419129

ALMANCADAN TÜRKÇEYE KISA ÖYKÜ ÇEVİRİSİNDE KARŞILAŞILAN ÇEVİRİ SORUNLARI

Modern çeviri kuramlarında yazın çevirisinin doğası gereği karmaşık ve çok boyutlu bir etkinlik olduğu düşüncesi genel olarak kabul görmektedir. Çünkü yazın çevirisi sürecini doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen birçok etmen vardır. Söz gelimi yazınsal metinlerin önemli özelliklerinden bir tanesi yoruma açık olmalarıdır. Bu da aynı metnin farklı çevirmenler tarafından farklı yorumlanmasına ve çevrilmesine sebep olmaktadır. Aynı çevirmenin dahi aynı metni farklı zaman ve koşullarda farklı yorumlama ihtimali vardır. Yorumlama sorununa ek olarak hem içeriği hem de yazarın biçemini korumaya çalışmak yazın çevirisinde bir diğer önemli sorunu oluşturmaktadır. Mevcut çalışmada, bu ön kabullerden yola çıkılarak; kısa öykü çevirisinde karşılaşılan çeviri sorunları ele alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Günter Grass'ın Die Linkshänder başlıklı kısa öyküsü ve bu kısa öykünün Kâmuran Şipal tarafından Solaklar başlığıyla yapılan çevirisi benimsenen çeviri yöntemi hesaba katılarak incelenmiştir. Bu bağlamda, kaynak metin ve çevirisi Christiane Nord'un 'çeviri amaçlı metin çözümlemesi modeli' esas alınarak çözümlenmiştir. Sonuç olarak; kültürel farkların ve Alman okur ile Türk okurun artalan bilgisinin farklı olmasının çeşitli çeviri sorunlarına sebep olduğu tespit edilmiştir. Çevirmen tarafından benimsenen çeviri yöntemi çevirmenin kararlarını doğrudan etkilemektedir. Bu bağlamda bu çalışma çeviri sorunlarına çözüm önerileri getirilirken benimsenen çeviri yönteminin ve çevirinin amacının hesaba katılması gerektiğini göstermiştir

TRANSLATION PROBLEMS ENCOUNTERED IN TRANSLATING SHORT STORIES FROM GERMAN INTO TURKISH

It is generally accepted in the modern translation theories that literary translation is a complex and multidimensional activity by its nature, since there are many factors which influence the process of literary translation directly or indirectly. For instance, one of the most important characteristics of literary texts is that they are open to interpretation. This leads to different interpretations and translations of the same text by different translators. Even the same translator might interpret the same text differently at different times and in different conditions. In addition to this interpretation problem, trying to keep both the content and the literary style of the author is an important problem in literary translation. On the basis of these presuppositions, this study seeks to examine translation problems encountered in translating short stories from German into Turkish. In accordance with this purpose, Günter Grass’ short story Die Linkshänder and its Turkish translation titled Solaklar translated by Kâmuran Şipal were analyzed comparatively taking the translation method employed into account. In this regard, the source text and its translation were analyzed by taking the “translation-oriented text analysis model” of Christiane Nord as a basis. As a result, it was determined that cultural differences and the divergence in background information of German and Turkish readers cause various translation problems. The translation method employed by the translator influences the translator’s decisions directly. In this regard, this study shows that the translation method employed and the purpose of translation should be taken into consideration in order to propose translation solutions

PDF

___

Aytaç, G. (2001). Edebiyat Yazıları. İstanbul: Multilingual.
Duden. (2012). Das große Wörterbuch der deutschen Sprache (CD-ROM) (4. b.). Mannheim.
Goethe, J. W. (1969). Drei Stücke vom Übersetzen. H. J. Störig (Ed.) içinde, Das Problem des Übersetzens (2. b., s. 34-37). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Grass, G. (1973). Die Linkshänder. Arbeitstexte für den Unterricht: Deutsche Kurzgeschichten (11. - 13. Schuljahr) (s. 25-31). içinde Stuttgart: Philipp Reclam.
Grass, G. (2014). Solaklar. K. Şipal (Dü.) içinde, Çağdaş Alman Öykü Antolojisi: AvusturyaAlmanya-İsviçre (K. Şipal, Çev., Cilt I, s. 287-295). İstanbul: Cem Yayınevi.
Gündoğdu, M. (2003). Yazın Çevirisinde Biçem Çözümlemesinin Önemi ve İşlevi. Y. Kocadoru, K. Öztürk, & G. Çakır (Eds.), III. Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 253-261). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Birlik Ofset ve Matbaacılık.
House, J. (2002). Möglichkeiten der Übersetzungskritik. J. Best, & S. Kalina (Eds.) içinde, Übersetzen und Dolmetschen: eine Orientierungshilfe (s. 101-109). Tübingen & Basel: A. Francke.
House, J. (2005). Offene und verdeckte Übersetzung: Zwei Arten, in einer anderen Sprache >das Gleiche< zu sagen. Die Zeitschrift für Literaturwissenschaft und Linguistik, 35(139), 76- 101.
Levý, J. (1969). Die literarische Übersetzung: Theorie einer Kunstgattung. Frankfurt am Main & Bonn: Athenäum.
Naumann, G. (2010). Deutsche Geschichte: 1806 bis heute (2. b.). Wiesbaden: Marixverlag.
Nord, C. (1995). Textanalyse und Übersetzen: Theoretische Grundlagen, Methode und didaktische Anwendung einer übersetzungsrelevanten Textanalyse (3. b.). Heidelberg: Groos.
Nord, C. (1999). Textanalyse: Pragmatisch / Funktional. M. Snell-Hornby, H. G. Hönig, P. Kußmaul, & P. A. Schmitt (Eds.) içinde, Handbuch Translation (2. geliştirilmiş b., s. 350-354). Tübingen: Stauffenburg.
Nord, C. (2011). Funktionsgerechtigkeit und Loyalität: Theorie, Methode und Didaktik des funktionalen Übersetzens. Berlin: Frank & Timme.
Pazarkaya, Y. (2014). Çağdaş Alman Öyküsü. K. Şipal (Dü.) içinde, Çağdaş Alman Öykü Antolojisi: Almanya-Avusturya-İsviçre (Cilt I., s. 11-23). İstanbul: Cem Yayınevi.
Sayın, Ş. (1999). Metinlerle Söyleşi. İstanbul: Multilingual.
Schleiermacher, F. (1969). Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens. H. J. Störig (Ed.) içinde, Das Problem des Übersetzens (2. b., s. 38-70). Darmstadt: Wissenschafliche Buchgesellschaft.
Snell-Hornby, M. (2006). The Turns of Translation Studies: New paradigms or shifting viewpoints? Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.