İBNİ ŞÂHÎN’İN (Ö. 385/995) “CÜZ’Ü FEDÂİLİ FÂTIMA” İSİMLİ ESERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Fedâil türü eserlerde genel olarak amellerin, vakitlerin, şahısların, şehir ve milletlerin faziletlerini anlatan rivâyetler bir araya getirilmiştir. Bu tür haberlere önceleri musannaf türü kitapların fedâil, menâkıb ve hasâis isimli bölümlerinde yer verilirken zamanla bunlar konularına göre müstakil eserlere dönüştürülmüştür. Bunların Kur'ân, Hz. Peygamber, sahâbe, Mekke ve Medine'nin faziletleri üzerine olanları oldukça yaygındır. Bu bağlamda biz hicrî dördüncü asır muhaddislerinden İbn Şâhîn'in (ö. 385/995) Hz. Fâtıma'nın faziletlerini anlatan hadîsleri kendisinde toplandığı Cüz'ü Fedâili Fâtıma isimli eserini ele alacağız. İbn Şâhîn, meşhur muhaddislerden Dârekutnî'nin (ö. 385/995) en yakın arkadaşlarından biri olup hadîs otoritelerince genelde sika (güvenilir) kabul edilmiştir. Muâsırı Hâkim en-Nisâbûriye (ö. 405/1014) nisbet edilen Cüz'ü Fedâili Fâtıma isimli bir eserin varlığından da bahsedilmiştir. Bu eserle birlikte İbn Şâhîn'in bu cüz'ünün Hz. Fâtıma hakkında yazılan ilk müstakil fedâil kitaplarından biri olduğunu söyleyebiliriz. Bu çalışmamızda Hz. Fâtıma'nın faziletlerini anlatan rivâyetlere musannef türü eserlerde nasıl ve ne kadar yer verildiğini inceleyecek, İbn Şâhîn'in bu cüz'ünde onları ne kadar takip ettiğini, ne tür bir üslüp izlediğini ve hangi tür nakillere yer verdiğini ortaya koymaya çalışacağız. Ayrıca İbn Şâhîn'in, Hz. Fâtıma'nın faziletini anlatan metinlerin ne kadarını naklettiğini ve ne kadarını dışarıda bıraktığını ele alarak bu noktadan başarısını tespite çalışacağız. Bu eserlerdeki fedâil bölümlerini ve konuyla alakalı müstakil eserleri Hz. Fâtıma örneğinden hareketle biraz daha yakından tanıtmayı da amaçlamaktayız

AN EXAMINATION ON IBN SHAHIN”S (D. 385/995) WORK ENTITLED " PART ON FATIMA”S VIRTUES

virtues of deeds, prayer times, people, cities and nations were brought together. While those kinds of narrations were included in sections entitled fadâil(virtues), manakib (anecdotes) and khasais (personal traits) of musannaf (classified according to topics) type works previously, they have been transformed into self-contained works according to their subjects in the course of time. Of these, those related to the virtues of the Qur'an, the Prophet, the Companions, Mecca and Medina are quite common. In this context, we will handle a work of Ibn Sahin (d. 385/995), one of the hadith scholars of the fourth century Hijri entitled Part on Fatima”s Virtues in which he collected the narrations describing the virtues of Hadrat Fatima. Ibn Shahin, being one of the closest friends of famous hadith scholar Dârekutnî (d. 385/995) has usually been accepted as siqa (reliable) by hadith authorities. There has also been a mention of the existence of a work named Juz Fadail-e Fatima which was attributed to his contemporary al-Hakim al-Nishapuri (d. 405/1014).Together with that work we can say that Ibn Shahin”s this Juz is one of the first self-contained fadail books written about Hadrat Fatima. In this study we will examine how and how much space is given to narrations describing the virtues of Hadrat Fatima in Musannaf type of works and we will try to reveal how much Ibn Shahin followes them, what kind of style he uses and to what kind of narrations he gives place in it. Also, by handling how many of of the narrations describing the virtues of Fatima he included and excluded in his work we will also try to determine his success at this point. Through the example of Hadrat Fatima forth we also intend to make better known the sections on fadail (virtues) type in works and the self-contained works relevant to the subject

