14 MAYIS 1950 SEÇİMLERİNDE ŞİDDET POLİTİKASI VE MİLLİ BİRLİK TEMALARI

Türkiye Cumhuriyet tarihinde çok partili dönemin ilk evrelerinde, iktidar partisinin muhalefet partilerini bir iktidar alternatifi olarak değil de yalnızca bir denetim aracı olarak görmesi ve cumhuriyetin ilk zamanlarındaki "parti devlettir, devlet de partidir" düşüncesinin sivil ve askeri bürokrasiyi bir sarmaşık gibi sarıp sarmalamasından doğan kafa karışıklığı çeşitli aksaklıkları da beraberinde getirmiştir. İktidar partisinin karşısındaki her muhalif hareket ya da siyasi parti devletin çıkarına göz diken bir tür düşman olarak telakki edilmiş ve bu muhalif unsurlar birtakım suçlamalara maruz kalmışlardır. Özellikle DP'nin seçimleri protesto etmek ve sine-i millete dönmek taktiklerini, milli iradeye karşı bir isyan ve komünist taktiği olarak nitelendiren iktidar ile kendisine siyasi arenada bir yaşam hakkı tanınmadığını ileri süren muhalefet arasındaki siyasi ilişkiler zaman zaman ülke içerisinde milli birliği tehdit edecek bir duruma gelmiştir. 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan seçimlerle iktidar ilk kez demokratik usullere göre el değiştirmiş olmasına karşın, II. Meşrutiyet'ten itibaren, muhalefetteyken söylenenlerin ve istenenlerin iktidara geldikten bir süre sonra unutulması geleneği, 1950 - 1960 döneminin de karakteristik bir özelliği olarak ortaya çıkmış ve bu durum Türk demokrasi ve siyaset hayatını olumsuz yönde etkilemiştir. Bu çalışmada, dönemin süreli yayınları temel alınarak, 1950 seçimleri öncesi ve esnasında iktidar ve ana muhalefet partileri arasında yaşanan seçim propagandası faaliyetleri çerçevesinde şiddet politikası ve buna mukabil milli birlik temaları ortaya konulmaya çalışılmıştır

NATIONAL UNITY AND POLICY OF VIOLANCE THEMES IN THE ELECTIONS OF 14 MAY 1950

During the first phases of the multi-party regime in the history of the Republic of Turkey, the ruling party considered the opposing parties as organizations for control of the government rather than an alternative for government. Also understanding of “the party is the state, the state is the party” had surrounded both civil and military bureaucracy in the first years of the Republic. Thus there were some confusion and problems concerning the run of the state. Any opposing movement or political party was seen as a kind of enemy against the interests of the state and they had to face with some accusations. In particular, the Democrat Party’s claims of boycotting the elections and relying on the consent of people were regarded as a rebellion against the national will and a communist tactic by the government. Thus political tension between the government and opposition, which complained that there was no sphere of living in politics, reached to such a high point that threatened the national unity. The government changed for the first time according to democratic practices on 14 May 1950. However, since the Second Constitutional Era there was a tradition in the Turkish politics. Accordingly, the promises given by the opposition were to be ignored once the government was gained. This was also true and a character of the period between 1950 and 1960. This fact negatively influenced the Turkish democracy and political life. In this article, on the basis of period’s periodicals, propaganda activities of the ruling and the main opposition parties and especially the policy of violence and the national unity theme before and during the 1950 elections are evaluated. The rallies and demonstrations organized by the Democrat Party for protesting the results of 1946 Elections and the decisions made in the First and Second Congresses of the Democrat Party drove the ruling party to the idea that the opposition would attempt a kind of rebellion or practice violence. The opposition accused the ruling party of assuming antidemocratic principles and mindset. According to the opposition, the RPP was regarding all critics and opposition as a treason against the state and was trying to blame the opposition for all problems in the country. At the end of the constitutional developments in the late 19thcentury and the first multiparty trials in 1920s, the government peacefully changed for the first time in 14 May 1950 according to the choice of people and the Turkish democracy entered a new way. However, before the 1950 Elections, despite some moderate discourses and developments, there were a huge tension and conflicts between the political parties. Each party was offering the party interests as the national interests. Because of this, real national interests could not be defended and solutions for problems could not be offered by putting party concerns aside. The ruling party considered the opposition an instrument for checking not an alternative for government. Thus, any development against this understanding was regarded as hostility against the government and interests of the state. As a result, such components of democracy as free critics, tolerance and supervision became ineffective and democracy was only equated to multiparty system and free elections

PDF

___

Ahmad, F. (1976). Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945 – 1971. Ankara: Bilgi.
