Mircea Eliade’de Kutsal Kavramı Analizi ve Bir Metalaşma Unsuru Olarak Mevlid Kandili Örneği

Dini geleneklerin hemen hemen hepsinde farklı şekillerde tezahür eden kutsal zaman olgusu, günümüz Müslüman toplumlarında kutsal kabul edilen belirli gün ve gecelerin ritüel olarak uygulanması ile ortaya çıkmıştır. Hz. Peygamberin doğumu vesilesi ile yapılan kutlama ve törenler ona duyulan sevgi ve saygının bir ifadesi olarak ‘Kutlu Doğum’, ‘Mevlid-i Nebi’ faaliyetleri adı altında gerçekleşmektedir. Bu makalenin amacı dinler tarihi alanında çalışmalar yapan Mircea Eliade’nin ‘kutsal’ kavramı analizi üzerinden kandil gecelerine atfedilen ‘kutsal’ ile ‘dındışı/profan’ arasındaki ilişkiyi sorgulayarak kandil gecelerinde uygulanan dini törenlerin, bireylerin günlük hayat içerisinde dini inançlarına nasıl yansıdığını incelemektir. Araştırmada nitel araştırma tekniği kullanılmış olup bir grup katılımcı ile odak grup görüşmesi yapılmıştır. Çalışmanın örneklemi İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi lisans ve yüksek lisans alanlarında eğitim gören 13 öğrenciden oluşmaktadır. Bu bağlamda bütünde kandil gecelerinin özelde araştırmanın kendi çalışma sahası olan Kutlu Doğum Haftası etkinliklerinin toplumdaki bireyleri ne ölçüde birleştirdiği, tüketim toplumunun dini değerlerin kutlama ve semboller aracılığı ile ne ölçüde metalaştırmaya tabi tutulduğu, dini ritüellerin toplumdaki çatışma ve ötekileştirmeleri ne ölçüde giderdiği ve geliştirdiği ampirik bulgular çerçevesinde ele alınarak yorumlanmıştır. Buna göre kutlama ve dini sembollerin, bireylerin ön kabullerle yaklaştığı kutsal bir gerçeklik olan dinin bireysel tecrübe edilmesi biçiminde tezahür ettiği ortaya çıkmıştır. Mevlid geleneği Hz. Peygamber’in öğretisine sadakatin, onun ulvi vazifesine bir saygının ve dindarlığın bir göstergesi olarak algılanmıştır.

The Analysis Of The Concept Of Holy İn Mircea Eliade And The Example Of Mawlid An-Nabi As A Commodification Element

The phenomenon of holy time, which appears in different ways in almost all the religious traditions, has arisen with the ritual application of certain days and nights considered holy in today's Muslim societies. Celebrations and ceremonies organized due to the birth of Prophet Muhammed (S.A.V.) are held under the names of "Holy Birth" and "Mawlid al-Nabi" as an expression of the love and respect for him. The aim of this article is to examine the relationship between "holy" and "non-religious/profane" attributed to holy nights over the "holy" concept analysis of Mircea Eliade, who conducted studies on the history of religions, and to investigate how the religious ceremonies held at holy nights are reflected on the religious beliefs of the individuals within the daily life. Qualitative research technique was used in the research and focus group interviews were conducted with a group of participants. The sampling of the study consists of 13 students studying in the undergraduate and graduate fields of Istanbul Sabahattin Zaim University. In this context, it was approached and interpreted within the frame of the empirical findings to what extent the activities of the Holy Birth Week, which constitute the field of study of specifically the research, holistically the holy nights, brought the individuals of the society together, to what extent the consumption society and religious values were subjected to commodification through celebrations and symbols, to what extent the religious rituals eliminate and develop the conflicts and otherization in the society. Accordingly, it was revealed that celebrations and religious symbols are manifested in the form of individual experience of religion, which is a sacred reality which individuals approach with pre-assumptions. The Mawlid tradition has been perceived as an indicator of loyalty to the teachings of Prophet Muhammed (S.A.V.), respect for his divine duty and piety.

