ŞERMİN METİN, HÜSEYİN ÖZÇAKMAK, SAKİNE HAKKOYMAZ

A STUDY ON TURKISH EPICS: CHILDHOOD

Epics, events that have left deep traces in the lives of the nations that have witnessed the age of the epic, victories, disasters, and national emotions as well as being poetic works, are tools that transmit daily information about the past. In this study, it is aimed to determine the image of children in Turkish epics and show how Turkish societies perceive the child. The study, in which the screening model was used, was carried out by qualitative research methods using the document review technique. By using the classifications in the literature, 16 Turkic epics from the past to the present day were included. In the analysis of the epics, the originality of the selected epics was examined first. By making use of classifications made in the field of Turkish Epics, which have been classified many times, Epic of Oguz Kagan, Epic of Alp Er Tunga, Epic of Bozkurt, Epic of Atilla, Epic of Ergenekon, Epic of Türeyiş, Epic of Migration, Epic of Creation, Epic of Şu, Epic of Saltuk Buğra Han, Epic of Manas, Epic of Cengizhan, Epic of Ediğe, Epic of Seyyid Battalgazi, Epic of Köroğlu, Epic Of Danişmend Gazi, Dede Korkut Stories were included in the study. Later, the narratives about child were determined in the epics inspected by three researchers, and the themes and sub-themes were drawn from these narratives. Percentage of agreement between the three investigators was calculated as 81.55%. Epics are divided into seven themes and their sub-themes: desire to have children, child birth, child's characteristics, child's growth, child's education, expectation from the child and respect for the child. Findings related to themes and sub-themes have been discussed with support of the literature.

TÜRK DESTANLARI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA: ÇOCUKLUK

Destanlar, yaşadığı çağa tanıklık eden milletlerin hayatında derin izler bırakmış olayları, zaferleri, felâketleri, millî duyguları dile getiren manzum eserler olmanın yanında geçmiş hakkında günümüze bilgi aktaran birer araçtır. Bu çalışmada, Türk destanlarında çocuk imgesinin belirlemesi ve Türk toplumlarının çocuğu nasıl algıladığının ortaya konması amaçlanmıştır. Tarama modelinin kullanıldığı çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği ile yürütülmüş ve alan yazınında yapılan sınıflandırmalardan yararlanılarak çalışmaya geçmişten günümüze kadar gelen 16 Türk destanı dâhil edilmiştir. Birçok sınıflandırılması yapılan Türk destanları alanyazında yapılan sınıflandırmalardan yararlanılarak; Oğuz Kağan Destanı, Alp Er Tunga Destanı, Bozkurt Destanı, Atilla Destanı, Ergenekon Destanı, Türeyiş Destanı, Göç Destanı, Yaratılış Destanı, Şu Destanı, Saltuk Buğra Han Destanı, Manas Destanı, Cengizhan Destanı, Ediğe Destanı, Seyyid Battalgazi Destanı, Köroğlu Destanı, Danişmend Gazi Destanı, Dede Korkut Hikayeleri çalışmaya dahil edilmiştir. Destanların analizinde öncelikle belirlenen destanların orijinalliği incelenmiştir. Daha sonra üç araştırmacı tarafından incelenen destanlarda çocuğa ilişkin anlatımlar belirlenmiş ve bu anlatımlardan yola çıkarak tema ve alt temalar oluşturulmuştur. Üç araştırmacı arasında uyuşum yüzdesi % 81,55 olarak hesaplanmıştır. Destanlar çocuk isteği, çocuğun doğumu, çocuğun özellikleri, çocuğun büyümesi, çocuğun eğitimi, çocuktan beklentiler ve çocuğa saygı olmak üzere yedi tema ve bunlara ilişkin alt temalara ayrılmıştır. Tema ve alt temalara ilişkin elde edilen bulgular literatürle desteklenerek tartışılmıştır.

PDF

___

Ahioğlu-Lindenberg, E.Nihal. (2012). Çocuk Yetiştirme Açısından Türkiye'de Çocukluğun Tarihi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 31 (Ocak 2012/I), ss. 41-52

Akbalık, E. (2014). Dede korkut kitabı’nda bir cinsiyet rejimi olarak ‘erkeklik’. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 15(27), 105-119.

Akyüz, Y. (2001). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 2001’e). İstanbul: Alfa Yayınları.

Akyüz, Y. (2003). Çocukluğun tarihi açısından Türk eğitim tarihine genel bir bakış Cumhuriyet’in 80. Yılında disiplinler arası bakışla Türkiye’de çocuk. IV. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri 15-17 Ekim 2003.

Akyüz, Ç. (2010). “Manas Destanı’nda Alp Kadın Tipi”. Mukaddime, 1(1).

Aslan, E. (1995) Dede Korkut Hikâyeleri ile Türk destan ve halk hikâyelerinde alp-kız motifi. Folklor/Edebiyat Dergisi, Sayı 4.

Atsız H. N. (1992). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Baysan Yayınevi.

Başar, L. K. (2012). Dede Korkut Hikâyelerinde Savaşçı Eğitimi. Electronic Turkish Studies, 7(4).

Bars, M. E. (2014). Alp tipi kavramı çerçevesinde Manas. Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Yıl 7, Sayı XVII, s. 345-357.

Birgül, A. K. ve Aysu Şimşek Canpolat (2000). Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni Bildirileri:(19-21 Ekim 1999, Ankara (Vol. 18). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.

Burke, C. (2008). Theories of childhood, encyclopedia of childrenand childhood in history and society, http://www.faqs.org/childhood/SoTh/Theories-of-Childhood.html (Erişim Tarihi: 26.05.2010).

Cunbur, M. (1982). Folklorumuzda ‘geyik’ motifi üzerine. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Cilt II, Ankara, S.71- 94.

