ALINTI SÖZCÜKLER İÇİN VERİLEN KAYNAK DİL VE ÖZGÜN BİÇİM BİLGİLERİ AÇISINDAN TÜRKÇE SÖZLÜKLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Türkiye Türkçesinin ölçünlü dilini işleyen Türkçe sözlüklerin içerdiği söz varlığı ile birlikte madde başı sözler için verilen anlamlar, bu anlamların sayısı ve sıralanışı, sözlere ilişkin kimi bilgiler, zaman içinde dilin doğal gelişimine koşut değişimler göstermiştir. Bununla birlikte madde başı niteliğindeki kimi alıntı sözlerin kaynak dillerine ve özgün biçimlerine ilişkin bilgilerin farklı kurumların ya da kişilerin hazırlayıp birbirine yakın tarihlerde yayımladığı Türkçe sözlüklerde bile tutarlı olmadığı görülmektedir. Bu kaynaklarda, çoğu kez bir sözün hangi yabancı dilden alındığı ya da o dildeki özgün biçiminin ne olduğu konusunda görüş birliğine varılamadığı hatta aynı sözlüğün değişik baskılarının bile her iki açıdan farklılaştığı belirlenmiştir. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesininin ölçünlü diline ilişkin söz varlığı ögelerini içeren Türkçe sözlükler, yabancı kökenli sözcükler için verilen kaynak dil ve özgün biçim bilgileri açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için TDK'nin yayımladığı Türkçe Sözlük (TDK 2005, TDK 2011), Dil Derneğinin yayımladığı Türkçe Sözlük (DD 2012) ve Püskülllüoğlu'nun hazırladığı Türkçe Sözlük (Püsküllüoğlu 2012) incelenmiştir. Böylece hem aynı sözlüğün son iki baskısı hem de farklı kişi ya da kurumların yayımlandığı Türkçe sözlüklerin son baskıları karşılaştırılarak araştırma konusuna ilişkin değerlendirilmesine çalışılmıştır. Kimi durumlarda, bu kaynaklara ek olarak TDK'nin hazırladığı Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Yoğun Diski (TDK-YD) ile Genel Ağ sayfasında hizmete sunduğu Güncel Türkçe Sözlük (TDK-GTS) ve Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü (TDKTBKKS)'nden de yararlanılmıştır

THE COMPARISON OF THE TURKISH DICTIONARIES IN TERMS OF THE SOURCE LANGUAGE FOR THE LOAN WORDS AND THEIR ORIGINAL ORTHOGRAPHY

Together with the lexicon of the Turkish dictionaries that embodies the standard language of the Turkish, the meanings provided for lexical entries, and the number and order of these words as well as the information about them have gone through a parallel development to the natural development of language in time. However, the information on the source languages and original orthography of some loan words as lexical entries are found to be inconsistent in the Turkish dictionaries published by different institutions or writers on dates similar to each other. It has been found in these resources that there is usually no agreement on the language from which a word is borrowed or on the original orthography of the word in that language, and that even the different editions of the same dictionary differ from each other in these two aspects. In this study, the Turkish dictionaries, covering the standard lexicon of the Turkish, have been compared in terms of the source language and the original orthography for the loan words. For this reason, the Turkish dictionaries published by Turkish Language Society (TDK 2005, TDK 2011), by Language Association (DD 2012) and by Püsküllüoğlu (Püsküllüoğlu 2012) have been examined in this study. Thus, by comparing both the last two editions of the same dictionary and the latest editions of the Turkish dictionaries published by different institutions and writers, the differences determined in the data of the research have been classified and evaluated. On some occasions, updated Turkish Dictionary and Spelling Dictionary Compact Disc designed by Turkish Language Society (TDK-YD), updated Turkish Dictionary provided in general network (TDK-GTS) and the Dictionary of the Words of Western Origin (TDKTBKKS) have also been used here in addition to the other sources

