1970'Lİ YILLAR TÜRKİYE SİYASİ TARİHİNİN KÜLTÜREL BELLEĞİ 12 MART ROMANI "YARALISIN"DA DEVLET GÜDÜMLÜ İŞKENCE ve MAHKUMİYET SORUNSALI

,,12 Mart Romanları", 1971 askeri müdahelesi sonrasındaki zaman diliminde, Türkiye"de yaşanan siyasi kargaşayı, aşırı sol ve sağı temsil eden gençlerin birbirleriyle ve devletin kolluk kuvvetleriyle olan çekişmelerini, kavgalarını ele alan; müdahele sonrası yaşanan ve özellikle de sol ideolojiyi vuran gözaltı, işkence ve mahkumiyet dalgası ile 1970"li yıllar Türk siyasi yaşamının bilinmeyen birçok yanına ışık tutarak bu durumu edebi bir perspektiften değerlendiren ve bu olaylara etkili bir dille ayna tutmaya çalışan eserlere verilen genel bir ifadedir. Bu bağlamda Erdal Öz"ün ,,Yaralısın" romanı, 12 Mart 1971 askeri müdahelesi sonrası Türkiye"sinde, döneme ait acı gerçeklere doğrudan ışık tutarak, sol ideolojiyi temsil eden bir neslin yaşadığı acıların kültürel belleğini tutar. Roman, 1970 yıllar Türkiye"sinde, sol fikirli yüzlerce, binlerce entellektüel, üniversite öğrencisi ve aktivistin gözaltı süresince zulme ve işkenceye maruz kaldığı; ülkede hakim olan karanlık bir dönemin kültürel hafızasını kaydederek günümüz neslinin yakın tarihini öğrenmelerinde önemli bir rol oynamaktadır. Erdal Öz"ün bu romanı ayrıca, dönemin siyasetine veya siyasi olaylarına herhangi bir isim veya zaman dilimi kullanmadan somut anlamda doğrudan vurgu yapmaması yönüyle de evrensel bir özellik taşımaktadır. Romanda sunulan işkence ve insanlık dışı her türlü uygulama, herhangi bir totaliter rejim tarafından uygulanabilecek şiddetin doğasına işaret etmektedir. Bu çalışmada Michael Foucault"un felsefi ve sosyoloji teorileriyle açıkladığı devlet ile birey arasındaki ilişkiyi, totaliter bir yapıya sahip iktidarın uyguladığı aşırı gücün etkilerini görmekteyiz. Buna ek olarak, iktidarın romanın tutuklu kahramanı üzerinde hem pskikolojik hem de fiziksel anlamda uyguladığı gücün oluşturduğu etkileri, bu güç karşısındaki direnç.

CULTURAL MEMORY of 1970s' TURKISH POLITICAL HISTORY THE QUESTION of STATE-SANCTIONED TORTURE and IMPRISONMENT in the MARCH 12th NOVEL "YARALISIN"

The ,,March 12th Novels" is a retroactive umbrella term used to describe the works of fiction written between 1971 and 1980 which take as their inspiration the events surrounding the coup d"etat; the military takeover, the battle between revolutionary left wing activists and nationalists, and the political and social fallout of the intervention. Erdal Öz"s Yaralısın (You are Wounded) is a direct response to the traumatic and brutal oppression of the political left after the March 12thmilitary intervention of 1971 in Turkey. The novel plays an important role, among others from the March 12th literary corpus, in the collective memory of the violent persecution suffered by left wing activists, intellectuals and writers during this period. Öz"s work, however, devoid as it is of any explicit reference to contemporary politics or events, can also be read on a more universal level, with much of what it reveals about the nature of violence and power applicable to any totalitarian regime. This article uses the philosophical and social theories of Michel Foucault in particular to examine the way in which Öz depicts the relationship between the state and the individual, exploring the protagonist"s internalisation of state power, taking on both the role of accuser and interrogator. Elaine Scarry"s work is also vital in elucidating the psychological effects of torture, in particular the way in which it destroys language and its victim"s capacity for self-expression, twisting the suffering of the prisoner in order to legitimise state control.