PDF

___

ABDURREZZÂK b. Hemmâm, el-Musannef, I-XI, tahk. Habiburrahman el-A’zami, el-Mektebû’l- İslamî, Beyrut, 1403.
BEYHÂKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin, es-Sünenu’l Kebîr, I-X, Mektebetu Dâri’l-Bâz, Mekke, 1994.
BUHÂRÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl, el-Câmi’u’s-Sahîh, I-VI, tahk. Mustafa Dîb ElBuğa, Dâru İbn Kesîr, Beyrut-1987.
EBU BEKR EL-BAĞDÂDÎ, Muhammed b. Abdilğaniyy, et-Takyîd li Ma’rifeti Ruvâti’s- Sünen ve’l-Mesânîd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
EBÛ DÂVÛD, Süleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî, es-Sünen, I-IV, Dâru’l-Fikr, Beyrut, Kahire, 1988.
EBÛ NUAYM, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshâk b. Musa b. Mihrân, Ma’rifetu’s-Sahabe, IXXV, Dâru’l-Vatan, Riyâd, 1419.
EBÛ YA’LÂ, Ahmed b. Ali el-Mevsılî, el-Müsned, I-XIII, tahk. Hüseyin Selim Esed, Dâru’lMe’mun, Şam,1984.
ELBÂNÎ, Muhammed Nâsıruddîn, el-Silsiletü’t-Daîfa, I-XI, Mektebetü’l-Meârif, Riyâd, ts.
HÂKİM, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Neysâbûrî, el-Müstedrek ala’s-Sahihayn, I-IV, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1411.
HATÎB EL-BAĞDÂDÎ, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit, Târihu Bağdâd, I-XIV, Daru’lKütübü’l- İlmiyye, Beyrut, ts.
İBN ADİYY, Ebû Muhammed Abdullah, el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl,I-IX, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1998.
İBNU’L-A’RÂBÎ, Ahmed b. Muhammed b. Ziyâd, el-Mu’cem, I-V, y.y., ts.
İBN ASÂKİR, Ebû’l-Kâsım Ali b. Hasan b. Hibetillah b. Abdullah eş-Şâfî’î, Târîhu Medîneti Dımaşk, I-LXX, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1998.
İBNU’L- CEVZÎ, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Ğâyetu’n-Nihâye fî Tabakâti’lKurrâ, ts., y.y.
………., el-İlelu’l-Mütenâhiye fî Ehâdîsi’l-Vâhiye, I-II, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1403, ………., Kitâbu’l-Mevdûât, I-III, tahk. Abdurrahman Muhammed Osman, y.y., 1966.
………., el-Muntazam fî Târîhi’l-Mulûk ve’l-Umem, I-X, Dâru Sâdır, Beyrut, 1358.İBN EBİ ŞEYBE, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed el-Kûfî, el-Kitâbu’l-Musannef, I-VII, tahk.
Kemal Yusuf el-Hût, Mektebetu’r-Rüşd, Riyâd, 1409.
İBN HACER, Şihâbüddîn Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali, el-Mu’cemu’l-Mufehres ev Tecrîdu Esânidi’lKütübi’l-Meşhûre ve’l-Eczâi’l-Mensûre, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1998.
…….., Lisânu’l-Mîzân, I-VII, Müessesetü’l-A’lemî, Beyrut, 1986.
İBN HANBEL, Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mervezî, Fedâilu’s-Sahâbe, Müessetü’rRisâle, Beyrut, 1983, …………, el-Müsned, I-VI, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
İBN HAYR EL-İŞBİLÎ, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer b. Halife, Fihriste, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
İBN HİBBÂN, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed el-Büstî, Meşâhîru Ulemâi’l-Emsâr, Daru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995, ………., Sahîhi İbn Hibbân Bi Tertibi İbn Belbân, I-XVIIII, tahk. Şuayb el-Arnavût, Müessesetu’r-Rîsâle, Beyrut-1997.
İBNU’L-İMÂD, Abdulhayy b. Ahmed, Şezerâtu’z-Zeheb fi Ahbârin min Zeheb, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, ts.
İBN MÂCE, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, es-Sünen, I-II, Dâru’l-Fikr, Beyrut,1987.
İBN RÂFİ’, Takiyyuddin es-Selâmî, el-Vefeyât, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1982.
İBN RÂHÛYE, İshâk b. İbrahim b. Muhallid, el-Müsned, I-V, tahk. Dr. Abdulğaffâr b. Abdulhak, Mektebetü’l-Îmân, Medine, 1991.
İBN SA’D, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa’d, et-Tabâkâtü’l- Kebîr, I-IX, Dâru’s-Sâdır, Beyrut, ts.