PDF

___

AKALIN Şükrü Halûk (2007). “Innovation, İnovasyon: Yenileşim”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, S: XCIII/666, s. 483-486.
AKSAN Doğan (1988). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim I-III, Ankara: TDK Yayınları.
BOZ Erdoğan (2006). “Sözlük ve Sözlükçülük Sorunu”, Türkçenin Çağdaş Sorunları (Ed. G. Gülsevin, E. Boz), s. 9-46, İstanbul: Divan Yayınevi.
___________ (2011a). “Çağdaş Türkçe Sözlüklerde Batı Kökenli Sözcüklerin Köken Dili ve Biçimi Sorunu ‘Sigara’ Örneği”, Sözlük Bilimi Yazıları I, s. 7-26, Ankara: Gazi Kitabevi.
__________ (2011b). “Türkçe Sözlüklerde Batı Kökenli Çoklu Yazımlı Sözcükler”, Sözlük Bilimi Yazıları I, s. 91-119, Ankara: Gazi Kitabevi.
DİL DERNEĞİ (2012). Türkçe Sözlük, Ankara: Dil Derneği Yayınları.
ERBAY Fatih (2002). “Türkçe Sözlük’ün İlk ve Son Baskısındaki Batı Kökenli Kelimelere Dair”, SÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S: 11, s. 129-136.
EREN Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
ERGENÇ İclal ve SUBAŞI UZUN Leyla (1993). “Türkçe Sözlük’te Maddebaşı Değişimlerinin İçeriksel ve Sayısal Görünümleri”, VII. Dilbilim Kurultayı Bildirileri 13-14 Mayıs 1993 (Yay.: K. İmer, N. E. Uzun), s. 123-139, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Yayını.
ERGENE Oğuz (2011). “Türkiye Türkçesindeki Çok Dilli Sözcükler ve Türkçe Sözcüklerin Alıntı Öğelerle Birleşim Yolları”, Türkçe Öğretimi Üzerine Çalışmalar (Haz.: V. D. Günay, Ö. Fidan, B. Çetin ve F. Yıldız), s. 303-316, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
ERSOY Hüseyin (2006). “Türkçedeki Yabancı Sözcüklerin Kullanım Alanı Bilgileri Ve Düşündürdükleri (Sözlükbilimsel Bir Çalışma)”, Akademik İncelemeler Dergisi, S: 1/2, s. 205-219.
GÖZÜTOK Avni (2008). “Türkiye Türkçesinde Karma Kelimeler”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S: 36, s. 17-22.
GÜLSEVİN Gürer (2011). Türk Dil Kurumunun Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, S: C/712, s. 299-308.
KARAAĞAÇ Günay (1998). “Türkçenin Komşularına Verdiği Beslenme Kültürüyle İlgili Kelimeler”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C: 1998/II, S: 564, s. 476-495.
KÖKSAL Aydın (2003). Dil ile Ekin, İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
ÖZÇELİK Saadettin (2005). “Türkiye Türkçesinde Kullanılan Türkçe-Arapça veya Türkçe-Farsça Unsurlu Özel Yapılı Kelimeler”, Karaman Dil-Kültür ve Sanat Dergisi, s. 77-88.
ÖZTÜRK Abdullah (2003). “Değişen Toplumsal ve Kültürel Değerlerin Sözcüklerde Meydana Getirdiği Değişiklikler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 9, s. 255-263.
PARLATIR İsmail (1999). “Türk Dil Kurumunda Sözlük Çalışmaları”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C: 1999/I, S: 568, s. 270-284.
PÜSKÜLLÜOĞLU Ali (2012). Türkçe Sözlük, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
SARI Mustafa (2008). Türkçenin Batı Dilleriyle İlişkisi, Ankara: TDK Yayınları.
SEZGİN Fatin (2004). Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Yoğunluğu, Ankara: TDK Yayınları.
TÜRK DİL KURUMU (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.
__________________ (2011). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.
TIETZE Andreas (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı C. I A-E, İstanbul-Wien: Simurg Yayıncılık.
UZUN Leyla (1999). “1945’ten Bu Yana Türkçe Sözlükler”, Kebikeç, S: 7-8, s. 53-57.
ÜLKÜ Vural (2000). “Söz Varlığında Değişmeler”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C: 2000/II, S: 587, s. 467-476.
TDK. Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Yoğun Diski, TDK Yayınları.
TDK. Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ bati&view=bati, (ET: 01.12.2013).
TDK. Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts, (ET: 01.12.2013).