Arcayürek, C. (1983). Demokrasinin İlk Yılları: 1947 – 1951 (Cilt:1). Ankara: Bilgi.
Baban, C. (1970). Politika Galerisi: Büstler ve Portreler. İstanbul: Remzi.
Birand, M.A. (2007). Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu. İstanbul: Milliyet.
Çavdar, T. (2008). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1839 – 1950 (4. Baskı). Ankara: İmge.
Eroğul, C. (2003). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge.
Faik, B. (2001). Matbuat Basın Derkeen … Medya – Cilt: II. İstanbul: Doğan.
Karakuş, E. (1977). 40 Yıllık Bir Gazeteci Gözü İle İşte Ankara. İstanbul: Hürriyet.
Nadi, N. (1979). Perde Aralığından (3. Baskı). İstanbul: Çağdaş.
________. (1981). Olur Şey Değil. İstanbul: Çağdaş.
Sarol, M. (1983). Bilinmeyen Menderes (Cilt:1). İstanbul: Kervan.
Toker, M. (1970). Tek Partiden Çok Partiye: 1944 – 1950. İstanbul: Milliyet.
TÜİK. (2012). Milletvekili Genel Seçimleri: 1923 – 2011. Ankara: Tüik.
Yalman, A. E. (1970). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim: 1945 – 1971(Cilt:4). İstanbul.
Adnan Menderes Cevap Veriyor, (1950, 26 Mart), Akşam, s.1,2.
Adnan Menderes, İnönü’nün Polatlı Nutkuna Cevap Verdi, (1950, 26 Mart), Yeni İstanbul, s.2.
Anayasadan Altı Oklu Prensipler Çıkarılacak , (1950, 26 Mart), Cumhuriyet, s.1,3.
Başbakanın Dün Şehrimizde Yaptığı Basın Konferansı, (1950, 29 Nisan), Cumhuriyet, s.1,4.
Başbakanın İstanbul CHP Kongresindeki Nutku , (1950, 1 Ocak), Ulus, s.1,7.
Bayar’ın Bolu’daki Mühim Nutku, (1950, 30 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
Bugün Milli Hâkimiyet Bayramı Fakat Hala Milli Hâkimiyet Tahakkuk Etmedi, (1950, 23 Nisan),
Büyük ve Acı Kayıp: Mareşal Fevzi Çakmak Dün Sabah Vefat Etti, (1950, 11 Nisan), Ulus, s.1.
C. Bayar, Kastamonu’da Mali Politikayı Tenkit Etti , (1950, 1 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,3.
C. Bayar, Kastamonu’da Mali Politikayı Tenkit Etti, (1950, 1 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,3.
C. Bayar’ın Bolu Yolunda Dün Söylediği Nutuklar, (1950, 29 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
Celal Bayar Antep de Seçim Nutkunu Söyledi, (1950, 21 Mart), Cumhuriyet, s.1,3.
Celal Bayar Dün Üç Seçim Nutku Söyledi, (1950, 3 Nisan), Cumhuriyet, s.1,4.
Celal Bayar Elazığ’da Dün Bir Konuşma Yaptı, (1950, 7 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,3.
Celal Bayar, Husumet Kararında Israr Ediyor, (1950, 8 Ocak), Ulus, s.1,6.
Cemil Sait Barlas’ın CHP İzmir İl Kongresindeki Mühim Konuşması, (1950, 8 Ocak), Ulus, s.1,6.
CHP Grubunun Seçimler İçin Kararı, (1950, 22 Mart), Cumhuriyet, s.1.
CHP Seçim Beyannamesi, (1950, 28 Nisan), Ulus, s.1,5.
CHP ve DP’nin Programları, (1950, 7 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
CHP’nin Seçim Beyannamesi, (1950, 28 Nisan), Cumhuriyet, s.1,4.
Cumhur Başkanı İnönü Hatay’dan Maraş’a Gittiler, (1946, 11 Ekim), Cumhuriyet, s.1,3.