PDF

___

AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, Hil Yayınları, İstanbul 1994.

ALTAN, Çetin, Büyük Gözaltı, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1974.

ALTAN, Çetin, Etroite Surveillance, Flammarion, Paris, 1975.

BELGE, Murat, Edebiyat Üstüne Yazılar, İletişim Yayınları, İstanbul 1998.

BOYERS, Robert, Atrocity and Amnesia: The Political Novel since 1945, 1985 ed., Oxford University Press, Oxford 1985.

DURSUN, Davut, 27 Mayıs Darbesi, Şehir Yayınları, İstanbul, 2001.

FINN, Robert P., The Early Turkish Novel 1872 - 1900, The Isis Press, Istanbul 1975.

FOUCAULT, Michael, Discipline and Punish: The Birth of the Prison, Vintage, New York, 1975.

FOUCAULT, Michael, The History of Sexuality, Vintage, London, 1990.

GIORGIO, Agamben, State of Exception, Otonom Publishing House, İstanbul, 2005.

GÜNAY, Çimen, Cold War Masculinities in Turkish Literature: A Survey of March 12th Novels, Leiden University Press, Leiden, 2009.

HALBWACHS, Maurice, La Mémoire Collective, PUF, Paris, 1950.

KEKEÇ, Ahmet, "Darbeler Ve Romanlar," Hece; Türk Romanı Özel Sayısı, S. 6, 2002, s. 65-67.

KINROS, Lord, Atatürk, Morrison and Gibb Ltd, London, 1964.

LAVENNE, Francois-Xavier, "Fiction, Between Inner Life and Collective Memory. A Methodological Relection," The New Arcadia, S. 3, 2005, s.1-4.

MANGO, Andrew, Atatürk, John Murray Ltd., London, 1999.

MANGO, Andrew, The Turks Today, John Murray Publishers, London, 2004.

MARQUEZ, Gabriel Garc a, The Autumn of the Patriarch, Penguin, London 2007.

MORAN, Berna, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.

NACİ, Fethi, Türkiye'de Roman Ve Toplumsal Değişme, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1981.

OKTAY, Ahmet, Türkiye'de Popüler Kültür, Everest Yayınları, İstanbul, 2002.

ORWELL, George, Nineteen Eighty-Four, Penguin Books, London, 2003.

ORWELL, George, The Collected Essays, Seeker & Warburg London 1961, s. 327.

ÖZ, Erdal, Yaralısın, Cem Yayınları, İstanbul, 1985.

ÖZBUDUN, Ergun, "Turkey: Crisis, Interruptions and Re-Equilibrations", ed. Juan J. Linz Larry Diamond, Seymour Martin Lipset, Democracy in Developing Countries Asia, S. 6, Lynne Rienner, London, 1989, s. 201.

REJALI, Darius, Torture and Democracy, Princeton University Press, Princeton, 2007.

RICOEUR, Paul, Memory, History, Forgetting, Çeviren: Kathleen Blamey and David Pellauer, Chicago University Press, Chicago, 2004.

RUSTOW, Dankwart A., "Atatürk as an Institution Builder," Atatürk Founder of a Modern State, ed. Ali Kazancıgil& Ergun Özbudun, C. Hurst & Co Ltd, London 2006, s. 57-79.

SCARRY, Elaine, Body in Pain: The Making and Unmaking of the World, Oxford University Press, Oxford, 1987.

SOYSAL, Sevgi, Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu, Bilgi Yayınları, İstanbul 1979.

TÜRKEŞ, A. Ömer, "Romanda 12 Mart Suretleri Ve 68 Kuşağı," Birikim, S. 132, 2000, s. 80-85.

YALTIR, Selvin, The Representation of the Past in Modern Turkish Fiction. Conceptualizing History in Tutunamayanlar and Ölmeye Yatmak, MA Thesis, Uttech University 2007.

ZÜRCHER, Erik Jan, Turkey: A Modern History, I. B. Tauris, London.