İSLAM VE TURİZM İLİŞKİSİ*

Turizm; dinlenme, eğlenme, öğrenme, tarihi ve doğal güzellikleri görme amacıyla gerçekleşen seyahatleri ve geçici konaklama hareketlerini ifade etmektedir. Turizm faaliyetleri sosyal etkileşimin yanında ticari fırsatların doğmasına imkân vermekte; kültürel ve bilimsel açıdan toplumu değişik şekillerde etkilemektedir. Din, bütün sosyal alanlarda olduğu gibi turizm sahasında da önemli bir etkinliğe sahiptir. İnsanlık tarihinde seyahat olgusu ile dinin doğrudan bir ilişkisinin olduğu bilinmektedir. İslam dini insanların, geçmiş medeniyetlerin tarihine ve kültürel mirasına ibret nazarıyla bakmalarını emretmektedir. İnancın temellendirilmesi hususunda Kur'an'ın seyahate dönük tavsiyeleri dikkate alındığında Müslümanların turizm faaliyetlerinde aktif olmaları gerektiği sonucuna ulaşmak mümkündür. Buradan hareketle turizm olgusunun salt bir eğlenme ve dinlenme etkinliği olmadığı ifade edilebilir. İslam coğrafyası zengin tarihi, dinî, kültürel ve doğal-turistik birikime sahiptir. Ancak Müslümanların bu zengin potansiyelden yeterli derecede yararlandıkları söylenemez. Bunda hangi faktörlerin ne derecede etkili olduğu araştırılmaya muhtaçtır. Turizm modern görünümlü bir olgu olsa da temelde kadim seyahat olayına dayanmaktadır. Nitekim bu olgu Kuran-ı Kerim'de seyahat ve benzeri kavramlarla ifade edilmektedir. Kur'an'da yer alan bu kavramlar örgüsüne bakıldığında, insanın, yeryüzünde dolaşması, doğayı müşahede etmesi, geçmiş milletlerin tarihini incelemesi, buradan birtakım dersler çıkarması, iktisadi kazanımlar için yeryüzüne dağılması ve var olan ilahi nimetlerin elde edilmesi gerektiği görülür. Hz. Peygamber de bu amaçlarla birçok seyahat gerçekleştirdiği gibi insanları da teşvik etmektedir. Bütün bu hususları dikkate aldığımızda İslam'ın itikadi, ticari, bilimsel ve kültürel vb. alanlarda faydalı ve meşru kazanımları elde etmek için turizmi teşvik ettiği söylenebilir.

THE RELATIONSHIP OF ISLAM AND TOURISM

Tourism represents all wide range of activities such as travelling and temporary housing, the objectives of which are to enable (travelling) people to rest, get entertained, learn, as well as to see historical and natural beauties. In addition to enabling people to socialize, tourism activities also provide commercial opportunities and effect society in a wide range of ways both culturally and scientifically. As in all aspects of social life, religion is also a decisive factor in tourism. In the history of human being, a direct relationship between travelling concept and religion is observed. According to Islam, humans are required as well as commanded not only to take warning by, but also hold good aspects from the history of past civilizations and cultural heritage up as an example. At the same time, when the Holy Qur'an's recommendations regarding travelling are taken into consideration, it can be concluded that Muslims ought to and should participate fully in touristic activities whenever possible. According to this basic approach, tourism phenomenon is not only an entertaining and relaxation activity. The Islamic world has a rich historical, religious, cultural and natural touristic heritage. Having said that, it is still necessary to investigate to what extent which factors prevent Muslims to benefit from such a rich and comprehensive heritage. Although tourism might nowadays be considered as a modern phenomenon by many people, it is actually a historical experience. This historical experience is expressed with different terms and concepts such as 'travelling', 'holding good aspects from the history of past civilizations' etc. in the Holy Quran. When these concepts in the Holy Qur'an are examined carefully, it is clearly understood that people are advised to travel in the world, observe the earth and the nature, examine the history of past nations, draw some material and moral lessons from them, and benefit economically. Prophet Mohammed (may peace be upon him) himself travelled many times to this end and also encourages people to travel. When all these are taken into heed as a whole, it is clearly understood that Islam openly encourages people to travel so that they can make maximum use of available beneficial gains in terms of faith, economy, science, knowledge, experience, culture and so on.

