BAŞKA İSİMLERLE KARIŞTIRILAN BİR MESNEVİ ŞÂRİHİ: MEHMED MURAD NAKŞİBENDÎ

Birbirlerinden neredeyse yüz yıl arayla yaşayan üç ayrı şahsiyet Mehmed Murad Nakşibendî, Murad Molla ve Murad-ı Buhârî, çalışmalarda sıklıkla aynı kişi zannedilmiştir. Bunlardan genellikle "Murad Molla" adı kullanılarak üç isimden aynı kişi gibi bahsedilmiştir. Birbirleriyle dolaylı olarak bağlantılı olan bu kişiler isim benzerliğinin de etkisi ile bilimsel çalışmalarda anlam karmaşasına yol açmıştır. Birinin eseri diğerinin ismiyle anılmış ve bu karmaşa kütüphane kataloglarında da görülmüştür. Makalemizde bu kavram karmaşasını ortadan kaldırmak amacıyla üç isim hakkında ayırıcı özellikleri göstererek kısa hayat hikayelerinden ve birbirleri ile ilişkilerinden bahsedilmesi uygun görülmüştür. Kısa hayat hikayelerine bakıldığında da görüleceği gibi bu üç önemli şahsiyet dolaylı olarak birbirleriyle ilgilidir. Murad Molla lakaplı Kazasker Damadzâde Mehmed Murad, İstanbul Fatih'te Murad Molla tekkesini ve kütüphanesini hayır için yaptırmıştır. Mehmed Murad Nakşibendî ise Murad Molla tekkesinde babası Abdulhalim Efendi'den sonra şeyhlik vazifesini yürütmüştür. Özellikle Mehmed Murad Nakşibendi'nin yazdığı Mesnevi şerhi dolayısıyla çalışmalarda adından Murad-ı Buhârî veya Murad Molla olarak bahsedilmesi başka yanlış anlaşılmalara da yol açabilmektedir. Örneğin "Murad Molla'ya ait bir Mesnevi şerhi mevcuttur" denildiğinde eser, tekkeyi yaptıran kişiye aitmiş gibi gözükmektedir. Sadece isimlerin karıştırılması ile sınırlı olmayan bu durum, bu üç şahsiyetin hayatlarını ve diğer eserlerini araştıranlar için de büyük anlam karmaşasına yol açmıştır. Kütüphane kataloglarında, araştırma kitaplarında bu karışıklığın giderilmesi için karşılaştırmalı çalışmalar yapılması gerekmektedir

___