AVRUPALILARA GÖRE OSMANLI DÖNEMİNDE ASKERİ MÜZİK GELENEĞİ

Orta Asya'da ilk karşımıza çıkan Türk kabilelerinden, Osmanlı'nın son dönemine kadar, Türkler tarihlerini yazmaktan çok, tarih yazacak eylemlerle meşgul olmuşlardır. Bu sebepten dolayı, Askeri müzik geleneğine yönelik bilgilerin büyük bir kısmını Doğu ve Batı kaynaklarından elde edebilmekteyiz. Bu çalışmada Osmanlı dönemi mehter geleneğine ışık tutacak on bir Avrupalı seyyahın notları incelenmiş ve onların askeri müzik geleneğine yönelik tespitleri sergilenmiştir. Anadolu'nun birçok yerini kat eden seyyahlar dönemin Osmanlı kültürüne dair oldukça geniş ve detaylı bilgiler sunmuşlardır. Birçoğu iyi bir eğitim almış olan gezginlerin, Osmanlı dönemine ait aktarımları, askeri müzik geleneğinin sergilenmesi açısından oldukça dikkate değerdir. Askeri müzik geleneğine yönelik yapılan bu çalışma, alanında bir ilk olmasından ötürü önem taşımaktadır. Literatür taramasına dayalı betimsel bir araştırma olan bu çalışmanın sonucunda, Osmanlıların her dönem de askeri müziği, yani mehter takımını yaşattıkları, padişahın barışta ve seferde mehter takımını yanında bulundurduğu, çeşitli yarışmalarda, sportif oyunlarda, uyandırılmasından, akşamları yatma vaktinin geldiğinin bildirilmesine kadar mehter geleneğinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sultanın veya ailesinden birinin vefatı veya ordunun yenilgiye uğraması durumunda tüm ülkede mehter musikisi yasaklanmıştır. Kutsal anlamlar taşıyan mehter çalgıları ölen Osmanlı padişahlarının türbelerinde yüzyıllarca asılı kalmıştır. Mehter musikisi, Osmanlı kimliğinin bir nişanı olmuştur. Hem halkın, hem sarayının vazgeçilmez eğlencesi ve ortak paydası olmuştur

THE TRADITION OF MILITARY MUSIC IN THE OTTOMAN PERIOD ACCORDING TO THE EUROPEANS

The Turks have been engaged in making history instead of writing history, from Turkish tribes in Central Asia to the last period of the Ottomans. For this reason large portion of information for military music tradition are able to obtain Eastern and Western sources. In this study it has been examined that, eleven European travelers’ notes which sheds light on Ottoman mehter (janissary band) tradition and it has been exhibited that their determinations for military music. These travelers, who had been circulating in many parts of Anatolia, were presented quite large and detailed information about the Ottoman culture. These travelers, who have received a good education, are extremely interesting in terms of exhibiting the tradition of military music, in Ottoman period. This study conducted on a tradition of military music and it has big importance the area, because of the first. As a result of this descriptive research, based on literature searching, it has been identified that, the Ottomans had survived mehter in every era; mehter had taken side of the sultan in peace and war; mehter tradition had used for various competitions, in sport games, bayram (holly festival), had announced awaking time and bed time in evenings all Ottomans. Mehter music was forbidden when the Sultan or one of the members of his family deceased or the army defeated. Mehter instruments have holly values; have been hanged on the shrines of the Ottoman Sultans for centuries. Mehter music had become an ensign of Ottoman identity. At the same time, it had become indispensable entertainment and common point of both the public and the palace.

PDF

___

Tsma.(Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi) D. 9623.

AKSOY, Bülent, Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlıda Musiki, Pan Yayıncılık, İstanbul,1994.

BELLMAN, Jonathan, The Exotic in Western Music, (Makale Yazarı: Mary Hunter, The alla turca Style in the Late Eighteenth Century:Race and Gender in the Symphony and the Seraglio) Northeastern University Pres, 1998, USA.

BOBOVIUS, Albertus, Topkapı Sarayı’nda Yaşam, Çev: Ali Berktay, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2009.

BROQUIERE, Bertrandon de la, Deniz Aşırı Seyahati, Çev: İlhan Arda, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2000.

COVEL, John, Bir Papazın Osmanlı Günlüğü, Çev: Nurten Özmelek, Dergah Yay., 2009, İstanbul.

ÇETİNTAŞ, Sedat, "Üçlü Bütüne Hasret", Musiki Mecmuası, Sayı: 42, İstanbul, 1951.

GALLAND, Antoine, İstanbul’a Ait Günlük Anıları, Çev: Nahid Sırrı Örik, TTK. Yay. Ankara, 1998.

MENAVINO, Giovan Antonio, Türklerin Hayatı ve Adetleri Üzerine Bir İnceleme, Çev: Harun Mutluay, Dergah yayınları, İstanbul, 2011.

ÖZCAN, Nuri, “Mehter”, İA., Cilt: 28, Ankara 2003.

THEVENOT, Jean, Thevenot Seyahatnamesi, Çev: Ali Berkay, Kitap yayınevi, İstanbul, 2009.

RALAMB, Claes, İstanbul’a Bir Yolculuk, Çev: Ayda Arel, Kitap Yayınevi, İstanbul,2008

SCHWEIGGER, Salomon, Sultanlar Kentine Yolculuk, Çev: S. Türkis Noyan, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.

TAVERNIER, Jean-Baptiste, Tavernier Seyahatnamesi, Çev: Teoman Tunçoğlu, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2006.

TOURNEFORT, Joseph de, Tournefort Seyahatnamesi, Çev: Ali Berktay, Teoman Tunçdoğan, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2008.

TOTT, Baron de, Türkler, Çev: Reşat Uzmen, Elips Kitap, Ankara, 2004.

USLU, Recep, Selçuklu Topraklarında Müzik, Konya İl Kültür Turizm Müdürlüğü Yayını, Konya, 2010.

VEHBİ Surname, Sultan Ahmet’in Düğün Kitabı, Çev: Mertol Tulum, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2008.