SITKI NAZİK

Ahmed Paşa’nın “elimden ne gelir” redifli iki gazeli ve Divan Edebiyatında çaresiz Âşık imajı

Ahmed Paşa’nın “elimden ne gelir” redifli iki gazelinde, âşığın maşuk karşısındaki durumu çaresizlik aynasından bizlere yansıtılmaktadır. Bu iki gazel temel alınıp, çeşitli kaynaklardan da istifade edilerek Divan edebiyatındaki âşık ve maşuk tipine ait özellikler, Divan şiiri geleneği, tasavvuf ve idari yapı eksenli olmak üzere sevgili anlayışının farklı boyutları üzerinde durulmaktadır. Buna bağlı olarak da çaresiz âşık imajı ortaya konulmaktadır. Sevgilinin güç, kudret, otorite gibi üstün özelliklerine; gözü, saçı, boyu, dudağı ve diğer güzellik unsurlarına ve bunların âşık üzerindeki etkisine değinilmektedir. Buna karşılık âşığın aciz, biçare, perişan ve benzeri özellikleri öne çıkarılmakta, sevgili karşısında çaresizliği tasvir edilmektedir.

Two ghazals with the redif “what can I do?" of Ahmet Paşa and the hopeless lover image in the Divan Literature

In the two ghazals with the redif “what can I do?"of Ahmed Paşa, the situation of the lover in the face beloved is reflected to us in a hopeless situation By taking in hand these two works and benefiting from a variety of sources, we stood on different understanding dimensions of the love in mysticism in axis of administrative structure in tradition of the Divan poetry. Accordingly, different hopeless lover image has appeared. Such as power, force, authority to the lover’s supreme features and eyes, hair, length, lips and to the elements of other beauties and to the effect of on the lover of these have been mentioned. Correspondingly, the lover’ hopeless, wretched, addicted and similar qualifications have been put forward and has been described hopelessness of lover in the face of beloved.

PDF

___

AKDOĞAN YaĢar Ahmedî Divan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, (ET: 22.08.2011).
AKÜN Ömer Faruk (1994) “Divan Edebiyatı” TDV İslam Ansiklopedisi, C.9, İstanbul: TDV Yayınları (s.389-427).
AKYÜZ Kenan vd.( 2000). Fuzûlî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları. ANDREWS Walter G. (2009). Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı, (Çev. Tansel Güney), İstanbul: İletiĢim Yayınları.
AYDEMİR (2000) YaĢar Behiştî Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, (ET: 22.08.2011).
AYVAZOĞLU BeĢir (2008). Güller Kitabı, İstanbul: Kapı Yayınları.
BANARLI Nihad Sâmi (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
CEBECİOĞLU Ethem (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
ÇELTİK Halil (2010) “ÂĢığın Trajik İkilemi: Vuslat ve Ayrılık” Turkish Studies, 5/3, Erzincan (s. 135-145), www.turkishstudies.net, (ET: 25.07.2011).
GAZÂLÎ Ahmed (2008). Âşıklarların Halleri-Sevânihu’l Uşşâk, (Çev. Turan Koç-Mehmet Çetinkaya), Ankara: Hece Yayınları.
GÖNEL Hüseyin (2010) “Divan Şiirinde Sevgiliye Dair” Turkish Studies, 5/3, Erzincan (s. 208-222), www.turkishstudies.net, (ET: 25.07.2011).
DOĞAN Muhammed Nur Avnî (Fatih) Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, (ET: 22.08.2011).
İPEKTEN Haluk (2010a). Bâkî Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
İPEKTEN Haluk (2010b). Fuzûlî Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
İPEKTEN Haluk(2000). Nef’î Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
İPEKTEN Haluk (2010c). Şeyh Gâlib Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
KARAMAN Hayrettin vd. (2005). Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Ankara: TDV Yayınları.
KAVRUK Hasan Şeyhülislam Yahyâ Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, (ET: 22.08.2011).
KAÇALİN Mustafa S. Âhî Divan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, (ET: 22.08.2011).
KOCATÜRK Vasfi Mahir (1970). Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Edebiyat Yayınevi.
KÖPRÜLÜ M.Fuad (2009). Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları
KÜÇÜK Sabahattin Bâkî Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, www.kulturturizm.gov.tr, (ET: 25.07.2011)
MACİT Muhsin (2010). Nedim Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
MENGİ Mine (2010). Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları.
ONAY Ahmed Talat (2009). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, (Haz. Cemal Kurnaz), İstanbul: H Yayınları.
PALA İskender (2011). Ah mine’l-Aşk, İstanbul: Kapı Yayınları.
PALA İskender (2009). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
SCHIMMEL Annemarie (2004). İslam’ın Mistik Boyutları, (Çev. Ergun Kocabıyık) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
SCHIMMEL Annemarie (1982). Tasavvufun Boyutları, (Çev. Ender Gürol), İstanbul: Adam Yayınları.
ŞENER İbrahim, YILDIZ Âlim (2003). Türk İslâm Edebiyatı,s İtanbul: Rağbet Yayınları.
ŞENTÜRK Ahmet Atillâ, KARTAL Ahmet (2005). Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TANPINAR Ahmed Hamdi (2001). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
TARLAN Ali Nihat (1992). Ahmet Paşa Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları