İSTANBUL PİYASASINDA HALKIN TEMEL TÜKETİM MADDELERİNDEN ETTE FİYAT İSTİKRARI SORUNU

İstanbul halkının ihtiyaç duyduğu temel tüketim maddeleri içerisinde en önemlilerinden biri olan etin (ağnam eti) piyasada bol ve halkın satın alma gücüne uygun seviyelerde olması İdare'nin takip ettiği iaşe politikasının gereğiydi. Bu amaçla 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar et fiyatları geleneksel bir şekilde narh ile tespit edilmiştir. Ancak narhın piyasada arzı daralttığı ve fiyatları yükselttiği gerekçesiyle kaldırılması gereği, çeşitli merkezler tarafından dile getirilen bir eleştiri konusu olmuştur. Neticede çalışma dönemimizin başlarında fiyatlara narh koyma politikası terk edilmiş, et fiyatları artık serbest piyasa şartları altında arz ve talebe göre şekillenmeye başlamıştır. Bu yeni piyasa anlayışına rağmen et piyasasında "fiyat istikrarının sağlanması" narhın cari olduğu dönemlerde olduğu gibi çalışma dönemimiz boyunca da sorun olmaya devam etmiştir. İdare bu yolda gerekli hassasiyeti gösterse de et piyasasında fiyat istikrarının temini önemli olduğu oranda zor bir mücadele alanıydı. İncelenen dönemde İstanbul et piyasasında fiyat istikrarını sağlamayı zorlaştıran bir dizi geçici ve yapısal olarak nitelendirilebilecek nedenler söz konusudur. Bunlar içerisinde mevsimsel şartlar, hayvan hastalıkları nedeniyle zaman zaman ağnamda meydana gelen telefat, vergilerin, ihracatın, ulaşım maliyetlerinin etkileriyle birlikte celeplerin ihtikârı, ordu et müteahhitlerinin nizama uygun olmayan davranışları öne çıkan problemlerdi. Çalışmanın içeriğini oluşturan bu sorunlar, İstanbul'da et arzının azalmasına neden olup fiyatları yükseltmiş ve böylece fiyat istikrarını bozucu sonuçlar doğurmuştur

THE PROBLEM OF PRICE STABILITY IN ONE OF THE BASIC CONSUMER GOODS: MEAT IN ISTANBUL MARKETS (1850- 1918)

One of the most important consumer goods that people living in Istanbul need was no doubt meat. Supply of sufficient quantity of meat for the markets and having people with purchasing power of this foodstuff was an indispensible factor of the Ottoman provisioning policy. Based on this purpose, meat prices traditionally came to be determined within the narh system. However, when the policy of imposing narh on meat prices were left in the second half of the 19th century due to the fact that it narrowed the supply to the markets and caused an increase in prices, the prices turned out to be determined in parallel with the free market circumstances as well as supply and demand accross the period 1850-1918. However “ensuring the stability of the price” in the meat market was a problem for the period we study as it was for the previous periods. Although the Ottoman government displayed sensitivity for the issue, ensuring the stability of price in the meat market was really hard as much as crucial. In our survey period, there were some complicated reasons to ensure the stability of the cost in meat market, which could be specified as temporary and structural. Among the most significant problems were the seasonal husks due to the animal diseases, ovine and cattle taxes, exportation, the cost of transportation, herdsmen’s profiteering and the army suppliers’ bad conducts. These factors covering the subject of the study caused a decrease in demand for meat in İstanbul and disrupted the stability of price

PDF

___

Ahmet Refik, Eski İstanbul, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul 1931.
Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey, Bir Zamanlar İstanbul, (Haz. Niyazi Ahmet Banoğlu),Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1972.
Basiretçi Ali Efendi, İstanbul Mektupları, (Haz. Nuri Sağlam), Kitabevi, İstanbul 2001.
BEHAR Cem (Haz.), Osmanlı imparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu 1500-1927, Tarihi İstatistikler Dizisi, cilt 2, DİE, Ankara 1996. 1335 senesi İstabul Beldesi İhsaiyat Mecmuası, Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet 1337.
DEVELİOĞLU Ferit, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi Yay., Ankara 1993.
ELDEM Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, TTK Ankara 1994.
ERGİN Osman Nuri, Mecelle-i Umur-ı Belediye, c.2, İstanbul 1995.
ERLER Mehmet Yavuz, “IX. Yüzyıldaki Bazı Doğal Afetler ve Osmanlı Yönetimi ”, Türkler 0.13, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 1386.
GENÇ Mehmet, Devlet ve Ekonomi, Ötüken yay., İstanbul 2000.
GÜRAN Tevfik (Haz.), Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı 1897, Tarihi İstatistikler Dizisi cilt 5, DİE, Ankara 1997
HALAÇOGLU Yusuf, “Balkanlardan Anadolu ’ya Yönelik Göçler”, Türkler, 0. 13, s.1603.
İNALCİK Halil, "İaşe ”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c.4, İstanbul 2003, s.116.
KARPAT Kemal, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Timaş yay., İstanbul 2010.
PAMUK Şevket, “Küreselleşme Çağında Osmanlı Ekonomisi 1820-1914”, Türkler, cilt 14, 5.430.
QUATAERT Donald, Osmanlı İmparatorluğu 1700-1922, (çeV.Ayşe Berktay),İstanbul 2003.
SAYIN Abdurrahman Vefik, Tekâlif Kavaidi, Maliye Bakanlığı APK Yayını, Ankara 1999.
SultanAbdülhamit: Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1990.
TABAKOĞLU Ahmet, Türk İktisat Tarihi, Dergah yay., İstanbul 2008.
TOPRAK Zafer, İttihat Terakki ve Cihan Harbi 1914-1918, Homer Kitabevi, İstanbul 2003.
ÜLGENER Sabri F.,Tarihte Darlık Buhranları, Derin yay., İstanbul 200