DİL BİLİMİNİN KELİME ÖĞRETİMİNE AÇILAN KAPISI: BAĞLAM TÜRLERİ

Bu çalışmanın amacı, anlamı bilinmeyen kelimelerin öğretiminde işe koşulabilecek bağlam türlerine yönelik farklı sınıflandırmaları ortaya koymaktır. Bu amaçla öncelikle, tümdengelimci bir yaklaşımla, dil biliminin alt dallarından olan anlam biliminin ve metin dil biliminin kelime öğretimiyle ilişkisi kurulmuştur. Farklı araştırmacıların bağlam türlerini nasıl sınıflandırdığı incelenmiştir. Bağlam türlerine yönelik farklı sınıflandırmaları ortaya koymak amacıyla yapılan bu araştırmanın sonucunda, yerli kaynaklarda bağlama yönelik çalışmalar olmakla birlikte, bağlam türlerinin ayrı bir başlık olarak açılmadığı ve sistemli bir şekilde incelenmediği görülmüştür. Kelime öğretimi amacıyla, zayıf bağlamlı kelimelerin bağlamının kasıtlı olarak güçlendirildiği çalışmalar dikkati çekmiştir. Buna göre bir metinde öğretilmek istenen kelime veya kelime grubu, kasıtlı olarak güçlendirilmiş bir bağlamla sunulmalıdır. Farklı sınıflandırmalar arasında karşılaşılan pedagojik bağlam türü, anlamı bilinmeyen kelime ile ilgili özenle hazırlanmış ipuçları içermesi sebebiyle ve metin içerisinde yalnızca ilgili cümlenin yazı alanıyla sınırlı olması sebebiyle diğer bağlam türlerinden üstün görülmüştür. Sonuç olarak bağlam türlerine yönelik kuramsal bilgilerin uygulama boyutuna aktarılmasıyla, kelime öğretimi sürecinin daha planlı ve bilinçli bir seviyeye ulaşacağı beklenmektedir. Ana dili öğretimi sürecinde ve yabancı dil öğretimi sürecinde, kelime/kelime grubu bağlamlarının kasıtlı olarak önceden güçlendirildiği bağlama dayalı etkinlikler yapılması önerilmiştir. Türkçe öğretiminde, kelime öğretimi çalışmalarında, cümle düzeyinde çalışılıyorsa pedagojik bağlamlardan, paragraf düzeyinde çalışılıyorsa yönlendirici bağlamlardan yararlanılması önerilmiştir. Ayrıca sözlük hazırlayıcılarına, madde başı birimlerin temel ve yan anlamlarını örnekleyen cümleleri pedagojik bağlamlı cümlelerden seçmeleri önerilmiştir

LINGUISTIC GATEWAY TO THE VOCABULARY TEACHING: TYPES OF CONTEXT

The purpose of this study is to present various classifications concerning the types of context which can be utilized in the process of teaching the words whose meanings are unknown. To this end, initially, an association has been established between semantics and textual linguistics, which are among the sub-branches of linguistics in a deductive way. It has been analysed how other researchers have classified types of context. The context in order to demonstrate the different classifications of species as a result of this investigation, although studies on binding domestic sources, types of context as a separate topic in a systematic way has been opened or has been looked over. Word for teaching, studies have strengthened the weak context deliberately noted the context of words. Accordingly, teaching us the desired word or phrase in a text, context and deliberately submitted a reinforced. Pedagogical context type, which has been come across among other classifications, has been seen as superior as it contains well-arranged clues, which are about the word whose meaning is not known, and as only the concerned sentence is limited to universe of print within the text. As a result, it is expected that the process of vocabulary teaching would reach a more conscious and planned level by the hypothetical information concerning the types of context being transferred to application zone. Main language teaching process and the process of teaching a foreign language, the word / word group contexts deliberately strengthened in advance is suggested to perform contextbased activities. Turkish teaching, vocabulary teaching studies, pedagogical contexts if running the sentence level, paragraph level router if running is proposed utilization of contexts. In addition to the authors of dictionary, the main and side units per item that exemplifies the meaning of phrases in sentences, choose the suggested pedagogical context

PDF

___

AKBAYIR, Sıddık, Metin Bilgisi: Okuma, Anlama, Yorumlama, Çözümleme, Deniz Kültür Yayınları, Samsun 2004.

AKSAN, Doğan, Dilbilim Seçkisi: Günümüz Dilbilim Çevirileriyle İlgili Yazılardan Çeviriler, TDK Yayınları, Ankara 1982.

AKSAN, Doğan, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yayınevi, Ankara 1998.

AYDIN, Mehmet, Dilbilim El Kitabı, 3F Yayınevi, Ġstanbul 2007.

