature, had its place in Yûnus Emre’s poetry language and earned many meanings and expression characteristics. According to Yûnus Emre, kelâm and word is for clever people. Wit is in word and word is in wise. Speech is precious. Speaking to carefree people is like rock echo, you speak and you hear. In this study, the importance of Kelâm and its different uses in our literature is explored. Also, considering the saying “kelâm-ı kibâr is the word of elagant”, the status and features of kelâm from Yûnus Emre in our social life are evaluated.

PDF

___

AK, Coşkun, (2001) Bağdatlı Ruhî Dîvânı, Bursa
AKAY, Hasan (1995), İslamî Terimler Sözlüğü, İstanbul
AKKUŞ, Metin,(1993) Nefî Dîvânı, Ankara
ARAT, Reşit Rahmeti,(1992) Atabetü‟l-Hakâyık, TTK Ankara
ARAT, Reşit Rahmeti, (1986) Eski Türk Şiiri, TTK Ankara
ATALAY, Besim, (1992) Dîvânü Lûgati‟t-Türk Tercümesi, C.2, TDK Ankara
CUNBUR, Müjgân, (2001) Karacaoğlan, Ankara
DİLÇİN, Cem, (2000) Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, TDK Ankara
DOĞAN, Nur Muhammed, (2002) Fuzûlî‟nin Poetikası, İstanbul,
ELÇİN, Şükrü, (1998) Gevherî Divanı, Ankara
ERCİLASUN, A. Bican, vd. (1991) Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Ankara
EREN, Hasan, (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara
ERGİN, Muharrem, (1994) Dede Korkut Kitabı I, Ankara
ERGİN, Muharrem, (1992) Orhun Abideleri, İstanbul
GÖLPINARLI, Abdülbaki, (1951)Nedim Divanı, İstanbul
GÜLER, Kadir, (1989) Âşık Paşa ve Garibnâmesi-9.10. Bablar, (Erciyes Ünv. SBE Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Kayseri
GÜZEL, Abdurrahman – TORUN, Ali, (2003) Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Ankara
GÜZEL, Abdurrahman, (2006) Dini Tasavvufî Türk Edebiyatı, Ankara
GÜZEL, Abdurrahman, (2002) Hacı Bektaş Velî ve Makâlât, Ankara
EREN, Hasan, (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara
İSEN, Mustafa – KURNAZ, Cemal, (1990) Şeyhî Divanı, Ankara
İZBUDAK, Veled, (1976), Mesnevi Şerhi C.I., Ankara
KALKIŞIM, Muhsin, (1994) Şeyh Gâlib Divanı, Ankara
KARAHAN, Abdülkadir, (1987) Nâbi, Ankara
KÖPRÜLÜ, Fuat, (1986) Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul
KUR‟AN-I KERİM, (2006) Diyanet Yayınları, Ankara
KURNAZ, Cemâl, (1996) Hayâlî Bey Divânının Tahlîli, İstanbul
KÜÇÜK, Sabahattin, (1994) Bâkî Dîvânı, Ankara
MENGİ, Mine, (1999) Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara
MERT, Oktay, (1997) Köroğlu Bütün Şiirleri, İstanbul
ÖZBEK, Mehmet, (1994) Folklor ve Türkülerimiz, İstanbul
PALA, İskender, (1998) Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul
SARAÇ, M. Yekta, (1995) Klasik Edebiyat Bilgisi Belâgât, İstanbul
TARLAN, Ali Nihat, (2001) Fuzûlî Divanı Şerhi, Akçağ, Ankara
TARLAN, Ali Nihat, (1992) Hayâlî Dîvânı, Akçağ, Ankara
TARLAN, Ali Nihat, (1997) Necatî Beğ Divanı, MEB, İstanbul
TATÇI, Mustafa, (1990) Yûnus Emre Divanı İnceleme I, KBY, Ankara
TATÇI, Mustafa,(1990) Yûnus Emre Dîvanı II. Tenkitli Metin, Ankara
TATÇI, Mustafa, (1991) Risâletü‟n-Nushiyye, Ankara
TÖKEL, Dursun Ali, (2000) Dîvân Şiirinde Mitolojik Unsurlar, Ankara
ULUDAĞ, Süleyman, (1990) Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul
YALIM, Özcan-Ülkü, (1983) Eş ve Karşıt Anlamlılar Sözlüğü, Ankara
YARDIMCI, Mehmet, (1998) Başlangıcından Günümüze Halk-Âşık-Tekke Şiiri, Ankara
YAVUZ, Kemal, (2000) Âşık Paşa Garib-nâme II, İstanbul