Cumhurbaşkanı CHP Namına Seçim Propagandasına Başladı , (1950, 24 Mart), Zafer, s.1,6.
Cumhurbaşkanı Dün Bir Hasbıhal Yaptı , (1950, 4 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,3.
Cumhurbaşkanı İnönü Dün Ankara’ya Döndü, (1950, 5 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
Cumhurbaşkanı Malatya’da Yeni Bir Seçim Nutku Söyledi, (1950, 31 Mart),
Cumhuriyet, s.1,3.
Cumhurbaşkanımız Karşı Partilere İtidal Tavsiyesinde Bulundu, (1950, 5 Nisan), Ulus, s.1,3.
Cumhurbaşkanının Dün Söylediği Seçim Nutku, (1950, 28 Mart), Cumhuriyet, s.1,4.
D. Parti Başkanı’nın Son Söylediği Nutuk, (1950, 18 Ocak), Yeni Sabah, s.1,5.
D. Parti Genel Başkanının Hücumlara Mukabelesi, (1950, 8 Ocak), Yeni İstanbul, s.1.
D.P. Beklenen Beyannamesini Yayınladı, (1947, 4 Nisan), Cumhuriyet, s.1.
D.P. Büyük Kongresi Dün Toplandı, (1947, 8 Ocak), Cumhuriyet, s.1.
D.P. Tebliği Dün Gece Yayınlandı, (1950, 13 Ocak), Yeni Sabah, s.1,5.
D.P.’nin Beyannamesine Başbakanın Cevabı, (1947, 5 Nisan), Cumhuriyet, s.1.
Demokrasi Hayatımızın Önemli Belgesinde Deniyordu Ki, (1958, 12 Temmuz), Ulus, s.1,4.
Demokrasi Muhalif Partilerin Mevcudiyetiyle Yaşar , (1950, 1 Ocak), Akşam, s.1-2.
Demokrat Parti İstişari Kongresi Bitti, (1950, 10 Ocak), Cumhuriyet, s.1,3.
Demokrat Parti İzmir İl Kongresi Dün Yapıldı, (1950, 30 Ocak), Yeni Sabah, s.5.
Demokrat Partinin Beklenen Tebliği Dün Neşredildi , (1950, 13 Ocak), Cumhuriyet, s.1,4.
Demokrat Partinin Neşrettiği Tebliğ, (1950, 13 Ocak), Akşam, s.1.
Demokratlar Seçime Girmiyorlar, (1947, 3 Nisan), Cumhuriyet, s.1,4.
Devlet Başkanının İrat Ettiği Seçim Nutku, (1950, 25 Mart), Yeni İstanbul, s.2.
Devlet Başkanının Malatya Seçim Nutku, (1950, 31 Mart), Yeni İstanbul, s.2.
Devletimizin Demokratik, Medeni Teşkilatının Eksikleri Tamamlanacak, (1950, 26 Mart), Akşam, s.1,2.
Devletimizin Demokratik, Medeni Teşkilatının Eksikleri Tamamlanacak, (1950, 26 Mart), Akşam, s.1,2.
DP Başkanı Dün Bir Beyanname Neşretti, (1947, 9 Şubat), Cumhuriyet, s.1.
DP İzmir İl Kongresi Toplandı , (1950, 29 Ocak), Zafer, s.1,6.
DP Kongresi, Menderes’in Nutku İle Sona Erdi, (1950, 10 Ocak), Akşam, s.1.
DP Sözcüsü, Hükümete Şiddetle Hücum Etti, (1950, 10 Ocak), Yeni İstanbul, s.1.
DP, İşçilere Grev Hakkı İstiyor, (1950, 19 Ocak), Zafer, s.1.
DP’nin Ankara Gizli Toplantıları, (1950, 8 Ocak), Yeni Sabah, s.1,7.
Dün C. Bayar Mühim Bir Konuşma Yaptı, (1950, 21 Mart), Zafer, s.1,6.
Dünkü Cenaze Töreninde Vukua Gelen Hadiseler, (1950, 13 Nisan), Cumhuriyet, s.1,4.
Egedeki Politik Karşılaşma: İzmir D.P. Kongresi ve Parti Başkanının Verdiği Nutuk, (1950, 30 Ocak), Yeni İstanbul, s.1,2.