___

  • ABDULBAKİ, Muhammed Fuad, Mu'cemü'l-müfehres li-elfazi'l-Kur'an, Daru'l-hadis, Kahire 2001.
  • AĞAOĞLU, Abdullah Rıdvan, Türkiye'nin Turizm Potansiyeli Bağlamında İnanç Turizminin Yeri, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara 2009.
  • AKSOY, Mustafa, "Türkiye'de inanç Turizmine Genel Bir Bakış ve Hıristiyanlığın Seyahate Verdiği Önem", Dinler Tarihi Araştırmaları III, Ankara 2002, ss. 417-431.
  • AVCIKURT, Cevdet, "2000 Yıllarında İnanç Turizmi ve Türkiye", VIII. Ulusal Turizm Kongresi, Kuşadası 1997.
  • AY, Eyüp, "Bir Mekân Olarak Kutsal Mimarinin Ortaya Çıkışı, Hac İbadetinin Doğuşu ve İnanç Turizmi Üzerine", İslamiyat Dergisi, S. 3, ss. 179-184.
  • AYDIN, Mehmet, "Hıristiyan Misyonerliğinin Başlangıcı, Gelişimi ve Hedefleri", Dinler Tarihi Araştırmaları-V, Dinler Tarihçileri Gözüyle Türkiye'de Misyonerlik Sempozyumu, 01-02 Ekim Ankara 2005, ss. 35-47.
  • BEDREDDİN Ayni, Ebu Muhammed Mahmud b. Ahmed, Umdetul Kari Şerhu Sahihu'l-Buhari, IXXV, Daru İhyai'l-Turasi'l-Arabi, Beyrut.
  • BEYHAKİ, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali, es-Sünenü'l-Kübra, I-X, Haydarabad 1344.
  • CAN, Eyüp, "Türkiye'nin İnanç Haritası", Hürriyet Gazetesi 14 Ağustos 2010.
  • CAPPS, Walter H., Toplum ve Din", Din, Toplum ve Kültür, Der. ve çev. Ali Coşkun, İz Yayıncılık, İstanbul 2005.
  • ÇAĞRICI, Mustafa, "Da'vet", DİA, IX, İstanbul 1994, ss. 16-19.
  • ______, İslam'da Seyahat ve Konukluk, İnanç Turizm Günleri, III, 12-14 Mayıs 2006, Şubat Yayıncılık, İstanbul 2007.
  • ÇELİK, Armağan, Kültür Turizmi Çerçevesinde İnanç Turizmi, Diyarbakır İli Örneği, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara 2008.
  • DİN, Kadir H., "Islam and Tourism", Annals of Tourism Research, Vol. 16, 1989, pp. 542-563.
  • DOĞAN, D. Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, 11. Baskı, İz Yay., İstanbul 1996.
  • EBU BEKİR Ahmed b. Ali b. Sabit, er-Rihle fi talebi'l-hadis, thk. Nureddin Itri, Dımeşk 1975.
  • ERBAŞ, Ali, "İslam Dışı Dinlerde Hac", Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/2002, ss. 97-120.
  • HAMİDULLAH, Muhammed, "Hz. Peygamber'in İslam Öncesi Seyahatleri", Ankara Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, Ankara 1980, S.4, ss. 327-342.
  • HARMAN, Ömer Faruk, "Hac", DİA, XIV, İstanbul 1996, ss. 382-386.
  • HORNBY, A. S., "Oxford Advanced Learner's Dictionary", 6th Edition, Oxford University Press, 2000.
  • KALESAR, Masoud Imani, "Developing Arab-Islamic Tourism in the Middle East: An Economic Benefit or A Cultural Seclusion", International Politics, Vol. 3, No. V, Winter & Spring 2010.
  • KARAMAN, Hayreddin ve dğr., Kur'an Yolu, I-V, DİB. Yayınları, Ankara 2006.
