İSLAM'IN İLK KAPİTALİZM İTİRAZI EBÛ ZERR EL-GIFÂRÎ VE EBÛ ZERR HAREKETİ

İnsanın doğasında mevcut olan mülk edinme hevesi, İslam'ın ilk yıllarında ashap arasında bir takım tartışma ve itirazlara konu olmuştur. Hz. Ömer kendi döneminde bolca gelen ganimet malını, kurmuş olduğu divan teşkilatı marifetiyle halka dağıtarak bu itirazların önüne geçmeyi başarmıştır. Ondan sonra halife olan Hz. Osman döneminde, idarenin bazı tasarrufları nedeniyle, mülk edinme ve zenginlik meseleleri bir takım itirazlara ve tartışmalara konu olmuştur. Bu dönemde Emevi ailesi mensupları hazine kredileri ve ganimet gelirleri ile hususi olarak desteklenince zenginlik ve mülk edinme kaynaklı tartışmalar iyice artmış ve bu durum toplum içerisinde huzursuzluğa sebep olmuştur. Dört halife döneminde devlet gelirlerindeki büyük artışlar ve yanı sıra yeni ve farklı ticari yolların da açılması ile zenginlik ve mülk artışında gözle görülür bir sıçrama ve farklılaşmanın yaşanması, ister istemez toplum kesimleri arasında, bir zengin-fakir ayrımı gündeme getirdiğinden, göstermişlerdir. Sonuçta, aslında insan için faydalı bir şey olan zenginlik ve servet, dengeli dağıtım ve adil bölüşümün iyi bir şekilde sağlanamaması yüzünden toplum kesimleri arasında bir takım itirazlara ve anlaşmazlıklara sebep olmuştur Hz. Peygamberin yakın arkadaşlarından Ebu Zerr el-Gıfari, fakir ve yoksulların bir nevi savunucusu olarak ortaya çıkmış, halifeyi ve diğer idarecileri açıkça eleştirmiş ve servetin belli ellerde toplanmasına itiraz etmiştir. Aynı şekilde o aşırı zenginleşme, mülk edinme hırsı ve zengin fakir arasında giderek yükselen uçuruma karşı çıkmış, sonuç olarak, bu hususlarda itiraz sesini yükselten ilk kişi olarak tarihteki yerini almıştır.

ISLAM'S FIRST OBJECTION TO CAPıTALISM ABU DHARR ALGIFÂRÎ AND ABU DHARR MOVEMENT

The desire to possession is one the reasons for the conflicts that arise between friends of Prophet Muhammad in the early years of İslam. The Caliph Omar, in his period, founded divan organization to distribute the loot of public property and prevent the objections. After that period of Caliph Osman due to some of the saving in administration, issues of property ownership and wealth had been subject in a number of objections and arguments. Because of during this period members of the Umayyad family were supported by the special loot and the treasury loan discussions caused by wealth and property had been increased and it caused unrest in community. During the four caliphs wealth and property increased rapidly with rising of public revenues and as well as new and different commercial ways. Because this issue caused high and low society, the poorest segments of society have reacted to this situation. After all, in fact, wealth and fortune which are useful for human caused many conflicts between people in society due to not have balanced and fair. A close friend Prophet Abu Dharr al-Gıfari emerged as the defender of the poor openly criticized the caliph and other executives and objected to the collection of fortune and wealth in same person. At the same time he objected over-enrichment, desire to having property and the huge gap between rich and poor and as a result he was the first person who objected to these matters in history

PDF

___

AHMET CEVDET PAşA, Kısas-ı Enbiya, İstanbul 1981.
AHMET EMİN, Fecrü‟l-İslam, Kahire 1965.
AYDINLI, Abdullah, “Ebû Zerr el-Gıfârî”, DİA., cilt, X, s. 268.
BELAZURİ Ahmed b. Yahya b. Câbir (ö. 279/892), Ensâbü'l-Eşrâf, nşr. Süheyil Zekkâr ve dğr., IXIII, Beyrut 1996.
BALCI, İsrafil, Bir yalnız Sahâbî Ebû Zer el-Gıfârî, On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1998, sayı 10, s. 351-386.
BUHARİ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, (öl. 256), Sahihi‟l-Buhari, I-VIII, İstanbul ts.
El-CABİRi, Muhammed Abid, Arap-Ġslam Siyasal Aklı, çev: Vecdi Akyüz, İstanbul 2001.
ELMALILI, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili, I-X, Eser Neşriyat ts.
FIĞLALI, Ethem Ruhi, “Abdullah b. Sebe”, DĠA, I, 134.
GÜZEL, Ahmet, Muâviye ve Hz. Osman‟a Muhalefeti Ekseninde Ebû Zer el-Gıfârî, Marife, Kış 2012.
İBN ASAKİR, Ebü‟l-Kasım Ali b. el-Hasen, Târîhu Medîneti Dımaşk, I-LXX, Beyrut 1979-1998.
İBN SÂD, Muhammed (ö. 230/884), et-Tabakâtû'l-Kûbrâ, l-IX, Beyrut 1388/1968.
İBNÜLESİR, İzzüddîn Ali b. Ebi'l-Kerem el-Cezerî (ö. 630/1232), el-Kâmil fi‟t-Târîh, l-XIII, Beyrut 1979.
KALLEK, Cengiz, Asr-ı Saadette Yönetim Piyasa İlişkileri, İstanbul, 1997.
KAZANCI, Ahmet Lütfü, Hz. Osman, İstanbul 1999.
KORKMAZ, Sıddık, Tarihin Tahrifi (İbn Sebe Meselesi), Ankara 2005.
MESUDİ, Ebü'l-Hasen Ali b. Hüseyin (ö. 346/957), Mürûcü'z-Zeheb ve Meâdinû'l-Cevher, nşr. M. M. Abdulhamîd, l-IV, Mısır 1964–65.
MÜSLİM, Ebü‟l-Hüseyin Müslim b. Haccac (öl. 261), Sahihi‟l-Müslim, I-V, İstanbul ts.
NESAİ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. ġuayb b. Ali (öl. 303/915), es-Sünen, I-IX, Beyrut 1409/1988.
SARICIK, Murat, Hz. Osman, Ġstanbul, 2009.
TABERİ, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr (ö. 310/922), Târihü't-Taberi, nşr. M. Ebü'l-Fadl İbrahim, l-XI, Beyrut 1967.