HÜLYA YAZICI OKUYAN, Yasemin Gül GEDİKOĞLU

16380

Aytül Akal’ın çocuk kitaplarında Çevre bilinci ve duyarlığı

Çevre bilincine sahip olmak, temel insan haklarının eşitlik ve adalet ilkelerini içine alan çağdaş insan davranışlarının çerçevesini oluşturmaktadır Çağdaş insanın çevre bilinci, kendi içinde duyduğu bireysel sorumluluk duygusunu etrafındaki insanların da duyması için çaba göstermeyi de gerektirmektedir. Çevre bilinci ve duyarlığının oluşmasında toplumun en küçük birimi olan aileden, eğitimcilere, yerel yönetimlerden vatandaşlara kadar toplumun her kesiminden ve her yaştan insana çok büyük sorumluluklar ve görevler düşmektedir. Çevre eğitimi sürecinde çocuk kitaplarının önemi yadsınamaz; çünkü yazılı ve görsel öğeleri, anlatım dilinin olanaklarıyla çocuğa göre olan bir kurgu içinde sunma başarısı gösteren çocuk kitaplarının en önemli yazınsaleğitsel işlevlerinden biri de çocuklara yaşam ve insan gerçekliğinin sezdirilmesidir. Bu çalışmada, Aytül Akal’ın ilköğretim dönemine yönelik çocuk kitaplarında, çevre eğitiminin önemli bir konusu olan çevre sorunlarına ne düzeyde yer verildiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi tercih edilmiş olup Aytül Akal’ın 4 çocuk romanı ve 31 masal kitabında bulunan toplam 64 çocuk masalı içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Yazarın incelenen kitaplarında hava, su, toprak ve gürültü kirliliğine yönelik çevre sorunlarına yer verdiği belirlenmiştir. Buna karşın kitaplarda flora-faunanın bozulmasına ve kültürel çevre sorunlarına yönelik bir ifadeye rastlanmamıştır.

Environmental awareness and sensitivity in Aytül Akal’s child books

Having environmental awareness, forms the frame of modern human behaviors including equality and justice principle of basic human rights. Environmental awareness of modern human requires striving to make other people around to fell the individual responsibility he himself has. In raising environmental awareness and sensitivity, families, being the smallest unit of society, educators, and citizens from all parts of society and age and local authorities have important responsibilities and missions. In environmental education period, the importance of child books could not be overlooked; since one of the most important written-educational functions of child books, which succeed in presenting the written and visual elements with opportunities of verbal language in a fiction that is convenient for children, is to implicate human reality and life. In this study, it was aimed to identify in what level environmental problems that are important issues of environmental education were considered in Aytül Akal’s child books through elementary school period. In this study, qualitative research techniques were used and Aytül Akal’s 64 child fables were analyzed by content analysis technique within 4 child novel books and 31 fable books. It was identified within the analyzed books of the author that the environmental problems like pollution of air, water, soil and noise were considered. On the other hand, statements related to pollution of flora-fauna and problems of cultural and cultural environment were not identified in the books.
PDF