Genel Seçimler 14 Mayıs’ta Yapılacak, (1950, 22 Mart), Zafer, s.1,6.
Halk Partisi Hizipleri Mi Ayrılacak?, (1947, 18 Nisan), Cumhuriyet, s.1.
Hilmi Uran ve Celal Bayar’ın Nutukları, (1950, 30 Ocak), Akşam, s.1,2.
Hilmi Uran’ın Dün İzmir’deki Nutku , (1950, 4 Şubat), Yeni Sabah, s.1,5.
Hilmi Uranın İzmir’de Yaptığı Konuşma , (1950, 4 Şubat), Cumhuriyet, s.1,4.
İki Parti Egede Seçim Mücadelesine Başladı, (1950, 30 Ocak), Cumhuriyet, s.1,5.
İnönü Üçüncü Seçim Nutkunu Dün Söyledi, (1950, 28 Mart), Akşam, s.1,2.
İnönü, Adana Nutkunda Gene Şiddet Politikasına Temas Etti, (1950, 3 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
İnönü, Dün İlk Seçim Nutkunu Söyledi, (1950, 24 Mart), Cumhuriyet, s.1,4.
İnönü, Dün İlk Seçim Nutkunu Söyledi, (1950, 24 Mart), Cumhuriyet, s.1,4.
İnönü’nün Adana Nutku, (1950, 3 Nisan), Ulus, s.1,3.
İnönü’nün Beyannamesi, (1946, 25 Temmuz), Cumhuriyet, s.1.
İnönü’nün Beypazarı’nda Söylediği Yeni Seçim Nutku, (1950, 28 Mart), Yeni İstanbul, s.1,2.
İnönü’nün Biga’da Dün Söylediği Nutuk, (1950, 7 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,3.
İnönü’nün İkinci Nutku, (1950, 26 Mart), Ulus, s.1,3.
İnönü’nün İkinci Nutku, (1950, 26 Mart), Ulus, s.1,3.
İnönü’nün Malatya Nutku, (1950, 31 Mart), Ulus, s.1,3.
İnönü’nün Polatlı’da İlk Seçim Nutku, (1950, 24 Mart), Ulus, s.1,3.
İnönü’nün Üçüncü Nutku, (1950, 28 Mart), Ulus, s.1,3.
İsmet İnönü Dün Polatlı’da Mühim Bir Nutuk Söyledi, (1950, 24 Mart), Akşam, s.1,2.
İsmet İnönü Dün Polatlı’da Mühim Bir Nutuk Söyledi, (1950, 24 Mart), Akşam, s.1,2.
İsmet İnönü Malatya’dan Diyarbakır’a Hareket Etti, (1950, 31 Mart), Akşam, s.1,4.
İzmir Demokratlarının Dünkü Toplantısı, (1950, 29 Ocak), Cumhuriyet, s.1,3.
Kalkınma Partisi’nin Adayları, (1950, 25 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
Koalisyon Kabinesine Dair Hilmi Uranın Dünkü Demeci, (1950, 5 Mart), Cumhuriyet, s.1,3.
Mareşalin Ölümü ve Radyo Neşriyatı, (1950, 11 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
Meclis Yeni Seçim Kanununu Kabul Etti, (1950, 17 Şubat), Cumhuriyet, s.1,4.
Mecliste Komünistler İçin Dünkü İfşaat, (1947, 30 Ocak), Cumhuriyet, s.1.
Millet Partisi İstanbul İl Kongresi Dün Sona Erdi, (1950, 20 Mart), Yeni Sabah, s.1.
Millet Partisi İzmir Mitingi, (1950, 23 Nisan), Kudret, s.1,4.
Milli Kalkınma Partisi Tekrar Faaliyete Geçti, (1950, 5 Nisan), Cumhuriyet, s.1.
Muhtar Seçimleri İçin Şikâyetler Başladı, (1947, 16 Şubat), Cumhuriyet, s.1,3.
Nihad Erim Demokrat Parti Tebliğine Cevap Verdi, (1950, 16 Ocak), Cumhuriyet, s.1,3.
Nihat Erim, DP’nin Tebliğine Cevap Verdi, (1950, 16 Ocak), Akşam, s.1 - 2.
