Hümâyûn-Nâme hikâyelerindeki aşk kavramının kültürel arka planı ve aşk algısının hikâyelerde işleniş boyutları

Bu yazıda Kelile ve Dimne hikâyelerinin Türkçeye tercümesi olan Hümâyûn-nâme adlı eserdeki aşk kavramının kültürel arka planı ve aşk algısının hikâyelerde işleniş boyutları ele alınmıştır. Bunun için Hümâyûn-nâme hikâyelerinin ortaya çıktığı kültür ortamında aşkın nasıl bir zemine oturduğunun öncelikle işlenmesi gerekli görülmüştür. Bu bağlamda, aşk kavramının Doğu kültüründe nasıl algılandığı ana hatlarıyla ortaya konmaya çalışıldı. Diğer taraftan, yazının konusunu teşkil eden Hümâyûn-nâme’nin okuyucu tarafından genel olarak tanınmasını sağlamak için eserle ilgili genel bilgiler verildi. Yazının asıl omurgasını oluşturan, aşk algısının Hümâyûn-nâme hikâyelerindeki işleniş boyutları tasnif edilerek aşk algısının hangi aşamalarda gerçekleştiği ortaya konmaya çalışıldı. Aynı zamanda aşkla ilgili kavramların eserde nasıl bir anlam algısı içinde değerlendirildiği ele alındı. Hümâyûn-nâme hikâyelerindeki aşk algısının daha çok, “somut” bir düzlemde insanî aşk bağlamında gerçekleşmesinden dolayı, okuyucunun kafasında konunun daha belirgin hale gelebilmesi için, doğrudan insanî aşkı konu alan altı hikâyenin özetine “Ekler” kısmında yer verildi.

Cultural background of concept of love In Hümâyûn-Nâme and contextualization dimensions of perception of love In fables

This paper deals with the cultural background of the concept of love in Hümâyûn-nâme (an Ottoman translation of Kalilag and Damnag) and contextualization dimensions of perception of love in fables. Therefore, it is necessary to deal with how the concept of love was perceived in the cultural setting in which the fables in Hümâyûn-nâme were produced. In this context, how the concept of love was perceived in the Oriental culture was described in general lines. Moreover, a general overview of the work was presented so that the readers could gain a better understanding of Hümâyûn-nâme. This paper aims at classifying the contextualization of the perception of love in the fables of Hümâyûn-nâme which forms the main backbone of this paper and it aims at exploring at what stages the perception of love occurred. Furthermore, it also deals with in what kind of perception of meaning the concepts of love were assessed in the work of art. Since the perception of love in Hümâyûn-nâme centers around humanitarian love, the abstracts of six fables which deal directly with humanitarian love were added in the appendix so that the readers would have a better understanding of the topic.

PDF

___

AHMED GAZZÂLÎ (2005). Aşk’ın Halleri, Çev: Turan Koç ve M. Çetinkaya, İstanbul: Gelenek Yayıncılık
AYVAZOĞLU, Beşir (1992). İslâm Estetiği, İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
AYVAZOĞLU, Beşir (1993). Aşk Estetiği, İslâm Sanatlarının Estetiği Üzerine Bir Deneme, İstanbul: Ötüken Yayınları.
BARKS, Coleman (2003). Mevlânâ, Aşkın Kitabı, İstanbul: Doğan Kitap.
BAYRAKDAR, Mehmet (1994). Yunus Emre ve Aşk Felsefesi, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
BEYTUR, Mithat Bahâri (2001). Mesnevi Gözüyle Mevlâna Şiirleri, Aşkı ve Felsefesi, İstanbul: Kırkambar Kitaplığı.
BLONDEL, Éric (2004). Aşk, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
BÜLBÜL, Tuncay (2009). Hümâyûn-nâme (İnceleme-Tenkitli Metin), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
CEYLAN, Ömür (2005). Önce Aşk Vardı, Şiirin Aynasında Osmanlı Kültürü Üzerine Denemeler, İstanbul: Kapı Yayınları.
DEMİRCİ, Mehmet (1997). Yunus Emre’de İlâhî Aşk ve İnsan Sevgisi, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
DUBY, Georges (1991). Erkek Ortaçağ, Aşka Dair ve Diğer Denemeler, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
GÖKSU, Bilge (2005). Adı Aşk, İstanbul: Carpe Diem Kitap.
HOLBROOK, Victoria R. (1998). Aşkın Okunmaz Kıyıları, Çev: Erol Köroğlu, Engin Kılıç, İstanbul: İletişim Yayınları.
İBN ARABÎ (1992). İlâhî Aşk, Çev: Mahmut Kanık, İstanbul: İnsan Yayınları.
İBN SİNA (2002). Aşk Risalesi, Çev: Ahmet Ateş, İstanbul: Kırkambar Kitaplığı.
MIGNON, Laurent (2002). Çağdaş Türk Şiirinde Aşk, Âşıklar, Mekânlar, İstanbul: Hece Yayınları.
PALA, İskender (1995a). “Âh Mine’l-Aşk”, Cogito Aşk, S. 4, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s. 81-102.
PALA, İskender (1995b). Ansiklopedik Divan ġiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
PALA, İskender (2005). Kitâb-ı Aşk, İstanbul: Alfa Yayınları.
PALA, İskender (2006). Leylâ ile Mecnûn, İstanbul: Kapı Yayınları.
SIMS, Elenor (1991). “$16^ {th}$-Century Persian and Turkish Manuscripts of Animal
Fables in Persia, Transoxiana and Ottoman Turkey”, A Mirror for Princes from India, Illustrated Versions of the Kalilah wa Dimnah, Anvar-i Suhayli, Iyar-i Danish, and Humayun Nameh, Editör: Ernst J. Grube, Marg Yayınları.
TANJU, İzzet (2006). Endülüste Raks, Aşk Üstüne, Âşıklar Üstüne, İstanbul: Ötüken Yayınları.
TULUM, A. Mertol (2001). Yusuf Sinan Paşa, Tazarru’nâme, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
ULUDAĞ, Süleyman (1998). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları.
ÜSTÜNER, Kaplan (2007). Divan Şiirinde Tasavvuf, Ankara: Birleşik Yayınevi.
YASA, Metin (2002). Din Felsefesi Açısından Yunus Emre’de Aşk, Yaratılış, Kendi Olma, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.