ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK MÜZİĞİ KADIN BESTEKÂRLARINDAN MELAHAT PARS’IN ESERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Geleneksel Türk Müziğinde kadın bestekarlar önemli bir yere sahiptir. Osmanlı Döneminden itibaren müziğin içerisinde olan kadınlar, müzik çalışmalarına Cumhuriyet Dönemiyle birlikte de devam etmişlerdir. Osmanlı Döneminde Reftar Kalfa ile başlayıp Dilhayat Kalfa ile devam eden kadın bestekarlık ekolü günümüze kadar devam etmiştir. Bu kadın bestekarlardan Melahat Pars erken Cumhuriyet döneminde yaşamış ve o dönemlerde Türk müziği eğitimi veren kurumlarda müzik hayatına devam etmiştir. Eserlerinin incelenmesi dönemin müzik gelişmelerinin incelenmesi açısından da önemlidir. Osmanlılar zamanında 17.yy’daki kadın bestekarlarla başlayan bu müzikal akım günümüze kadar süregelmiştir. Cumhuriyet dönemi öncesinde kurulan ve varlığını uzun bir müddet sürdüren müzik kurumlarında, cemiyetlerde kadın icracı, eğitimci, bestekarların varlığı azımsanmayacak ölçüde artmıştır. Buna bağlı olarak Cumhuriyet dönemi Türk müziğindeki gelişmelerin olumlu etkileri günümüze yansımaktadır. Bu bilgilere dayanarak Cumhuriyet Dönemi kadın bestekarlar ele alınmış, verdikleri eserler incelenmeye çalışılmış, Melahat Pars’ın çalışmaları bestekâr, eğitimci ve icracı özellikleri açısından dikkate değer bulunmuştur. Çalışmanın kavramsal çerçevesinde Cumhuriyet döneminde Türk müziğinde yaşanan gelişmelere, genel hatlarıyla kadın bestekarlar ve Türk Müziğinde kadın bestekarlara, Melahat Pars’ın müzik yaşamına dair bilgiler verilmiş, TRT sözlü eserler repertuvarına kayıtlı eserleri liste halinde sunularak müzikal yapıları itibariyle değerlendirmeye alınmıştır. Bu çalışma, Türkiye’de kadın bestekarlar üzerine yapılmış çalışmaların yeterli sayıda olmaması ve alana katkı sağlaması açısından önem arz etmektedir.

A RESEARCH ON THE WORKS OF MELAHAT PARS, ONE OF THE TURKISH WOMEN COMPOSERS IN EARLY REPUBLICAN PERIOD

Women composers have an important place in traditional Turkish music. Women who were busy with music from the times of the Ottoman period continued their music studies with the Republican Era. Starting with Reftar Kalfa and going on with Dilhayat Kalfa, Composition school of women has continued up to now. Melahat Pars, one of these female composers, lived in the early Republican era and continued her musical career at Turkish Music Education Institutions at that time. Examination of her works is also important in terms of examining the musical developments of the period. In the time of the Ottomans, this musical movement, which began with women composers in the 17th century, has continued until today. The existence of women performers, educators and composers in the music organizations and societies that were established before the Republican period and continued for a long time has increased considerably. So the positive effects of developments in Turkish music in the Republican period are reflected today. Based on these informations, female composers of the Republican Period were taken into consideration and their works were examined.and also Melahat Pars’s compositions were examined. In the conceptual framework of the study, information was given about the developments in Turkish music in the Republican period, women composers in general terms and female composers in Turkish Music and Melahat Pars's music life. Her works recorded in TRT oral works repertoire were listed and their musical structures were appreciated. This research is expected to contribute to that important area as to the lack of a sufficient number of studies done on women composers in Turkey.