AYGÜN, Mehmet, “Yabancı Dil Dersinde Sözcük Öğretimi ve Sözcük Dağarcığını GeliĢtirme Teknikleri”, Ankara Üniversitesi Tömer Dil Dergisi, S.78 (1999), s.5-16.

BADGER, Richard ve MACDONALD, Malcolm N., “Culture, Language, Pedagogy: The Place of Culture in Language Teacher Education”, Pedagogy, Culture & Society, S.15(2) (2007), s.215-227.

BECK, Isabel L.-MCKEOWN, Margaret G.-MCCASLIN, Ellen S., “Vocabulary Development: All Context Are Not Created Equal”, The Elemantary School Journal, S.83(3) (1983), s.177-181.

BESKEN, Miri ve MULLIGAN, Neil W., “Context Effects In Auditory Implicit Memory”, The Quarterly Journal Of Experimental Psychology, S.63(10) (2010), s.2012-2030.

BLACHOWICZ, Camille ve FISHER, Peter J., Teaching Vocabulary in All Classrooms, Pearson Education, Upper Saddle River 2006.

BOZ, Erdoğan, “Sözlükbirimlerin Tanımlanmasına Anlambilimsel Bir BakıĢ”, Turkish Studies, S.4(4) (2009), s.172-183.

BUDAK, Yusuf, “Sözcük Öğretimi ve Sözlüğün ĠĢlevi”, Ankara Üniversitesi Tömer Dil Dergisi, S.92 (2000), s.19-26.

CÜCELOĞLU, Doğan, İnsan ve Davranışı: Psikolojinin Temel Kavramları, Remzi Kitabevi, Ġstanbul 1997.

DAVIS, Frederick B., “Fundamental Factors of Comprehension in Reading”, Psychometrika, S.9 (1944), s.185-197.

DEMĠR, Celal, “Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminin Sorunları”, Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Üzerine Konuşmalar, TDK Yayınları, Ankara 2009.

ERDEN, Aysu, Kısa Öykü ve Dilbilimsel Eleştiri, GendaĢ Kültür Yayınları, Ġstanbul 2002.

FLANIGAN Kevin, “Types Of Context Clues”, http://www.readwritethink.org/files/resources/lesson_images/lesson1089/types_context_c lues.pdf (E.T. 15.03.2012).

FREEBODY, Peter ve ANDERSON, Richard C., “Effects of Vocabulary Difficulty, Text Cohesion, and Schema Availability on Reading Comprehension”, Reading Research Quarterly, S.18 (1983), s.277-294.

GARDNER, Dee, “Children‟s Immediate Understanding of Vocabulary: Context and Dictionary Definitions”, Reading Psychology, S.28 (2007), s.331-373.

GENCAN, Tahir Nejat, Dilbilgisi, TDK Yayınları, Ankara 1971.

GOUJON, Annabelle, DIDIERJEAN Andre ve MARMECHE Evelyne, “Semantic Contextual Cuing and Visual Attention”, Journal Of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, S.35(1) (2009), s.50-71.

GREENWOOD, Scott ve FLANIGAN, Kevin, “Overlapping Vocabulary and Comprehension: Context Clues Complement Semantic Gradients”, The Reading Teacher, S.61(3) (2007), s.249-254.

GÜNAY, V. Doğan, Metin Bilgisi, Multilingual Yayınarı, Ġstanbul 2007.

GÜNEġ, Firdevs, Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Nobel Yayınları, Ankara 2007.

KIRAN, Zeynel, Dilbilim Akımları, Onur Yayınları, Ankara 1996.

KOCAMAN, Ahmet, Dil ve Eğitimi Düşünmek, Toroslu Kitaplığı: Altan Basım, Ġstanbul 2009.

KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara 2007.

LYONS, John, Kuramsal Dilbilime Giriş, Çev.: Ahmet Kocaman, TDK Yayınları, Ankara 1983.

NIST, Sherrie L. ve OLEJNIK, Stephen, “The Role Of Context And Dictionary Definitions On Varying Levels Of Word Knowledge”, Reading Research Quarterly, S.30(2) (1995), s.172-193.

ÖZBAY, Murat, Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I, Öncü Kitap, Ankara 2009.

PICHON, Emmanuelle Le vd., “Influence Of The Context Of Learning A Language On The Stratejic Competence Of Children”, International Journal Of Bilingualism, S.14(4) (2010), s.447-465.

SKINNER, Erin I. ve FERNANDES, Myra A., “Effect Of Study Context On Item Recollection”, The Quarterly Journal Of Experimental Psychology, S.63(7) (2010), s.1318-1334.

Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, Ankara 2005.

ÜSTÜNOVA, Kerime, Dil Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara 2002.

YAMAN, Ertuğrul, Türkiye Türkçesinde Zaman Kaymaları, TDK Yayınları, Ankara 1999.

YAMAN, Havva, “Öğrencilerinin Sözlük Kullanma AlıĢkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S.27 (2010), s.735-751.