___

  • ATASOY Emin, Çevre İçin Eğitim: Çocuk Doğa Etkileşimi, Ezgi Kitabevi, Bursa 2006.
  • BALCI Ali, Sosyal Bilimlerde Araştırma, PegemA Yayıncılık, Ankara 2009.
  • BENER Özgün ve BABAOĞUL Müberra, “Sürdürülebilir Tüketim Davranışı ve Çevre Bilinci Oluşturmada Bir Araç Olarak Tüketici Eğitimi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e.dergisi, Ankara 2008.
  • Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Kanunu,
  • http://www2.cevreorman.gov.tr/yasa/k/2872.doc (ET: 20.05.2012).
  • FEGEBANK Barbara, “Enviromental Education; a Task for Home Economics”, Journal of Consumer Studies and Home Economics, 14 (1990), s. 185-191.
  • GÖNEN Emine ve HABLEMİTOĞLU Şengül, “Tüketici ve Çevre Bilinci”, III. Milletlerarası Tüketicinin Korunması ve Tüketici Hakları Sempozyumu Tebliğler. TSE Yayınları 1992, s. 31-37.
  • GÜL Aynur ve GÜVEN Seval, “Aile, Tüketim ve Çevre”, Tüketici Bülteni. Mayıs 2000.
  • GÜLER Tülin, “Çevre Eğitimi”, Yaygın Eğitimde Çevre Eğitimi. Türkiye Çevre Vakfı Yayını No: 178, Ankara 2007, s.99-116.
  • HAMAMCI Can ve KELEŞ Ruşen. Çevrebilim, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 1998.
  • INVERGARD T. B. K, “Ergonomics and the Consumer”, Ergonomics, 19/3(1976), s. 321-29.
  • KUZU Türkan, “Aytül Akal‟ın Masallarıyla Çocukta Çevre Bilinci Geliştirme”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2008), Konya.
  • MORGİL İnci, OSKAY Özge ve GÖKTAŞ Atilla, “Global Çevre Bilinci Ölçeğinin Cümlelerinin Tartışılması”, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 28-30 Eylül 2005, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
  • MORGİL İnci vd., “Kimya Eğitiminde „Çevre, Çevre Sorunları ve Alternatif Çözümler Konusundaki Workshop Çalışmasının Öğrenci Performansına Etkisi”, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 28-30 Eylül 2005.Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
  • NAZLIOĞLU Meral, Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Kadın ve Çevre. Sürdürülebilir Kalkınma El Kitabı. Türkiye Çevre Sorunları Vakfı, Ankara 1991.
  • NICKELL Paulena, RICE, Ann Smith, Tucker Suzanne P. Management in Family Living. (Fifth Edition). John Wiley and Sons, New York 1976.
  • OZANER F. Sancar, “Türkiye‟de Okul Dışı Çevre Eğitimi Ne Durumda ve Neler Yapılmalı?” V.Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi. 5-8 Ekim 2004, s. 67-98.
  • SEVER Sedat, Çocuk ve Edebiyat, Tudem Yayınları, Ankara 2008.
  • TÜRKÜM Sibel, “Çağdaş Toplumda Çevre Sorunları ve Çevre Bilinci”, Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 1998, s. 165-172.
  • YARDIMCI Esra ve BAĞCI KILIÇ Gülsen, “Çocukların Gözünden Çevre ve Çevre Sorunları”, İlköğretim Online, 9/3 (2010), s. 1122-1136.
  • YAŞAR Şefik, GÜLTEKİN Mehmet ve ANAGÜN Şengül S., “İlköğretimde Öğrencilere Çevre Bilinci Kazandırmada Probleme Dayalı Öğrenme Kapsamında Geliştirilen Örnek Uygulamalar”, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını, Denizli 2005, s.580-585.
  • YILDIRIM Ali ve Şimşek HASAN, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınevi, Ankara 2005.
  • AKAL Aytül, “Kardeş İsteyen Çocuk”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s.2-3.
  • AKAL Aytül, “Nerden Çıktı Bu Kardeş?”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s.4-9.
  • AKAL Aytül, “Ormandaki Apartman”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s.10-17.
  • AKAL Aytül, “Denizin Altını Merak Eden Vapur”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s.18-23.
  • AKAL Aytül, “Çikolata Çocuk”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s.24-29.
  • AKAL Aytül, “Gezmeyi Seven Ağaç”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s.30-33.
  • AKAL Aytül, “Yatağın Altındaki Harfler”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s.34-38.
  • AKAL Aytül, “Eğlence Ülkesini Arayan Dinozor”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s. 39-48.
  • AKAL Aytül, “Yaşlı Çocuk”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s. 56- 62.
  • AKAL Aytül, “Kimin Yatağı Uçuyor”, Kardeş İsteyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 1998, s. 49-55.
  • AKAL Aytül, “Geceyi Sevmeyen Çocuk”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.2-3.
  • AKAL Aytül, “Geceyi Unutan Fil”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.4-6.
  • AKAL Aytül, “İp Bacaklı Uzaklı Çocuk”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.7-13.
  • AKAL Aytül, “Ben Büyüküm”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.14-20.
  • AKAL Aytül, “İnatçı Çocuk”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.21.
  • AKAL Aytül, “Uyumak İstemeyen Zürafa”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.22-29.
  • AKAL Aytül, “Küçük Kertenkele”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.30-35.
  • AKAL Aytül, “Meraklı Uzay Çocuğu”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.36-44.
  • AKAL Aytül, “Fasulye Motorlu Uçandaire”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.45-48.
  • AKAL Aytül, “Suda Oynamayı Kim Sevmez?”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.49-52.
  • AKAL Aytül, “Karanlıktan Korkan Çocuk”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s.53-57.
  • AKAL Aytül, “Dağınık Çocuk”, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2000, s. 59-61.
  • AKAL Aytül, Saray Horozu’nun Doğumgünü, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2002.
  • AKAL Aytül, Çöp Kafalı Çocuk, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2005.
  • AKAL Aytül, Denizin Altını Merak Eden Vapur, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2005.
  • AKAL Aytül, Canı Sıkılan Aydede, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2005.
  • AKAL Aytül, Rengini Arayan Top, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2006.
  • AKAL Aytül, Meraklı Uzay Çocuğu, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2007.
  • AKAL Aytül, Geceyi Unutan Fil, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2007.
  • AKAL Aytül, Ormandaki Apartman, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2007.
  • AKAL Aytül, Gezmeyi Seven Ağaç, Uçanbalık Yayıncılık, İstanbul 2009.
  • AKAL Aytül, Ormanın Renkleri Kimde?, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Işığını Yitiren Yıldız, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Yaramaz Trafik Lambası, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Buruşuk Kâğıt Parçası, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Kraliçe’nin Doğumgünü, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Küçük Prens’in Doğumgünü, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Dünyanın En Güzel Ağacı, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Ormanın Yeni Komşuları, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Park Yiyen Robot, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Süper Gazeteciler-1, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Süper Gazeteciler-2 Parktaki Esrar, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Süper Gazeteciler-4 Belalı Davetiye, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Ben Minicik Bir Bebektim, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Ben Minicik Bir Bebektim-2, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Yaşlı Çocuk, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2010.
  • AKAL Aytül, Süper Gazeteciler-3 Likörlü Çikolata, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, Mevsimler Kralı’nın Doğumgünü, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, Bu Dünya Kimin?, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, Cadı Burunlu Fabrika, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, Dilek Ağacı, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, İki Kavgacı Ağaç, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, Şımarık Fil, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, Küçük Anne, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2011.
  • AKAL Aytül, “Işıkları Dolaşan Çocuk”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 63-66.
  • AKAL Aytül, “Canı Sıkılan Çocuk”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.57-58.
  • AKAL Aytül, “Üç Uçan Çocuk”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 92-98.
  • AKAL Aytül, “Sabahı Boyayan Çocuk”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.139- 140.
  • AKAL Aytül, “Bütün Oyuncaklar Benim”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 141- 144.
  • AKAL Aytül, “Bana Bir Rüya Ver”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 145-148.
  • AKAL Aytül, “Kızamık Olan Fil”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.149-151.
  • AKAL Aytül, “Terlikleri Kim Giyecek”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.155- 158.
  • AKAL Aytül, “Uzaylı Çocuğun Ödevi”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, AKAL Aytül, s. 163- 166.
  • AKAL Aytül, “Üç Sihirli Öpücük”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 167-169.
  • AKAL Aytül, “Soru Balonları”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.170-174.
  • AKAL Aytül, “Masalları Arayan Çocuk”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 175- 179.
  • AKAL Aytül, “Masalını Arayan Ejderha”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 180- 184.
  • AKAL Aytül,“Büyük Yatakta Kim Yatacak?”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 185-188.
  • AKAL Aytül, “Üç Gözlü Çocuk”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.189-194.
  • AKAL Aytül, “Kitap Perisi”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.202-205.
  • AKAL Aytül, “Reklamları Çizen Çocuk”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s. 206- 210.
  • AKAL Aytül, “Ben Ne Olacağım?”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.234-237.
  • AKAL Aytül, “Ben Ne Zaman Büyüyeceğim?”, Masal Masal, Uçanbalık Yayınları, İzmir 2012, s.238-241.
Turkish Studies (Elektronik)-Cover
  • ISSN: 1308-2140
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Murathan Mungan’ın “Zamanımızın Bir Külkedisi” adlı öyküsünün metinlerarası ilişkiler bağlamında okunması

