GÂİB ZAMİRİNİN MERCİİ SORUNUNA MÜFESSİRLERİN YAKLAŞIMLARI: BAKARA 146. ÂYET ÖRNEĞİ

Makalemiz Kur'ân'da sıkça geçen gâib -hû zamirinin mercii hakkındadır. Çalışmamızda tipik bir örnek olarak Bakara Suresi'nin 146. âyetindeki -hû zamirinin mercii hakkındaki tartışmaları ele aldık. Kur'ân tefsirleri, söz konusu zamirin kaynağı hakkındaki farklı görüşlere, hatta tartışmalara yer vermektedir. Bu farklılık ve tartışmaları görebilmek için tefsirlere bütüncül olarak bakılması gerekmektedir. Tefsir sahasında uzman olanlar, zamiri farklı mercilere göndermenin ne denli bir yanlış anlamaya yol açacağını çok iyi bilmektedirler. Zira zamirin hangi merciye gönderileceği konusu her zaman sanıldığı kadar kolay olmamaktadır. Dilbilimciler ve tefsirciler zamirin kaynağı ile ilgili olarak bir takım kurallar geliştirmişlerdir. Ancak, bu kurallar her zaman işletilebilir olmadıkları gibi, bütün âlimler tarafından benimsenmiş de değillerdir. Makalemizde tefsirler arası kronolojik ve karşılaştırmalı bir çalışma yapmaya gayret ettik. İlk yazılı tefsirin sahibi olarak bilinen Mukâtil b. Süleyman'ı başlangıç noktası olarak kabul ettik. Hemen hemen her asırdan bir ya da birkaç tefsiri ele aldık. Asrımızdan da birkaç tefsire yer verdik. Türkçe tefsirlere bir örnek olarak Elmalılı Hamdi Yazır'ın tefsirini inceledik. Eserlerin seçiminde filolojik açıklamalara yer veren ve en meşhur olanlara öncelik verdik. Kronolojik ve mukayeseli çalışmamız, tefsirlerde parçalı halde bulunan açıklamaları ve bunların dayanaklarını görmemizi kolaylaştırmıştır. Aynı çalışmanın bir benzerini Türkçe Kur'ân mealleri üzerinden de gerçekleştirmek mümkündür. Çünkü benzer problemler Kur'ân meallerinde de mevcuttur

THE DIFFERENT APPROACHES OF INTERPRETERS ON SOURCE OF THE UNSEEN PRONOUN: THE EXAMPLE OF SÛRAT AL-BAQARA’S 146. VERSE

Our article is about the unseen pronoun of -hû that writting frequently in the Qur’an. We investigated in our study the discussions on the source of the pronoun of –hû that writting in Sûrat al-Baqara’s 146. verse, textbook example. The exegesis of Qur’an contain the different opinions, even discussions on the source of aforesaid pronoun. To see these differences and discussions should be viewed as a holistic commentaries. Who are experties in the field of exegesis aware of referring to pronouns of different sources how lead the misunderstanding. Because the subject of pronoun of which will be sent to the source is not as easy as it seems. Linguists and exegetes have developed a set of rules regarding the source of pronouns. However, these rules are not always as they can run, they are not adopted by all scholars. In our articles we tried to make a comparative and chronological study in the commentaries. We accepted Mukhatil b. Salomon, considered to be owner of the first written commentary, the starting point. Almost we have studied from every century one or a few exegegis. We have investigadet a few exegesis in our century, too. We examined Hamdi Yazır’s commentary in terms of Turkish commentaries. We have prefered Works that they include the philological explanations and the most famous ones. Our chronological and comparative study have been easy to see the pieced explanation and foundations of these that they located in exegesis. In the same study also possible to carry out on Turkish translatings of Qur’ân. Because the similar problems is also available in the translatigns of Qur’ân

