El-Ferec Ba’de’ş-Şidde’de geçen deyimler

Sıkıntıdan sonra gelen rahatlama anlamını taşıyan El-Ferec Ba’de’ş-Şidde, 15. yüzyılda Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiş bir eserdir. Sade bir dille ve nesir tarzında yazılan, aynı zamanda Eski Anadolu Türkçesi dil özelliklerini de yansıtan bu eserde çok sayıda deyim kullanılmıştır. Bu deyimlerin büyük çoğunluğu çeşitli ses değişikliklerine uğrayarak günümüze ulaşırken, bir kısmı da bugün tamamen kullanımdan düşmüştür. Bunun yanında, bazı deyimlerin ise öncekinden farklı bir isim veya yardımcı fiil alarak kullanıldığı görülmektedir.

The Idıoms in the El-Ferec Ba’de’ş-Şidde

The El-Ferec Ba’de’ş-Şidde which has a meaning of relief coming after an annoyance is a book that translated to Turkish language from Persian in 15. century. There are many idioms in this book which was written by a simple language and prose style, and also reflecting the characteristics of The Old Anatolian Turkish language. The majority of these idioms exposing to some phonetical changes have reached today, but some of them disappeared. And also some idioms are used whith a different noun or auxiliary verb today.

___

  • AKALIN Şükrü Haluk, Eski Anadolu Türkçesi, Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Ders Notu no: 56, Adana 1993.
  • AKSAN Doğan, Türkçenin Sözvarlığı, Engin Yayınevi, Ankara 1996. AKSAN Doğan, Türkçenin Gücü, 6.baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
  • AKSAN Doğan, Her Yönüyle Dil, 2.baskı, TDK Yayınları, Ankara 2003.
  • AKSOY Ömer Asım, “Atasözleri-Deyimler”, TDAY Belleten, S:217 (1988), s.131-166.
  • AKSOY Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2, inkılâp Yayınları, İstanbul 1993. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, http://tdkterim.gov.tr, (ET: 10.05.2011).
  • DEMİR Nurettin ve YILMAZ Emine, Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2006.
  • DEVELLİOĞLU Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, 29. Baskı, Ankara 2009.
  • DOĞAN Ahmet Turan, El-Ferec Ba’de’ş-Şidde’de Birleşik Fiiller, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman 2011.
  • ECKMAN Janos, Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, haz.: Osman Fikri SERTKAYA, TDK, Ankara 1996.
  • GÜNDÜZALP Selim, Deyimler ve Öyküleri, C. I, Zafer Yayınları, İstanbul 2008.
  • HACIEMİNOĞLU Necmettin, Türk Dilinde Fiiller-En Eski Türkçeden Çağdaş Türk Şivelerine Kadar, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1. Baskı, Ankara 1991.
  • İLHAN Nadir, “BirleĢik Fiil KuruluĢunda A-I-U Ünlüleri”, Türk Dili, S:596 (2001), s.177-183.
  • KARA Ahmet, KAYABAŞI Bekir ve ALKAYIŞ, M. Fatih, “İlköğretimde Kullanılan Deyimlere İliĢkin Bir AraĢtırma”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S:20 (2006), s.4-20.
  • KARAHAN Leyla, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, 13. Baskı, Ankara 2008.
  • KAVRUK Hasan, ÇALDAK Süleyman ve YOLDAŞ Kâzım, El-Ferec Ba’de’ş-Şidde I (Karşılaştırmalı Metin), Özserhat Yayıncılık, Malatya 2000.
  • KAVRUK Hasan, ÇALDAK Süleyman ve YOLDAş Kâzım, El-Ferec Ba’de’ş-Şidde II (Karşılaştırmalı Metin), Özserhat Yayıncılık, Malatya 2000.
  • KOÇ Mustafa, El-Ferec Ba’de’ş-Şidde, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ doktora tezi, İstanbul 1998.
  • KORKMAZ Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK, 3. Baskı, Ankara 2007.
  • KORKMAZ Zeynep, “Eski Anadolu Türkçesinin Türk Dili Tarihindeki Yeri”, Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı, İzmir, (472).
  • ÖZÇELİK Sadettin ve ERTEN Münir, Türkiye Türkçesi Dilbilgisi, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2011.
  • PAÇACIOĞLU Burhan, VIII-XVI. Yüzyıllar Arasında Türkçenin Sözcük Dağarcığı, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2006.
  • Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, http://www.tdkterim.gov.tr, (ET: 06.05.2011).
  • TİMURTAŞ Faruk Kadri, Eski Türkiye Türkçesi XV. Yüzyıl Gramer-Metin-Sözlük, Akçağ Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2005.
  • TÜRKÇE SÖZLÜK, TDK Yayınları, Ankara 2005.
  • Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, http://tdkterim.gov.tr, (ET: 11.05.2011).
  • YILMAZ Emine, “György Hazai, Andreas Tietze, (2006), Ferec ba‘d es-sidde (Ein frühosmanisches Geschichtenbuch), 1. Band, Text, Klaus Schwarz Verlag•Berlin, 650 s. ”, bilig, S:52 (2010), s.243-248.
  • YÜCEOL ÖZEZEN Muna, “Türkçe Deyimler Üzerine Birkaç Söz”, Türk Dili, S:600 (2001), S.869-879.