İBN ŞÂHÎN, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed, Cüz’ün fihi Fedâilu Seyyyideti’n-Nisâ ba’de Meryem Fâtımatu bt. Resûlillah, tahk. Ebû İshâk el-Huveynî, Mektebetu’t-Tev’iyye, Mısır, 1411, ………, Şerhu Mezâhibi Ehli’s-Sünne, Müessesetü Kurtuba, 1415.
İBN TAĞRİBERDÎ, Ebû’l-Mehâsin Cemaluddin Yusuf, en-Nucûmu’z-Zâhire fi Mulûk Mısr ve’lKâhire, I-XVI, Kahire, 1963.
İBN TEYMİYYE, Minhâcu’s-Sünneti’n-Nebeviyye, I-VIII, Müessestü Kurtuba, ts. KANDEMİR, M. Yaşar, “Fezâil”, DİA., XII, 529-531.
KEHHÂLE, Ömer Rıza Mûcemü’l-Müellifîn, I-XII, Dâru İhyau’t- Turâs, Beyrut, 1957.
KETTÂNÎ, Abdulhayy b. Abdulkebîr, Fihrisu’l-Fehâris, Dâru’l-Mağrib, Beyrut, 1982.
KETTÂNÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ca’fer, er-Risâletü’l-Müstatrefe, Dâru’l-Beşâiri’l- İslâmiyye, Beyrut, 1406.
MAKDİSÎ, Muhammed b. Tâhir, Kitâbu Ma’rifeti’t-Tezkira fi’l-Ehâdisi’l-Mevdûa, Müessesetü’lKütüb, Beyrut, 1985.
MİZZÎ, Cemâlüddîn Ebû’l-Haccâc b. Yusuf, Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, I-XXXV, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1980.
MÜNÂVÎ, Muhammed Abdurraûf b. Ali b. Zeynelabidin, İthâfu’s-Sâil bima li Fâtımate mine’lMenâkıb, y.y., ts.
MÜSLİM, Ebû Huseyn Müslim el-Haccâc, el-Câmiu’s-Sahîh, I-IV, Dâru İhyau’t-Turâs, Beyrut, trs.
NESÂÎ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, Fedâilu’s-Sahâbe,Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1405, ………., es-Sünen, I-VIII, tahk. Dr. Abdulğaffâr Süleymân el-Bendârî, Dâru Kitabi’l- İlmiyye, Beyrut,1991.
………, es-Sünenü’l-Kebîr, I-VI, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1991.
RİYÂDZÂDE, Abdullatif b. Muhammed, Esmâu’l-Kütüb, Dâru Fikr, Dımeşk, 1983.
SUBKÎ, Tâcuddîn Alî b. Abdilkâfî, Tabakâtu’ş-Şâfi’iyyeti’l-Kübrâ, I-X, Dâru Hicr, 1413.
SUYÛTÎ, Abdurrahman b. Ebû Bekr, el-Leâli’l-Masnûa fi Ehâdisi’l-Mevdûa, I-II, Dârul-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, ts.
ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali, el-Bedru’t-Tâli’ b. Mehâsine min ba’di’l-Karni’s-Sâbi’, I- III, trs. y.y., …………, el-Fevâidu’l-Mecmûa fi Ehâdisi’l-Merfûa, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, 1407.
TABERÂNÎ, Ebû’l-Kasım Süleymân b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-Kebîr, I-XX, Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, Musul,1983.
TAHÂVÎ, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed b. Seleme b. Abdülmelik, Serhu Müşkili’l-Âsâr, IXV, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1987.
TAYÂLÎSÎ, Süleymân b. Davûd Ebû Davûd, el-Müsned, Dâru’l- Ma’rife, Beyrut, ts.
TİRMİZÎ, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, Sünen, I-V, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut, 1988.
UĞUR, Mücteba, Hadîs İlimleri Edebiyatı, TDV, Ankara, 1996.
YÂFİ’Î, Ebû Muhammed Abdullah b. Esad b. Ali b. Süleyman, Mir’âtu’l-Cinân ve Abretu’lYekezân fi Ma’rifeti Hevâdisi’z-Zemân, I-IV, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Kâhire, 1413.
ZEHEBÎ, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed, Mizânu’l-İ’tidâl fi Nakdi’r-Ricâl, I-III, Matbeatu’s-Seâde, Mısır, 1325.
………., el-Muğnî fi’d-Duafâ’, I-II, tahk. Nureddin Itr, İdâretü İhyâi’t-Türâs, Katar, 1987.
………, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ,I-XXIII, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1413.
………., Târihu’l-İslâm ve Vefiyyâtu’l-Meşâhir ve’l-A’lâm, I-LII, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabi, Beyrut, 1407.
……….., Tezkiratü’l-Huffâz, I-IV, Dâru ‘l- Kütübu’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
ZİRİKLÎ, Hayruddin Muhammed b. Ali b. Mumammed b. Fâris, el-A’lâm, I-VIII, Dâru’l- İlm, Beyrut, 2002.