ABDÜLHAK HAMİT TARHAN'IN KÜRSÎ-İ İSTİĞRÂK ŞİİRİNEESTETİK BİR BAKIŞ*

Abdülhak Hamit Tarhan'nın Kürsî-i İstiğrâk adlı manzumesinin konusu, sanat felsefesinin geçmişten günümüze üzerinde durduğu tabiattır. Sanat tarihine bakıldığında, en fazla işlenen iki konudan biri insandır diğeri ise tabiattır. Abdülhak Hamit, tabiattaki unsurları estetize ederek alımlar ve bu unsurları yüce, güzel gibi estetik kategoriler çerçevesinde ele alır. Divan edebiyatında dekor ve süs olan tabiat, Abdülhak Hamit'in şiirlerinde estetik objelerin bulunduğu bir kaynağa dönüşür. Hamit, tabiattaki unsurları birer şiir olarak telakki ederek tabiatın da sanat eseri gibi bir forma sahip olduğunu ileri sürer. Ölçü, müzikalite ve ahenk gibi şiir sanatının unsurlarını tabiattan alımlar. Tabiatın sanat yönünü keşfeden Hamit, geniş bir alanda söz söyleme olanağı yakaladığı gibi medeniyetten kaçmak için sığınacak bir yer de keşfeder. Kürsî-i İstiğrâk şiirinde, Tanrı ile tabiat bütünleşmiştir. Alımlayıcı özne ise bu bütünleşmeye dâhil olmak istemektedir; fakat vatan hasreti ve ruhunun derinliklerindeki sıkıntılar önünde bir engel teşkil eder. Bir sanat eserinin estetik çözümlemesi; estetik obje, estetik nesne, estetik algı, estetik değer ve yargı çerçevesinde yapılır. Malzemesi dil olan edebi ürünlerin tahlili diğer sanat eserlerinin estetik çözümlemesine göre daha karmaşık ve zahmetli bir iştir. Metni vücuda getiren dehanın psikolojik durumunun bilinmesi, metnin dokusuna sinmiş felsefi düşüncelerin tespit edilmesi ve en önemlisi metin ile estetik disiplin arasındaki bağlantıların kurulması şarttır. Bu çalışmanın amacı, Abdülhak Hamit'in Kürsî-i İstiğrâk şiirini estetik açıdan değerlendirmektir.

AN OVERVIEW OF AESTHETIC ABDULHAK HAMIT TARHANKÜRSÎ-İ İSTİĞRÂK POEM

The theme of poem of Kürsî-i Istiğrâk written by Abdülhak Hamit Tarhan is nature that subject to obtain the philosophy of art from past to present. Looking at the history of art, one of the most processedissues are human and the other nature. Abdülhak Hamit receptions the elements of nature with aestheticism, and takes into categories such as the aesthetic elements of the sublime and beautiful. Nature is decor and ornaments in Divan Literature becomes a resource aesthetic objects in Abdülhak Hamit poems. Hamit asserts as elements in nature considered a poem such as the nature form that the work of art. He receptions such as measure, musicality and harmony of the elements of the art of poetry from nature. Aesthetic analysis of a work of art made within the framework aesthetic object, aesthetic subject, aesthetic perception, aesthetic value and judgment. Analysis of material that the language of literary products is more complex and laborious task other works of art aesthetic analysis. To knowledge the genius psychological state of bringing the body text, to determine philosophical ideas permeated the fabric of the text and the most importantly connections between the text and the establishment of the aesthetic discipline is essential. The aim of this study is to evaluate the aesthetic point of Abdülhak Hamit Kürsî-i Istiğrâk poem.

___

  • ALBAYRAK, M. (2012) Estetik'in Serüveni, Sanat Felsefesi, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • ALTUĞ, T. (2007) Kant Estetiği, ?stanbul: Payel Yayınevi.
  • AKYÜZ, K. (1995) Modern Tük Edebiyatının Ana Çizgileri 1839-1923, ?stanbul: ?nkılâp Kitabevi.
  • BUDAK, S. (2009) Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
  • BURKE, E. (2008) Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma (Çev. M. Barı? Gümü?ba?), ?stanbul: BilgeSu Yayıncılık.
  • CEV?ZC?, A. (2011) Felsefe Tarihi, Thales'te Baudrillard'a, ?stanbul: Say Yayınları.
  • ENG?NÜN, ?. (1986) Abdülhak Hamid Tarhan, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • ENG?NÜN, ?. (2006) Yeni Türk Edebiyatı, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e (1839-1923), ?stanbul: Dergâh Yayınları.
  • FERRY, L. (2012) Homo Esteticus, Demokrasi Çağında Beğenin İcadı (Çev. Devrim Çetinkasap), ?stanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • GÜÇLÜ, A. (ve diğerleri) Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
  • HANÇERL?OĞLU, O. (1995) Düşünce Tarihi, ?stanbul: Remzi Kitabevi
  • HEGEL, G. W. (1994) Estetik, Güzel Sanatlar Üzerine Dersler Cilt I (Çev. Taylan Altuğ, Hakkı Hünler), ?stanbul: Payel Yayınevi.
  • HE?MSOET, H. (2007) Kant'ın Felsefesi (Çev. Takiyettin Mengü?oğlu), ?stanbul: Doğu Batı Yayınları.
  • JIMENEZ, M. (2008) Estetik Nedir? (Çev. Aytekin Karaçoban), ?stanbul: Doruk Yayımcılık.
  • KANT, ?. (2006) Yargı Yetisinin Eleştirisi (Çev. Aziz Yardamlı), ?stanbul: ?dea Yayınevi.
  • KAPLAN, M. (1997) Şiir Tahlilleri 1 Tanzimat'tan Cumhuriyete, ?stanbul: Dergâh Yayınları.
  • KAPLAN, M. (2004) Edebiyatımızın İçinden, ?stanbul: Dergâh Yayınları.
  • KAPLAN, M. (2006) Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, ?stanbul: Dergâh Yayınları.
  • KULA, O. B. (2008) Kant Estetiği ve Yazın Kuramı, ?stanbul: Doruk Yayımcılık.
  • KULA, O. B. (2010) Hegel Estetiği ve Edebiyat Kuramı I, ?stanbul: ?stanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • KÖSOĞLU, N. (ve diğerleri) (1987) Büyük Türk Klasikleri 5, ?stanbul: Ötüken Ne?riat.
  • SENA, C. (1972) Estetik, Sanat ve Güzelliğin Felsefesi, Ankara: Remzi Kitabevi.
  • TARHAN, A. H. (1999) İlham-ı Vatan, Abdülhak Hâmid Tarhan Bütün Şiirleri 3 (Haz. ?nci Enginün), ?stanbul: Dergâh Yayınları.
  • TARHAN, A.H. (2010) Makber (Haz. Özge ?ahin), ?stanbul: Çağrı Yayınları.
  • T?MUÇ?N, A. (2008) Estetik, ?stanbul: Bulut Yayınları.
  • TOWNSEND, D. (2002) Estetiğe Giriş (Çev. Sabri Büyükdüvenci), ?stanbul: ?mge Kitabevi.
  • TUNALI, ?. (2007) Estetik, Ankara: Remzi Kitabevi.