  • KIRCA, Celal, "İslam Açısından Turizm Olayı", Diyanet Dergi, C. XXII, S. 2, 1986, ss. 47-58.
  • KOÇYİĞİT, Hikmet, "Yeryüzünde Seyahat Etmenin Kur'anî Boyutu", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 35, Erzurum 2011.
  • LUBENAU, Reinhold, Reinhold Lubenau Seyahatnamesi, I-II, Çev. Türkis Noyan, Kitap Yayınevi, İstanbul 2012.
  • MİLL, Robert Christie, Tourism The Internantional Business, Prentice Hall, New Jersey, Amerika 1990.
  • ÖLÇER Özünel, Evrim, "Kültür Turizminde "Yöresel" ve "Otantik" Olanı Sorgulamak ve Tüketilmiş Mekânları Yeniden Üretmek Üzerine /Questioning the Locality and Authenticity in Cultural Tourism and Arguing the Space Consuming", TURKİSH STUDİES - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, - ISSN: 1308-2140, (Türk Halk Biliminde Dün Bugün Yarın), Volume 6/4 Fall 2011, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2857, p.255-262.
  • ÖZKAN, Ömer, "Tasavvufi Mesnevilerde Sıklıkla İşlenen Bir Motif: Sefer/Seyahat/A Motif That Frequently Dealt With In Sufistic Mesnevis: Travel/Journey", TURKISH STUDIES - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Hamza Zülfikar Armağanı), Volume 4/3, Spring 2009, www.turkishstudies.net, Doi Number: http.//dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.755, p. 1755-1778.
  • RAJ, Razaq - Nigel D. Morpeth, "İntroduction: Establishing Linkages between Religious Travell and Tourism" Religious Tourism and Pilgrimage Management, Wallingfor, CABİ 2007.
  • REDHOUSE, Büyük Elsözlüğü, Redhouse Yayınevi, İstanbul.
  • SARGIN, Sevil, "Yalvaç'ta İnanç Turizmi", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. XVI, S. 2, ss. 1-18, Elazığ 2006.
  • SELİN, Yılmaz Burcu, "Türkiye'de Dini Turizm ve Meryem Ana Evi'nin Turistik Potansiyelinin Analizi", Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2000.
  • ŞAFİİ, Muhammed b. İdris, Divanu'l-İmamu'ş-Şafii, Thk. İmil Bedi Yakup, Daru'l-kitabi'l-Arabi, 3. Baskı, Beyrut 1996.
  • ŞERİATİ, Ali, Hac, Fecr Yayınları, Ankara 2011.
  • TABERİ, Ebu'l-Kasım Süleyman b. Ahmed, el-Mu'cemu'l-evsat, I-X, thk. Ebu Muaz Tarık b. Abdullah, Ebu'l-Fadl Abdulmuhsin, Kahire 1995.
  • TAHER, Kadhim Shamhood, "History of Tourism in Islam", Islamic Tourism, Issue 34, MarchApril, 2008, ss. 54-48.
  • TAŞKAYA, Arzu Baykara, "Reinhold Lubenau Seyahatnamesi, Osmanlı Ülkesinde 1587-1589", Tarih İncelemeleri Dergisi, XXVIII / 2, 2013, ss. 618-620.
  • Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Türk Dil Kurumu, Ankara 2005.
  • UÇKUN, Seher, İşletme ve İşletme Türleri, Turizm İşletmeleri, Değişim Yayınları, İstanbul 2004.
  • USTA, Kağan Mehmet, İnanç Turizmi Potansiyeli Açısından İznik'in Değerlendirilmesi, Yayımlanmamaış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir 2005.