KAZAK TÜRKÇESİNDE “NE” KELİMESİ VE İŞLEVLERİ

"Ne", Türk dilinin tarihî akışı içerisinde ortaya çıktığı ilk metinlerden günümüze kadar işlevini de sahip olduğu farklı anlamları da korumuş ve bunları hala devam ettiren kelimelerden biridir. "Ne"nin kökeni hakkında farklı görüşler ileri sürülmektedir. Köken bilgisine ve bununla ilgili farklı görüşlere yazının asıl konusu olmadığı için konuyu ilgilendirdiği kadarıyla değinilecektir. Yazı, Kutadgu Bilig'le birlikte sona erdiği söylenen "ne"nin bağlama edatı görevinin Kazak Türkçesinde kullanıldığı noktasından hareket etmektedir. İlave olarak "ne" ve türevleri hem Türkiye Türkçesi hem değerlendirilmektedir. de Kazak Türkçesindeki gramerlerden yola çıkılarak

KAZAKH TURKISH “NE” WORD AND FUCTIONS

"Ne"has emergedin the course ofthe historicalTurkish languagethe firsttexts. "What", maintained until recently the function andmeaning. "Ne", continuesthisfunctionality. "Ne"sthere are varying opinionsabout the origin. Origininformation andopinionsabout it, notthe real subject ofthe article. Thereforethis subjectas far asconcernsthe textwill be discussed. Some of thescholars"ne"stheuse ofconjunctionsKutadgu Bilig exhausted," he says. However, this function continuesKazakh Turkish. Text focused onthisfunction of “ne”. İn addition its derivates are evaluated by considering Turkish and Kazakh grammars. "Ne" word, TurkeyTurkish Grammarsare usuallyclose to each otherare discussedideas andexpressions. According tothese works, the "ne"wordor the"ne"of thederivatives, adjective, pronoun, adverb, and is usedas a conjunction. “Ne”,have similar functionsinKazakh Turkish. Contrary to Turkish in Kazakh Turkish this word “Ne” used as conjunction. İn this article, functions and usage in Kazakh Turkish of the word “ne” have examined. "Ne", is used, 'adjective', 'pronoun', 'adverb', 'reinforcing particle’, 'comparison-equalization preposition' functions, Kazakh Turkish. "Ne"s, which started in theUighur Turkish'Connecting the preposition' function continues, it is still, in some dialects ofmodern-dayTurkey. Usage as a conjunction of “ne” have seemed in Old Turkic and Kutadgu Bilig. This feature will be compare with in the Kazakh Turkish form. As a result, in different two period of Turkish to similar usage of “ne” is bright to light

PDF

___

AXANOV, K; AYĞABILOV, A. (1989). Qazaq Tili-Morfologiya. Almatı. QT-M

AMANJOLOV, S.; ÄBİLQAYEV, A. (1991). Qazaq Tili-Sintaksis. Almatı. QT-S

ATAY, Ayten (2002). “Eski Türkçe ma/me Edatının Anadolu Ağızlarındaki Kalıntısı”. Türk Dili. Sayı:610/ Ekim, s. 826–828.

BANG, W. (1919). “Wom Köktürkischen zum Osmanischen”. SBAW Berlin. (Türkçeye tercümesi: Yrd. Doç. Dr. Tahsin AKTAŞ (1996). Köktürkçeden Osmanlıcaya. TDK Yay. Ankara. s.24.

BANGUOĞLU, Tahsin (1990). Türkçenin Grameri. TDK Yay. 3. bsk., Ankara.

BARUTÇU ÖZÖNDER, Sema (2002). “Türk Dilinin Tarihi Dönemleri Üzerine Birkaç Söz”. Türk Bilig 3: Ankara. s.203–210.

BİLGEGİL, M. Kaya (1982). Türkçe Dilbilgisi. Dergâh Yay. 2. bsk., İstanbul.

BOZKURT, Fuat. (2000). Türkiye Türkçesi. Hatiboğlu Yay. 2. bsk., Ankara.

CLAUSON, Sir Gerard (1972) An Etymological Dictionary Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.

ÇAĞATAY, Saadet. (1978). “Nä, kanı ve ärnä Pekiştirme Edatları Üzerine”. Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler. Ankara Üniversitesi DTCF Yay. Nu: 279. Ankara. s.282–286.

Drevnetyurskıy Slovar (1969). Leningrad.

ERGİN, Muharrem (1986). Türk Dili, İstanbul.

GABAIN, Annamaria von (1973). Alttürkische Grammatik. Berlin Laipzig (2.bsk.) (1988) (Çev. Mehmet AKALIN), Eski Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.

HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1984). Türk Dilinde Edatlar. MEGSB Yay. 3. bsk. İstanbul.

QADAŞEVA, Q., ERNAZAROVA, Z.Ş., QANAFİYEVA, Q.Q. (2002) Qazaq Tili. Almatı. QT

QALIYEV, Ğ.; ORALBAYEVA, N.; QASIMOVA, B.; ŞALABAYEV, B.; TÖLEGENOV, O. (1997). Qazirgi Qazaq Tili. Almatı. QQT

QALIYEV, Ğ., vd. (1997). Qazirgi Qazaq Tili (Jattığuvlar Jiynağı). Almatı. QQT-CC

Qazaqstan Respublikası Bilim Jäne Ğılım Ministrligi A. Baytursınulı Atındağı Til Bilimi İnstitutı. (2002). Qazaq Grammatikası – Fonetika, Söz Jasam, Morfologiya, Sintaksis. Astana. QG

Qazaqstan Respublikası Ğılım Jäne Joğarı Bilim Ministrligi Ulttıq Ğılım Akademiyası A. Baytursınulı Atındağı Til Bilimi İnstitutı (1999). Qazaq Tiliniñ Sözdigi. Almatı. QTS

KOÇ, Kenan; DOĞAN, Oğuz (2004). Kazak Türkçesi Grameri. Ankara: Gazi Kitabevi. KTG

KORKMAZ, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. TDK Yay.Ankara.

________________ (1995). “Türkçede ok/ök Pekiştirme (İntensivum) Edatı Üzerine”. Türk Dili Üzerine Araştırmalar. I.cilt. TDK Yay. Ankara. s.98-109.

(2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). TDK Yay. Ankara.

NALBANT ÖZKAN, Bilge (2003). “’Ne’ Kelimesinin Farklı Bir Kullanışı Üzerine”. Türkoloji Dergisi. XVI cilt. 1. sayı. s.73–86. Ankara: Dil ve Edebiyat Araştırmaları Derneği Yay.

NALBANT, M. Vefa (2003). “Evet Kelimesinin Kökeni Üzerine”. Mustafa CANPOLAT Armağanı.(Hz. Aysu ATA, Mehmet ÖLMEZ). Ankara. S.109-117.

________________ (2008). Divānü Luġāti’t-Türk Grameri-I İsim. İstanbul: Bilgeoğuz Yay.

NURMAHANOVA, Ä. N. (1971). Türki Tilderiniñ Salıstırmalı Grammatikası. Almatı. TTSG

TEKİN, Şinasi (2001). İştikakçının Köşesi. Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler. İstanbul: Simurg Yay.

TEMİR, Ahmet (1948) “Uygurca Yme Sözü Hakkında”.Türk Dili-Belleten Seri III S:12–13 AralıkOcak. İstanbul. s.33–44.