CAHİT ZARİFOĞLU’NUN ŞİİRLERİNDE TASAVVUFUN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ

Cahit Zarifoğlu modern Türk edebiyatının kilometre taşlarından biridir. İlk edebi ürünlerini lise yıllarında vermeye başlayan sanatçı, şiir, öykü, günlük, roman, edebi deneme, masal ve tiyatro gibi birçok türde eser vermiştir. Bununla birlikte o, daha ziyade şairliğiyle temayüz etmiş bir isimdir. Toplam dört şiir kitabı yayımlamış olan Zarifoğlu, şiirlerinde benlik, varoluş sorunu, doğu-batı çatışması, aşk, aile ve modernleşmenin birey üzerinde yarattığı tahribat gibi birçok konuyu etraflıca ele almıştır. Bu geniş tematik yelpaze içinde dikkat çeken konulardan biri de tasavvuftur. Cahit Zarifoğlu'nun yaşam öyküsü gözden geçirildiğinde onun, dini-tasavvufi geleneklerin sımsıkı korunduğu ve yaşatıldığı bir ailede yetiştiği fark edilir. Buna ilaveten şair, 1977 yılında Nakşî meşâyıhından bir mürşide intisap ederek tasavvufî pratikleri hayatına geçirmeye başlamıştır. Yakın dostları, bu tarihten itibaren farklı bir Cahit Zarifoğlu portresi ile karşı karşıya olduklarını vurgulamışlardır. Bütün bu zihni ve fikri dönüşümler, sanatçının ortaya koyduğu edebi ürünlerin içeriğini, dilini, hatta üslup ve teknik yapısını önemli ölçüde etkilemiştir. Özellikle Menziller ile Korku ve Yakarış başlıkları altında toplanan şiir metinleri, içlerinde, tasavvufi eğilimlerin bakış açılarından ve kelime örüntülerinden sayısız iz barındırırlar. Sanatçının yaşadığı içsel dönüşüm ile hâller özellikle "Özgürlüğe Doğru", "Kayıt", "Kabul", "Ayna", "İkinci Ayna", "Menziller", "Korku ve Yakarış", "Zahmet Vakti", "Başım Eğik Dilim Kapalı Gözler Kançanağı Anlamında" başlıklı şiirlerinde oldukça yoğun bir şekilde göze çarpar. Bu makalede Zarifoğlu'nun bu açıdan dikkat çeken şiirleri mercek altına alınacaktır

REFLECTIONS OF MYSTICISM IN CAHIT ZARIFOGLU’S POEMS

Cahit Zarifoğlu is one of the cornerstones of modern Turkish literature. The artist who started to publish his works in high school, produced his creations in many genres such as poem, short story, memory, novel, letter, literary essay, tale and drama. Nevertheless he is an artist who becomes distinguished with being a poet. Zarifoğlu who published four poem books in all, dealed with matters like ego, problem of existence, collision of the east and west, love, family and the devastation of the modern individual which results from modernization process. In this large thematic spectrum, mysticism is one of the noteworthy matters. When Cahit Zarifoğlu’s biography is examined, it will be noticed that he grew up in a family in which religious and sufistic conventions were kept and maintaned. Furthermore in 1977, the poet became affiliated with a guide from Nakşî sheikhs and started to carry out the mystical practises. His fellows emphasized that from that date forward, they met with a different Cahit Zarifoğlu portrait. All these intellectual and spiritual transformations affected crucially the content, the literary language, the style and the structure of the literary works created by the artist. Especially the poem texts that are entitled Menziller and Korku ve Yakarış comprises numerous impressions from mystical viewpoints and patterns. The internal transformation and the situations which the artist experienced are greeted intensively especially in the poems entitled “Özgürlüğe Doğru”, “Kayıt”, “Kabul”, “Ayna”, “İkinci Ayna”, “Menziller”, “Korku ve Yakarış”, “Zahmet Vakti”, “Başım Eğik Dilim Kapalı Gözler Kançanağı Anlamında”. In this article, Zarifoğlu’s poems which are remarkable in this respect will be examined

