İSTANBUL’DA YAPILAN SON DÂRÜ’L-MESNEVÎ

19. yüzyıl mutasavvıflarından Mehmed Murad Nakşibendî, yaşadığı dönemde İstanbul'daki en önemli Mesnevîhândır. Osmanlıda Nakşîlik ve Mevlevîlik arasındaki yakınlaşmaya büyük ölçüde katkı sağlamış bir şahsiyettir. Kendi zamanında hem devlet adamları yanında hem de şeyh ve dervişler arasında saygın bir yere sahiptir. Mehmed Murad Nakşibendî, Murad Molla Tekkesi'nin şeyhi, Murad Molla Kütüphanesi'nin baş hafız-ı kütübüdür. Bir Nakşî şeyhi olarak, tekkesinde okuttuğu ilmî, dinî, edebî, tasavvufî derslerden Ahmed Cevdet Paşa gibi birçok aydın ve bürokrat istifade etmiş, tekkesi adeta bir darü'l-fünûn olarak nitelendirilmiştir. Müderrisliğinin yanı sıra, birçok telif eseri bulunan Mehmed Murad Nakşibendî'nin başyapıtı Hülâsatü'ş-Şürûh isimli Mesnevî'nin tamamına yazdığı şerhtir. Mehmed Murad Nakşibendî son derece hayırsever biridir. 9 Muharrem 1261 (M.1845)'de İstanbul Fatih Çarşamba'da Sultan Abdulmecid'in katılımıyla bir Dârü'l-Mesnevî açmıştır. Bir Nakşî şeyhi olarak orada tâlibine Mesnevî dersleri vermiş, birçok önemli talebe ve Mesnevîhân yetiştirmiştir. Ahmed Cevdet Paşa da Dârü'l-Mesnevî'nin açılışında hocasının elinden Mesnevihânlık icâzetini alanlardandır. Mehmed Murad Nakşibendî, Vekâyi-nâme adlı eserinde Dârü'lMesnevî'nin açılış törenini bütün ayrıntılarıyla samimi bir dille anlatmaktadır. Padişahın teşrifi, diğer katılımcılar, yapılan dua ve zikirler hakkında geniş mâlûmâta yer verilmiştir. İstanbul'da yapılan son Dârü'l-Mesnevî'yi anlatması bakımından bu bilgiler oldukça önemlidir. Günümüzde cami olarak işlev gören bu yapı, Mesnevihâne Cami adıyla anılmaktadır. Mehmed Murad Nakşibendî'nin türbesi de bu cami bahçesinde yer almaktadır

PDF

___

Ahmed Cevdet Paşa: Tezâkir (Tetimme, 40), (haz. Cavid Baysun), Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara 1991.

GÖLPINARLI, Abdülbaki: Mevlânâ‟dan Sonra Mevlevîlik, İnkılap ve Ata Kitabevleri, İstanbul 1983.

KARA, Mustafa “Tanzimat‟tan Cumhuriyet‟e Tasavvuf ve Tarîkâtlar”, Tanzimat‟tan Cumhuriyet‟eTürkiye Ans. IV, İletişim Yay., İstanbul 1985.

KARA, Mustafa: Tekkeler ve Zaviyeler, Dergâh Yay., İstanbul 1980.

KÜÇÜK, Sezai: Mevlevîliğin Son Yüzyılı, Simurg Yay., İstanbul 2003. Mehmed Murad Nakşibendî: Vekâyi-nâme, Millet Ktp., Ali Emiri Koleksiyonu, No.103

OKAY, Orhan: “Osmanlı‟da Mesnevîhânlık Geleneği ve Son Mesnevîhânlardan Tâhirü‟lMevlevî”, Mevlevîliğin Kültür ve Edebiyatımıza Katkıları Paneli, Konya 17 Aralık 1999.

ŞİMŞEK, Halil İbrahim: “Mesnevîhân Bir Müceddidiye Şeyhi: Neccârzâde Mustafa Rıza‟nın Hayatı ve Tasavvufî Görüşleri”, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, Ankara 2005.

ŞİMŞEK, Selami: “Son Dönem Celvetî Şeyhlerinden Bandırmalızâde Ahmed Münib Efendi‟nin Hayatı Eserleri ve Mecmuâ-yı Tekâyâsı”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya 2007.

TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), “Mesnevi” mad., c.29, Ankara 2004.

TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), “Mesnevihâne Tekkesi” mad., c.29, Ankara 2004.

YÜCER, Hür Mahmut: Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (19. Yüzyıl), İnsan Yay., İstanbul 2003.