PDF

___

Adar, Ç. (2015). Türk Müziğinde Kadın Algısı, “Hacı Arif Bey Eserleri Örneği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 37, s.1072-1081.
Argunşah, H. (2016). Kadınların Şairliği ve Ahmet Mithat Efendi “Kadın Şairden Kadın Yazara”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/4 Winter 2016, p. 91-108, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9441, Ankara-TURKEY.
Ayas, O. G. (2013) Klasik Türk Müziği Geleneğinde Süreklilik Ve Değişim: Erken Cumhuriyet Dönemi Müzikte Batılılaşma Politikalarına Karşı Uyum Ve Direnç Örüntüleri, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Behar, C. (1987) Klasik Türk Musikisi Üzerine Denemeler, Bağlam yayınları, İstanbul.
Beşiroğlu, Ş. Ş. (2006) İstanbul’un Kadınları ve Müzikal Kimlikleri, İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, c.3, s. 2.
Bilican Gökkaya, V. (2015). Çaresizliği Öğrenen Kadın: Öğrenilmiş Çaresizlik, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/14 Fall 2015, p. 53-70, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8921, Ankara-TURKEY.
Cebeci, S. (2010) Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri, (3. Basım). Alfa Yayınevi, İstanbul.
Ceran, İ. (2010) Cumhuriyet Döneminde Müzikte Modernleşme Süreci, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Doğrusöz, U. (1997), Türkiye’ de Aydınlanma Işığında Müzikte Yeni Kimlik Arayışları, Türkiye’de Aydınlanma Hareketi- Server Tanili’ ye Saygı Sempozyumu, Strasburg.
Gökalp, Z. (2007) Türkçülüğün Esasları, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
Gökçedağ, N. L. (2007) Atatürk Dönemi Müzik İdeolojisi Ve Günümüze Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Karasar, N. (2009) Bilimsel Araştırma Yöntemi, (19. Basım). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Kaya Karabıyık, Ayşen (2010) Osmanlı Ve Cumhuriyet Dönemi İstanbul’unda Türk Makam Müziği Eğitimi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.8, S. 16, s.345-353.
Kaygısız, M. (2000). Türklerde Müzik, Kaynak Yayınları, İstanbul.
Keser, İ.; Keser, N. (2011) Kadın Sanatçıların Yüzyılı: 19.Yüzyıl, İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, Özel Sayı C.1, s.166-171.
Küçüksarp, M. M. (2017) Osmanlı Siyasal ve Toplumsal Yaşamda Harem, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özalp, N.(2000) Türk Musikisi tarihi C.1, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Özcan, N. (?) Dar’ül Elhan, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.8.
Özkişi, Z. G. (2009) Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye’de Kadın Besteciler: Tanzimat’tan Günümüze Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Kadın Besteciler ve Yapıtları, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Refiğ, G. (1998) Bela Bartok ve Adnan Saygun’un Halk Müziği Araştırmaları, Folklor ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 16.
Sankır, H. (2010) Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Anlamlandırılış Biçiminin “Kadın Sanatçı Kimliği” nin Oluşum Sürecine Etkileri, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e- dergisi.
Şahin, K., Toprak, S. (2016). Kültürel Ve Dinsel Perspektifte Kadın Kimliği, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/18 Fall 2016, p. 203- 214, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9817 Ankara-TURKEY.
Şenel, Ş. (2018). Osmanlı Modernleşmesinde “Kadın”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 13/26, Fall 2018, p. 1071-1090, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI: 10.7827/TurkishStudies. 14591, AnkaraTURKEY.
Şimşek, L. (2000) İğnem İpliğim Diktiğim Kimliğim, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İzmir. Tanrıkorur, C. (2003) Osmanlı Dönemi Türk Musikisi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
Taşan, T. (2000) Kadın Bestekârlar, Pan Yayıncılık, İstanbul.
Topbaşoğlu, K. (2016). Kadın Kavramının Devrimci Uyanış Öznesi: Pelageya, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/10 Spring 2016, p. 617-626, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9567, Ankara-TURKEY.
Topuzkanamış, E. (2010) Musiki İnkılabıyla Toplum İnşası: Müzik, Toplum ve Cumhuriyet, 1. Uluslararası Felsefe Kongresi, 14-16 Ekim, ss. 678-694., Bursa.
Türkmen, E. F. (2012) lavignac’ın “Musiki Terbiyesi”nde “Kadın ve Müizk Algısı”, Müzik ve Kültürel Doku, Karadeniz Teknik Üniversitesi Uluslararası Müzik Araştırmaları Sempozyumu, ss. 181- 190., Trabzon.
Varlı, Ö. D. (2007). Kültürel Kimliğin Değişim-Oluşum Süreci – Sürecin Kadın Kimliği ve Müziğine Yansıması: Afyon, Trabzon, Kıbrıs, İstanbul Örneklemleri, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
http://www.notaarsivleri.com/(Er.Tar:18.12.2018).