TÜRK GRAMERCİLİĞİNİN BİR ELEŞTİRİSİ: “GRAMERİMİZ İÇİN”

Ahmet Cevat Emre, Türk gramerciliğinin önemli isimlerinden biridir. Pek çok dil bilgisi kitabı yazan Emre, dil bilimi ile yakından ilgilenmiş; mevcut dil bilgisi kitaplarını dil bilimi ilkeleri doğrultusunda tanım, yaklaşım, terim ve sınıflandırma bakımından eleştirmiştir. Emre'nin Gramerimiz İçin adlı eseri Türk gramercilik tarihinin en kapsamlı eleştiri kitabıdır. Bu kitapta başta Tahsin Banguoğlu'nun Ana Hatlariyle Türk Grameri olmak üzere Hüseyin Cahit'in Türkçe Sarf ve Nahiv'i ile eski gramer kitaplarındaki kabuller eleştirilmiştir. Emre, kelime ve eklerle ilgili yapılan sınıflandırmaların yanlış olduğu görüşündedir. Çünkü Türkçede kelime ve ekler, cümledeki yerlerine göre birden fazla görev üstlenebilirler. Bir kelimeyi veya bir eki, bir türün içine hapsetmek, Türkçenin yapısına aykırıdır. Emre, dil bilgisi tanımlarının da kapsayıcı olmadığını, hatta bazı tanımların yanlış olduğunu belirtir. Buna örnek olarak zamir terimini verir. Emre, terim sorununa da değinmiştir. Ona göre Batı gramerlerine ait terimleri kullanmak, öğrencilerin zihinlerini karıştırmaktan başka bir şey değildir. Türk Dil Kurumu'nun kabul ettiği Türkçe terimler kullanılmalıdır. Kendisi de son dil bilgisi kitaplarında Türkçe terim kullanmaya özen göstermiştir. Emre, kitabında birçok yaklaşımı eleştirmiştir. Türkçede hem isim hem de fiil cümlesi olduğunu belirten Emre, Türkçede sadece fiil cümlesi olduğunu ileri süren görüşün yanlış olduğunu ileri sürer. Kitapta ayrıca özne-yüklem uyumu, öznesiz cümleler, yapı bakımından cümleler, fiil kipleri gibi konularda Emre'nin görüş ve eleştirileri yer almaktadır. Ahmet Cevat Emre'nin dönemine göre son derece ileri olan bu dikkat çekici görüşlerinin yeterince fark edilmemiş olması büyük eksikliktir. Onun eleştirdiği konular, bugün de tartışılmaktadır. Yazıda bu eleştiriler ele alınmıştır

A CRITISIZM OF THE TURKISH GRAMMAR RESEARCH: “GRAMERİMİZ İÇİN”

Ahmet Cevat Emre is one of the most important names in the Turkish grammarian. Emre wrote many grammar books, and interested in linguistics. He criticized the existing grammar books with regard to definition, approaches, terms and classification in line with the principle of linguistics. Issues he criticized are also discussed at the present time. In this paper those criticisms are debated. The work "Gramerimiz için" of Emre is the most comprehensive review book of the history of the study of Turkish grammar. In this book, the acceptances in firstly Tahsin Banguoğlu's Ana Hatlariyle Türk Grameri, then in Hüseyin Cahit's Türkçe Sarf ve Nahiv and in old grammar books are criticized. Emre is of opinion that the classification related to words and suffixes are erroneous. Because words and suffixes in Turkish can be assigned depending on their position in sentence. Confining a word or a suffix into a class is contradictory to the structure of Turkish. Emre states that the definitions of grammar are not inclusive, in fact some of them are wrong. He gives the term adverb as an example to this. Emre also refers to the term problem. For him, using the terms belonging to West grammars is nothing but blurring minds of students. The Turkish terms accepted by Turkish Language Association should be used. He himself cared of using Turkish terms in his latest grammars. Emre criticized many approaches in his book. Emre, who states that there are both noun clauses and verb clauses in Turkish, asserts the opinion which suggests there are only verb clauses in Turkish as being wrong. Besides, the views and reviews of Emre on subject-predicate harmony, clauses without subject, clauses by their structure, verbal modals are in the book. It's a real shortcoming that these opinions of Ahmet Cevat Emre which are immensely remarkable compared to his period are not noticed enough. Issues he criticized are also discussed at the present time. In this paper those criticisms are debated

___

BANGUOĞLU, Tahsin(1940), Ana Hatlariyle Türk Grameri, İstanbul: Maarif Matbaası.

DİLÂÇAR, Agop (1971) Gramer: Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, s. 83-145, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

EMRE, Ahmet Cevat (1931), Yeni Bir Gramer Metodu Hakkında Layiha, İstanbul: Devlet Matbaası.

EMRE, Ahmet Cevat (1941a), Gramerimiz İçin, İstanbul: Hilmi Kitabevi.

EMRE, Ahmet Cevat (1941b), Muhtaç Olduğumuz Gramer İnkılâbı, İstanbul: Hilmi Kitabevi.

EMRE, Ahmet Cevat (1945), Türk Dilbilgisi, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.

EMRE, Ahmet Cevat (1960), İki Neslin Tarihi, Ankara: Hilmi Kitabevi.

KARAHAN, Leylâ –ERGÖNENÇ, Dilek(2000), Türkçe Sarf ve Nahiv, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

SAĞOL, Gülden; ŞAHİN, Erdal; YILDIZ,Nurgül(2004), Ahmet Cevat Emre, Türkçe Sarf ve Nahiv Eski Lisan-ı Osmani Sarf ve Nahiv, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.

TÜFEKÇİ, Gürbüz D.(1983), Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları www.tdkkitaplik.org.tr/kurultay05/K0502002.pdf