ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN GERİ DÖNÜŞÜM İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİN BELİRLENMESİ
Bu çalışmanın amacı ortaokul 6,7 ve 8. sınıf öğrencilerinin atıkların geri dönüşümü hakkındaki bilgi ve düşüncelerini belirlemektir. Bu amaca bağlı olarak çalışma nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim desenine göre tasarlanmış olup verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında katılımcılara tek seferde bir soru formu uygulanmış ve bu ölçme aracından toplanan veriler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın örneklemini 2016-2017 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Kartal ilçesi' nde bulunan bir ortaokulun 6, 7 ve 8. sınıflarında öğrenimlerine devam etmekte olan 61 kız ve 87 erkek (N=148) öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin elde edilmesi için araştırmacılar tarafından hazırlanan açık ve kapalı uçlu beş sorudan oluşan bir form kullanılmıştır. Soru formundaki ilk iki soru öğrencilerin geri dönüşüm ile ilgili bilgilerini ölçmeye diğer üç soru da bu konudaki düşüncelerini tespit etmeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Verilerin elde edilmesinin ardından iki araştırmacı tarafından oluşturulan kodlarla öğrenci cevapları ayrı ayrı analiz edilmiş ve öğrencilerin geri dönüşüm ile ilgili bilgi ve düşünceleri ortaya çıkarılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun geri dönüşüm sembolü ve anlamıyla ilgi bilgiye ve olumlu düşüncelere sahip olduğu, sınıf seviyesi arttıkça çevre bilincinin de arttığı görülmüştür. Bu da gelecek nesiller için çevreye yönelik olumlu tutum oluşturmak ve bilinç geliştirmek konusunda umut verici bir sonuç olarak düşünülmektedir. Bunun ile birlikte bu sembol ile nerede karşılaştıkları sorusuna yönelik olarak, çok az sayıda öğrenci ders kitabı cevabını vermiştir. Ayrıca geri dönüşüm kutusunun aileleri tarafından çok fazla kullanılmadığını da ifade etmişlerdir. Çalışmadan ortaya çıkan sonuçlara dayalı olarak sonraki çalışmalara yönelik öneriler sunulmuştur.
DETERMINATION OF THOUGHTS OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS ABOUT RECYCLING
The aim of this study is to determine the knowledge and thoughts of the 6th, 7th and 8th grade students about the recycling of waste. Depending on this purpose, the study was designed in accordance with phenomenolgical pattern and data were analyzed through content analysis. Within the scope of the study, a questionnaire was applied to the participants at one time and the data collected from this data collection tool were evaluated with content analysis. The sample of the study consists of 61 girls and 87 boys (N = 148) students attending 6th, 7th and 8th grades of a secondary school in Kartal district of İstanbul in 2016-2017 academic year. A form consisting of five open and closed ended questions prepared by the researchers was used to obtain the data. The first two questions in the questionnaire were prepared to gather the students' knowledge about recycling and three other questions to determine their thoughts on this issue. After obtaining the data, the student responses were analyzed with the codes generated by the researchers and the students' knowledge and thoughts about the recycling concept were revealed. According to the findings obtained from the study, it was seen that the majority of the students had the knowledge and positive thoughts about the recycling symbol and meaning of it, and the environmental consciousness increase as the grade level increases. This is a promising result for future generations to create a positive attitude towards the environment and to raise awareness. However, with the question of where they have seen this symbol, very few students answered the textbook. They also stated that the recycle bin was not used too much by their families. Based on the results of the study, suggestions for future studies are presented.
___
- Ak, Ö., & Genç, A. T. (2018). Üniversite öğrencilerinin geri dönüşüm bilinci üzerine bir araştırma: sakarya üniversitesi örneği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(2).
- Alp, E., Ertepınar, H., Tekkaya, C. & Yılmaz, A. (2006). A Statistical analysis of children’s environmental knowledge and attitudes in Turkey. International Research in Geographical and Environmental Education, 15,3,210-223.
- Aslan, O., Uluçınar-Sağır, Ş. & Cansaran, A. (2008). Çevre tutum ölçeği uyarlanması ve ilköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 283-295.
- Atabek-Yiğit, E. (2009). Eğitim Fakülteleri İçin Genel Çevre Bilimi (1. Baskı). Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
- Atabek-Yiğit, E., Köklükaya, N., Yavuz, M. & Demirhan, E. (2014). Development and validation of environmental literacy sclae for adults (ELSA). Journal of BAltic Science Education, 13,3,425- 435.
- Aydın, F., & Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/2639
- Aydınlı, B., Bakar, F., & Avan, Ç. (2018). The attitude comparison of gifted students and normal peers on the recycling and environmental effects. Kastamonu Education Journal, 26(3), 935-944.
- Bakar, F., & Aydınlı, B. (2012). Bilim ve sanat merkezi öğrencilerinin plastik ve plastik atıkların geri dönüşümü ve çevreye etkileri konularında tutumlarının belirlenmesi (Batı Karadeniz bölgesi örneklemi). X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30.
- Balkan-Kıyıcı, F. (2009). Eğitim Fakülteleri İçin Genel Çevre Bilimi (1. Baskı). Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
- Balkan-Kıyıcı, F., Atabek-Yiğit, E. & Darçın, E.S. (2014). Doğa eğitimi ile öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerindeki değişimin ve görüşlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4,1,17-27.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Çimen, O. & Yılmaz, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin geri dönüşümle ilgili bilgileri ve geri donuşum davranışları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25,1, 63-74.