Çelik, M. (2012). Makedonya Türk hikâyelerinde çocukların sosyalleşmesi. Hikmet, Journal of scientific reasearch, 77-82.

Çiftçi, F. (2013). Axel Olrik’in Epik Yasaları Işığında Oğuz Kağan Destanı’na Bir Bakış &60;br&62; A Glance At Oghuz Khagan Saga In The Light Of Axel Olrik’s Epic Laws. Turkish Studies, 8(4), 515-524.

Çobanoğlu, Ö. (2007). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.

Çınar, A. A. (2000). Dede Korkut Hikayesi’nde at ve at kültürü. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, Ankara: Akm Yayınları.

Doğan, İ. (2000). Akıllı küçük. Çocuk kültürü ve çocuk hakları üzerine sosyo-kültürel bir inceleme, İstanbul: Sistem Yayınları.

Duran, Z. G. (2013). Türk destanlarında yöneticiler. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Elçin, Ş. (1998). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.

Ekici, M. (2000). Dede Korkut Kitabı’nda kadın tipleri. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni Bildirileri, 19-21.

Ekici, M. (2001). The birth of hero in Turkic epics, Millî Folklor, S 49, s. 16-26.

Elkind, D. (1999). Çocuk Ve Toplum - Gelişim Ve Eğitim Üzerine Denemeler. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No: 3

Gözütok, F.D, Er, K.O, Karacaoğlu, C. (2006). Okulda Dayak (1992 ve 2006 Yılları Karşılaştırması). Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, Sayı:75.

Günay, U. (1998). Manas Destanındaki Kadın Adları İle İlgili Bir Deneme. Folkloristik Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, 51.

Güneş, A. (2009). Oğuz Grubu Türk Kahramanlık Destanlarında Kadın. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Güzel, A. ve Ali Torun (2003). Türk halk edebiyatı el kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.

İnal, K. (2007a). Modernizm ve Çocuk-Geleneksel, Modern ve Postmodern Çocukluk İmgeleri. Ankara: Sobil Yayınları.

İnal, K. (2007b).Çocuğun Örselenen Dünyası. Ankara: Sobil Yayınları Kalkandelen, A. H. (2002). Büyük Türk Destanları, Ankara: Türk Kültür ve Eğitim Norm Geliştirme Vakfı Yayınları.

Kalkan, A. F. (2016). Türk destanlarında kahramanın olağanüstü doğumu. Türk Dünyası, 27-47.

Kaplan, M. (2002). Dede Korkut kitabında kadın. Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, İstanbul, S. 41-54.

Kaplan, M. (1976). Dede Korkut Kitabında Hayvanlar, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar- I. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Kırcaali-Iftar, G. (2005). How do Turkish mothers discipline children? An analysis from a behavioural perspective. Child: Care, Health and Development, 31, 2, 193-201.

Kaya, M. (2004). Türk Romanında Destan Etkisi. Ankara: Kesit Yayınları.

Keskin, A. (2012). Oghuz Khan destan metninde kahramanın takdimi. Millî Folklor, 24(96).

Köse, F. (2014). İslamiyet Öncesi Türk Destanlarında Motif Ve Tip İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Oh, E. (2011). Cumong (Kore) ve Alpamış (Özbek) destanlarında kahramanın doğuşu hakkında psikoanalitik bir değerlendirme. Folklor/Edebiyat, cilt:17, sayı:67.

Onur, B. (2005a.) Çocukluğun dünü ve bugünü. Kebikeç-İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 19, 99-112.

Onur, B. (2005b.). Eğitimde Modernleşme. Türkiye’de Çocukluğun Tarihi. Çocukluğun Sosyo Kültürel Tarihine Giriş. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.

Oğuz, M. Ö. (2003). Destan tanımı ve eski Türk destanları. Milli Folklor, S: 62,

Öncül, K. (2008). Dede korkut hikâyelerinde savaşçı kadın tipi ve animus kavramı. Turkish Studies, 3, 2.

Özcan, T. (2003). Oghuz Khan Destanı’nın kahramanlık mitosu bakımından çözümlenmesi. Milli Folklor, Sayı 57.

Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Çev. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.

Reichl, K. (2002). Türk Boylarının Destanları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Tan, M. (1999). Erken Cumhuriyetin Çocuklarıyla Bir Sözlü Tarih Çalışması. Cumhuriyet ve Çocuk. 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.

TDK (2005). Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Turgunbayer, C. (2007). Türk dünyası destanlarında ortak motifler üzerine. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi 24. Sayı

Türker, H. (2010). Güney Sibirya Türk Destanlarında Kahramana Yardımcı Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Salim, M. (2011). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları Ve Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.

Sormaz, F. ve Hülya Yüksel (2012). Değişen çocukluk, oyun ve oyuncağın endüstrileşmesi ve tüketim kültürü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), 985-1008.

Şahin, H. İ. (2012). Türk destanlarındaki aile algısı üzerine bir değerlendirme. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, (33), 117-138.

Şen, S. (2003). Oghuz Khan Destanı’nda ve Dede Korkut Hikâyelerinde kadın. AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 10, 123-128.

Yılbır, S. (2006). Türk Destanlarında İnanç Ve İnanışlar. Yüksek Lisans Tezi,Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.

Yıldırım, R. Y. (2012). Edigey destanında hayvanların fonksiyonları. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 1, 67-77.

Yıldırım, N. (2011). Türk halklarının destan yaratılarında üç dünya. Electronic Turkish Studies, 6(3).

Yıldız, N. (2009). Türk destanlarında çocuksuzluk. Milli Folklor, 21(82).

Yılmaz, G. İ. (2006). İslamiyet Öncesi Türk Destanlarının Tarihi Açıdan Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.