Vahide KURT

Abdî'nin Niyâz-nâme-i Sa'd ü Hümâ Mesnevisi

Hasan GÜLTEKİN

{-mAk} ve {-mA} Eklerinin hâl ekleriyle münasebeti

YAKUP YILMAZ

Eski Uygurca "yalgukk(ı)ya" kelimesine Etimolojik bir yaklaşım

MURAT ELMALI

Şeyhoğlu Sadrüddin’in Kabus-nâme Tercümesi (Enfel Doğan) Dr. Enfel DOĞAN, Şeyhoğlu Sadrüddin’in Kabus-nâme Tercümesi (Metin-Sözlük-Dizin-Notlar-Tıpkıbasım), Mavi Yayıncılık, İstanbul, 2011, 731 s. ISBN 978-975-8209-94-1

Oğuz SAMUK

Eski Anadolu Türkçesine Ait Bir Tefsirin üslûp özellikleri

Kübra YILDIRIM

Türk dili kavramının bilişsel-lengüistik açıklanması üzerine Türk dili kavramının bilişsel-lengüistik açıklanması üzerine

Kamal ABDULLA

Kültürel kavramlaştırma ve Kutadgu Bilig’de kuş tasvirleri

ADNAN RÜŞTÜ KARABEYOĞLU, Asu ERSOY

16. Asırda yazılmış Mensur bir nasihatnâme: Abdülkerim Bin Mehmed’in Nesâyihü’l-Ebrâr’ı

RAMAZAN EKİNCİ

Yabancı diller yüksekokulu öğrencilerinin ingilizce konuşma dersinin etkililiğine ilişkin görüşleri

MEHMET NURİ GÖMLEKSİZ, Özlem Miraç ÖZKAYA