Partiler, Radyolarla Propagandaya Başladı, (1950, 5 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,3.
Partilerarasında Hava Tekrar Bulutlanıyor, (1947, 16 Ocak), Cumhuriyet, s.1,3.
Partilerin Propaganda Yayınları , (1950, 7 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,3.
Seçim Kanunu Dün Mecliste Kabul Edildi, (1950, 17 Şubat), Yeni Sabah, s.1,5.
Seçim Kanunu Kabul Edildi, (1950, 17 Şubat), Yeni İstanbul, s.1.
Seçimlere Dair Celal Bayar’ın Demeci, (1950, 20 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
Sıkıyönetim Komutanının Tebliği, (1946, 25 Temmuz), Cumhuriyet, s.1,3.
Şehrimizde Seçim Mücadelesi Hararetli Bir Safhaya Girdi, (1950, 2 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,6.
Şiddet Politikasına Dair Bayar’ın Demeci, (1950, 6 Nisan), Cumhuriyet, s.1,3.
Türbelerin Açılmasına Dair Kanun Dün Kabul Edildi, (1950, 2 Mart), Yeni Sabah, s.1,5.
Türbelerin Açtırılması, (1950, 2 Mart), Zafer, s.1,6.
Türk Büyüklerine Ait Türbeler Açılacak, (1950, 2 Mart), Cumhuriyet, s.1,3.
Yurt da Seçim İçin Söylenen Nutuklar, (1950, 3 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,4
Ağaoğlu, S. (1950, 1 Ocak). CHP Başkanı mı? Devlet Reisi mi?. Zafer, s.1,5.
____________. (1950, 23 Ocak). Demokrat Parti ve İşçi Mes’eleleri - I. Zafer, s.1,5.
Ardıçoğlu, N. (1950, 23 Nisan). Halk, Niçin Millet Partisini Tutuyor?. Kudret, s.1,4.
______________. (1950, 24 Nisan). Günaltay İle Bayar’ın Beraber Hazırladıkları Komplo. Kudret, s.1,4.
Baban, C. (1950, 14 Şubat). Muhalefetin Hizmeti. Zafer, s.1,2.
Dav’er, A. (1950, 21 Nisan). İnkılabı Korumak İçin Milli Birlik. Cumhuriyet, s.1,3.
Fenik, M.F. (1950, 1 Ocak). Yirminci Asrın Yarı Eşiğinde. Zafer, s.1.
__________. (1950, 15 Ocak). İşçi Meselesi ve Sıhhi Sigorta. Zafer, s.1,5.
__________. (1950, 6 Şubat). Buhranı Önleyecek Ana Kanun. Zafer, s.1,6.
__________. (1950, 18 Şubat). Seçim Kanununda DP’nin Zaferi. Zafer, s.1,6.
Nadi, N. (1950, 4 Mayıs). M.P. Beyannamesi. Cumhuriyet, s.1,3.
Safa, P. (1950, 7 Ocak). Yaşını Unutan Muhalefet. Ulus, s.1.
_______. (1950, 15 Ocak). Staj Devresi. Ulus, s.1.
Toker, M. (1983, 1 Eylül). Seçim Günü İçki Yasağı Yoktu Ama Sarhoş da Yoktu. Milliyet, s.10.
___________. (1986, 24 Ağustos). Celal Bayar: DP Kurucusu. Milliyet, s.8.
Yalçın, H.C. (1950, 5 Ocak). Memlekette Husumet Havası. Ulus, s.1,3.
____________. (1950, 12 Ocak), Durum Niçin Bozuldu?. Ulus, s.1,3.
____________. (1950, 9 Nisan), Demokratik Rejim ve Halk Partisi. Ulus, s.1,3.
____________. (1950, 25 Nisan), İsyan Provası. Ulus, s.1.
Yırcalı, S. (1950, 6 Ocak). İktidarın Mihenk Taşı. Zafer, s.5.
Çelebi, Onur (2015). “Türkiye’de Demokrasinin Sancılı Doğumu: 1946 Seçimleri” , Turkish Studies, Volume 10/1 Winter 2015, s.251 – 272, www.turkishstudies.net, DOI Nomber: http:// dx.doi.org/ 10.7827/ TurkishStudies. 7912, Ankara - Turkey