- Çelik, Z. (2011). İlköğretim müfredatında ambalaj atıklarının geri dönüşümü eğitiminin yeri ve ilköğretim kurumlarındaki geri dönüşüm uygulamalarının araştırılması (İstanbul il örneği). , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Demirkaya, H. (2006). Çevre Eğitimini Türkiye’deki Coğrafya Programları İçerisindeki Yeri ve Çevre Eğitimine Yönelik Yeni Yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (1), 207- 222.
- Erdoğan, M.(2009). Fifth grade students’ environmental literacy and the factors affecting students’ environmentally responsible behaviors. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Eroğlu, B. & Aydoğdu, M. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının küresel ısınma hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29,2,345-374.
- Erten, S. (2004). Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?. Çevre ve İnsan 1 Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. 65-66.
- Fu, H. & Liu, X. (2017). A study on the impact of environmental education on individuals’ behaviours concerning recycled water reuse. Eurasian Journal of mathematics Science and Technology Education, 13, 10, 6715-6724.
- Harman, G., Aksan, Z., & Çelikler, D. (2015). Mental models which influence the attitudes of science students towards recycling. International Journal of Sustainable and Green Energy, 4(1-2), 6- 11.
- Jose, S., Patrick,P.G., & Moseley, C. (2017). Experiential learning theory: the importance of outdoor classrooms in environmental education. International Journal of Science Ecucation Part B, 7,3, 269-284.
- Kara, E. E., & Yalçın, M. N. A. Ortaokul öğrencilerinin ambalaj atıklarının geri dönüşümüne yönelik görüşlerinin incelenmesi:(Niğde ili örneği). Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 86-100.
- Kaya, E., Akıllı, M. & Sezek, F. (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9,18,43-54.
- Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği. Resmi Gazete Tarihi: 14.03.1991 Resmi Gazete Sayısı: 20814.
- Keles, Ö., Uzun, N. & Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 9,2,1-14.
- Kesicioğlu, O. S., & Alisinanoğlu, F. (2009). Ebeveynlerin okul öncesi dönemdeki çocuklarına (60-72 ay) yaşattıkları doğal çevre deneyimlerinin incelenmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 8(29).
- Kışoğlu, M., Gürbüz, H., Sülün, A., Alaş, A. & Erkol, M. (2010). Çevre okuryazarlığı ve çevre okuryazarlığı ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2,3,772-791.
- Kışoğlu, M., Yıldırım, T., Salman, M. & Sülün, A. (2016). İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecek olan öğretmen adaylarında çevre sorunlarına yönelik davranışların araştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18,1, 299-318.
- Koca, N., & Yıldırım, R. (2016). Öğrencilerde doğal kaynakları koruma bilincinin gelişmesine katkısı açısından sosyal bilgiler dersi 6. sınıf" Ülkemizin Kaynakları" ünitesinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 9(46).
- Koç, H. & Karatekin, K. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 139-174.
- Köklükaya, A.N., & Yıldırım, E.G. (2016). Öğretmen adaylarının ozon tabakasındaki incelme ve asit yağmurlarına yönelik görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5,1, 154-168.
- MEB (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara. Neden geri kazanım?. 10 Ocak 2019. Erişim adresi: http://www.cevko.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=28&Itemid =141&lang=tr
- Onur, A., Çağlar, A., & Salman, M. (2016). Okul öncesi çocuklarda atık kâğıtların değerlendirilmesi ve çevre bilincinin kazandırılması. Kastamonu Education Journal, 24(5), 2457.
- Otto, S. & Pensini,P. (2017). Nature-based environmental eductaion of children: environmental knowledge and connectedness to nature, together, are related to ecological behaviour. Global Environmental Change, 47, 88-94.
- Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Dergisi, 127, 125-138.
- Özen Uyar, R. & Yılmaz Genç, M.M. (2016). Okul öncesi dönem çocukların farklı çevre konularına yönelik ekosantrik ve antroposentrik tutumları. Journal of Human Sciences, 13,3, 4579-4594.
- Pike, L., Shannon, T., Lawrimore, K., McGee, A., Taylor, M. & Lamoreaux, G. (2003). Science education and sustainability initiatives: A campus recycling case study shows the importance of opportunity. International Journal of Sustainability in Higher Education, 4,3, 218-229.
- Sağır, Ş. U., Aslan, O., & Cansaran, A. (2008). The examination of elementary school students’ environmental knowledge and environmental attitudes with respect to the different variables. Elementary Education Online, 7(2), 496-511.
- Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23,2,99-110.
- Şüyün, B. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Bilinç ve Algılamaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Teksöz, G., Şahin, E. & Ertepınar, H. (2010). Cevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
- Türküm, A. S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, Eskişehir, 165-181.
- Yaşar, M. C., İnal, G., Kaya, Ü. Ü., & Uyanık, Ö. (2012). Çocuk gözüyle tabiat anaya geri dönüş. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 30-40.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Dokuzuncu Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldız, E. & Selvi, M. (2015). Fen bilimleri öğretmen adaylarının ekolojik ayak izleri ve ekolojik ayak izini azaltma yolları konusundaki görüşleri, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35,3,457-487.
- Yurttaş, A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin genel çevre bilgisi düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
- Yücel, A. & Morgil, İ.F.(2016). Çevre eğitiminin geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1,1,76-89.