PDF

___

ABAK, Şaban (Söyleşiyi Yöneten): “Cahit Zarifoğlu’nun Kişiliği ve Sanatı Çevresinde”, Cahit Zarifoğlu, Konuşmalar, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.169.
AHMET Fethi: “Daralan Vakitler”, Hece Dergisi (Yedi Güzel Adam'dan Biri: Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.126-127-128 Haziran-Temmuz-Ağustos 2007, s.102-105.
ANDI, M. Fatih: “Güneşe Tutulan Ayna Yahut Şairin İç Dönüşümü”, Güneşe Tutulan Ayna, Hat Yayınevi, İstanbul, 2010.
ARSLAN, Mehmet: “Farklı Şairlik Cephesiyle Cahit Zarifoğlu”, Mavera (Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.129, Eylül 1987, s.79.
CEBECİOĞLU, Ethem: Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, 3.baskı, Anka Yayınları, İstanbul, 2005.
CERAN, Dilek: “Cahit Zarifoğlu’nun Menziller Şiirine Bir Bakış”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.18, Yıl: 2007, s.181-186.
ÇAVUŞ, Necat: “Zarifoğlu’nun İçindeki”, Yönelişler, S.22, Nisan 1983, s.24-27.
ÇINAR, Rıdvan: “Cahit Zarifoğlu'nun Şiiri Üzerine Bir İnceleme” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 1999.
DOĞAN, D. Mehmet (Hazırlayan): Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, Yazarlar Birliği, Ankara, 1984.
ERYARSOY, Mehmet Nezir: Gül Yetiştiren Adam: Rasim Özdenören, İlke Yayıncılık, İstanbul, 2009, s.136-138.
GÜLTEKİN, Asım: “Rasim Özdenören’de Fikir ve Hayat Tutarlılığı”, Medeniyetin Burçları: Rasim Özdenören Kitabı (Haz. Turan Karataş), Memur-Sen Kayseri İl Temsilciliği, Kayseri, 2011, s.98-106.
GÜNAYDIN, Yusuf Turan: “Dervişlik Havuzu İçre Cahit Zarifoğlu’nun Tasavvufi Tutum ve Düşüncesi”, Hece Dergisi (Yedi Güzel Adam'dan Biri: Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.126-127-128, Haziran-Temmuz-Ağustos 2007, s.77-84.
GÜRDOĞAN, Ersin Nazif: “Güzelin Sanatı Güzel Olur”, Cahit Zarifoğlu: Yürek Safında Bir Şair (Haz. Âlim Kahraman), İstanbul, Kaknüs Yayınları, 2003, s.211-221.
_______________ : İki Dünyanın Hesaplaşması, İz Yayıncılık, İstanbul, 2011.
İNAN, Akif (Söyleşiyi Yapan): “Cahit Zarifoğlu ile Konuşmalar”, Mavera (Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.129, Eylül 1987, s.101-104.
MARAŞ, Mehmet Atilla: “Güzel Ev”, Erdem Bayazıt Kitabı (Yayımlayan: D. Mehmet Doğan), Türkiye Yazarlar Birliği, Ankara, 2009, s.248.
ÖZDENÖREN, Rasim: “Cahit’in Şiiri Hem Kaynakları Hem Yapısı İtibariyle Müstakil Bir Alanın Ürünüdür”, Yedi İklim (Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.5-6,Temmuz-Ağustos 1987, s.4- 8.
__________ : “Kuşbakışı”, Hece Dergisi (Yedi Güzel Adam'dan Biri: Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.126-127-128 Haziran-Temmuz-Ağustos 2007, s.3-37.
PULAT, Ali: “Zarifoğlu’nun Bazı Şiirlerindeki Tasavvufi Unsurlar Üzerine”, Hece Dergisi (Yedi Güzel Adam'dan Biri: Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.126-127-128, Haziran-TemmuzAğustos 2007, s.85-92.
ŞAKAR, Cemal: “Cahit Zarifoğlu: Daima Bir Başlangıç Vardır”, Hece Dergisi (Yedi Güzel Adam'dan Biri: Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.126-127-128 Haziran-Temmuz-Ağustos 2007, s.43-47.
TAŞÇIOĞLU, Yılmaz: Kader Hep Erken Zaman Hep Geç: Cahit Zarifoğlu’nun Şiiri, 3F Yayınevi, İstanbul, 2008.
ULUDAĞ, Süleyman: Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2005.
ÜNAL, Mustafa: “Cahit Zarifoğlu’nu Vefatının 4. Yılında Anıyoruz”, Zaman, 7 Haziran 1990, s.7.
ÜNLÜ, Seyfettin: “Hakikat Bilgisini Kuşanan Şair”, Bürde, S.3, Haziran 1991, s.43.
___________ : “Kendi Şahsiyetinin Kulvarında Yalnızlığını Yaşayan Şair: Zarifoğlu”, Cahit Zarifoğlu: Yürek Safında Bir Şair (Haz. Âlim Kahraman), Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2003, s.231-234.
YEŞİLYURT, Cahit: “Şiirin Genç Gövdesinin Binası Geçti”, Yedi İklim (Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı), S.5-6, Temmuz-Ağustos 1987, s.30-33.
YORULMAZ, Hüseyin: Bir Neslin Ağabeyi: Erdem Bayazıt, Hat Yayınevi, İstanbul, 2012.
ZARİFOĞLU, Cahit: Yaşamak, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011.
____________ : Konuşmalar, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011.
___________ : “Şan”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.95-104.
___________ : “Özgürlüğe Doğru”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.288-290.
___________ : “Kayıt”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.292.
___________ : “Kabul”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.291.
_________________: “Zahmet Vakti”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.353-355.
_________________ : “Başım Eğik Dilim Kapalı Gözler Kançanağı Anlamında”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.357-360.
__________________ : “Menziller”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.303.
__________________ : “Korku ve Yakarış”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.342-344.
__________________ : “Sempati”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.300.
___________ : “Ayna”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.302.
___________ : “İkinci Ayna”, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011, s.299.
___________ : “Sultan, Şiirler, 8.baskı, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011.
__________ : Mektuplar, (Haz. Mustafa Özçelik), Beyan Yayınları, İstanbul, 2012.