PDF

___

AYDIN, İsmail, Kur’ân Müphemleri Olarak Zamirler: Anlama Etkisi Bakımından Zamirlerin Mercii Sorunu, Tibyan Yayıncılık, İzmir, 2012.
ÂLÛSÎ, Şihâbüddîn Seyyid Mahmûd (ö. 1270/1853), Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’il-Mesânî, Dâru'l-Fikr, Beyrût, 1997.
BEYDÂVÎ, Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer (ö. 691/1291), Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabiyyi-Müessesetü'-Târîhi'l-Arabiyyi, Beyrut, trs.
EBÛ HAYYÂN el-Endelûsî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali b. Yûsuf (ö. 745/1344), el-Bahru’lMuhît (Thk.: Adil Ahmed Abdulmevcûd-Ali Muhammed Muavviz), Dâru'l-Kütübi'l‘Ilmiyye, Beyrut, 1993.
FERRÂ, Ebû Zekeriyâ Yahyâ b. Ziyâd, (ö. 202/822), Meâni’l-Kur’ân, Âlemu’l-Kütüb, Beyrût, 1980.
İBN ATIYYE el-Endülüsî, Ebû Muhammed Abdulhak b. Gâlib (ö 546/1151), el-Muharraru'l-Vecîz fî Tefsîri'l-Kitâbi'l-Azîz, (Thk.: Abdusselâm Abduşşâfî Muhammed), Dâru'l-Kütübi'l ‘Ilmiyye, Beyrut, 2001.
İBN ÂŞÛR, Muhammed Tâhir (ö. 1973), Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâru Tunus, Tunus, 1984.
İBN EBÎ HÂTİM (ö. 327/938), Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm Müsneden an Rasûlillâhi ve’s-Sahâbeti ve’t-Tâbiîn, (Thk.: Esad Muhammed Tayyib), Mektebetü Nezâr, Mekke, trs.
İBN KESÎR, Ebû'l-Fidâ İsmail b. Ömer (ö. 774/1372), Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm, (Thk.: Sâmi b. Muhammed es-Selâme), Dâru Tayyibe, yrs, trs.
KÂSİMÎ, Muhammed Cemâlüddîn (ö. 1332/1914), Tefsîru'l-Kâsimî/Mehâsinü't-Te'vîl, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1978.
KURTUBÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (ö. 671/1272), el-Câmi’ li-Ahkâmi’lKur’ân, (Thk.: Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî), Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 2006.
MÂVERDÎ, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb (ö. 450/1058), en-Nüket ve’l-Uyûn, (Thk.: SeyyidAbdülmaksûd b. Abdirrahmân), Dâru’l-Kütübi’l-‘Ilmiyye, Beyrut, trs.
MEVDÛDÎ, Ebû’l-A’lâ (ö. 1979), Tefhîmü’l-Kur’ân/Kur’ân’ın Anlamı ve Tefsîri, (Çeö.: Muhammed Hân Kayânî-Yusuf Karaca ve ekip), İnsan Yayınları, İstanbul, 1986.
MUKÂTİL b. Süleyman, Ebü'l-Hasen b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî (ö. 150/767), Tefsîru Mukâtil, (Thk.: Ahmed Ferîd), Dâru’l-Kütübi’l-‘Ilmiyye, Beyrut, 2003.
RÂZÎ, Fahruddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer (ö. 606/1209), et-Tefsîru’l-Kebîr/Mefâtîhu’lGayb, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1981.
REŞİD RIZÂ (ö. 1935), Tefsîru'l-Kur'âni'l-Hakîm eş-Şehîr bi-Tefsîri'l-Menâr, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut, trs.
SEÂLEBÎ, Abdurrahmân b. Muhammed b. Mahlûf Ebî Zeyd (ö. 875/1470), Cevâhiru'l-Hısân fî Tefsîri'l-Kur'ân,(Thk.: Ali Muhammed Muavviz-Adil Ahmed Abdulmevcûd), Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabiyyi-Müessesetü'-Târîhi'l-Arabiyyi, Beyrut, 1997.
SUYÛTÎ, Celâluddîn (ö. 911/1505), ed-Dürrû'l-Mensûr fî't-Tefsîri bi'l-Me'sûr, (Thk.: Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî) Merkezü Buhûs ve'd-Dirâsâti'l-Arabiyye ve'l-İslâmiyye, Kahire, 2003.
TABERÎ, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr (ö. 310/922), Câmiu‘l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, (Thk.: Mahmûd Muhammed Şâkir-Ahmed Muhammed Şâkir), Mektebetü İbn Teymiyye, Kahire, trs.
ZECCÂC, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Sirrî (ö. 311/923), Meâni’l-Kur’ân ve İ’râbuhû, (Thk.: Abdulcelîl Abdûh Çelebî), Dâru’l-Hadîs, Kâhire, 2003.
ZEMAHŞERÎ, Cârullâh Ebû'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer (ö. 583/1187), el-Keşşâf an Hakâikı Gavâmidı't-Tenzîl ve Uyûni'l-Ekâvîl fî Vücûhi't-Te'vîl, (Thk.: Adil Ahmed AbdulmevcûdAli Muhammed Muavviz), Riyâd, 1998.
YAZIR, Elmalılı M. Hamdi (ö. 1942), Hak Dînî Kur’ân Dili, Eser Neşriyât ve Dağıtım, 1971