PDF

___

Akarsu, A. (2016). Sosyal bütünleşme bağlamında kutlu doğum faaliyetleri. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(2), 101-126.
Allen, D. (1996). Din fenomolojisi. (Çev. M. Katar). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXV, 164. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000840
Arslan, M. (2002, Eylül-Aralık). Sosyolojik din tanımları ve din olgusunu anlamada uygun bir kavram olarak kutsal. Tabula Rasa Felsefe-Teoloji (2 (6), 159-172.
Ağaoğlu, Z. E. (2009). Dini ziyaret yerleri ve halk inanışları açısından kızılcıhamam-çamlıdere. (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Büyüköztürk, Ş., Aygün, Ö., Kılıç Çakmak, E., & Karadeniz, Ş. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. Pagem Akademik Yayıncılık.
Banarlı, N. S. (1978). Resimli türk edebiyat tarihi. M.E.B. Yayınları.
Baudrillard, J. (1997). Tüketim toplumu. (Çev. H. Deliçaylı ve F. Keskin). Ayrıntı Yayınları.
Bolay, S. H. (2007). Kutlu doğum köklü bir geleneğin modern tarza ihyasıdır. Diyanet Aylık Dergi (198), 14-18.
Bozkurt, N. (2001). "Kandil". TDV İslam Ansiklopedisi (DİA). TDV Yayınları. Cilt: 24. 300-301.
Bozkurt, N. (2012). "Kandil". TDV İslam Ansiklopedisi (DİA). TDV Yayınları. Cilt: 24. 299-300.
Cengil, M. & Tekin, D.B. (2016). Kutsal zaman, algılanış biçimi ve ibadet hayatına etkisi. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(29), 33-63. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.258546
Demirci, K. (1997). Dinler tarihinin meseleleri. İnsan Yayınları.
Demirci, K. (2002). “Kutsiyet". TDV İslam Ansiklopedisi (DİA). TDV Yayınları. Cilt: 26. 497.
Durkheim, E. (1965). The elementary forms of the religious life. Free Press.
Durkheim, E. (2005). Dini hayatın ilkel biçimleri. (Çev. F. Aydın). Ataç Yayınları.
Durkheim, E. (2006). Toplumsal işbölümü. (Çev. Ö. Ozankaya). Cem Yayınevi.
Eliade, M. (1995). Kutsal ve dindışı. (Çev. M. A. Kılıçbay). Gece Yayınları.
Eliade, M. (1996). The reality of sacred. D. L. Palls (Der.), Seven theorles of religion. (1) 37. Oxford University.
Eliade, M. (2001). Mitlerin özellikleri. (Çev. S. Rifat). Om Yayınevi.
Eliade, M. (2003). Dinler tarihine giriş. (Haz. E. Kocabıyık). Kabalcı Yayınevi.
Eliade, M. (2014). Dinin anlamı ve sosyal fonksiyonu. (Çev. M.Aydın). Din Bilimleri Yayınevi.
Eliade, M. (2017). Kutsal ve dindışı. (Çev. A. Berktay). Alfa Yayınları.
Ünver, İ. (2004). “Mesnevi”. TDV İslam Ansiklopedisi (DİA). TDV Yayınları. (Cilt XXIX). 209.
Karadeniz, S. (2018). Bir kavram habitusu denemesi: "kutsal". Uluslarası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (56), 376-388.
Karasar, P. D. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
Kervancı, M. (1999). "Kutlu doğum haftası kutlamaları ile ilgili olarak tdv genel müdürü mehmet kervancı ile röportaj". Diyanet Aylık. Dergi, 37-40. https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=18796
Okumuş, E. (2003). Toplumsal değişme ve din. İnsan Yayınları.
Özel, A. (2004). "Mevlid”. TDV İslam Ansiklopedisi (DİA). TDV Yayınları. Cilt: 29. 475-479.
Özel, A. (2002). Mevlid tarihi ve dinî hükmü. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi (12), 235- 246.
Parmaksızoğlu, İ. (1976). "Mevlid". Türk Ansiklopedisi. Milli Eğitim Basımevi.
Pekolcay, N. (2004). “Mevlid”. TDV İslam Ansiklopedisi (DİA). TDV Yayınları. Cilt 29. 485-486.
Punch, K. F. (2016). Sosyal araştırmalara giriş. Siyasal Kitabevi.
Sharpe, E. J. (2000). Dinler tarihinde elli anahtar kavram. (Çev. A. Güç). Arasta Yayınları.
Toygar, K. (1982). Türkiye'de "mevlid" çevresinde meydana gelen folklorik unsurlar. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırmaları Yayınları. Cilt IV. 518-519.
Vergote, A. (2002). Kutsal (Çev. H. Keskin ve A. Yapıcı). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2), 209-235.
Yıldırım, M. (2007). Mircea Eliade'de "kutsal ve kutsal zaman" kavramı. Dini Araştırmalar Dergisi, 10 (28), 59-82.
Yapıcı, Y. D. (2004). Allah ve kutsal kavramlarının çağrıştırdıkları alamlara sosyo-psikolojik bir bakış: çukurova ünivesitesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi (2 (7-8), 169-206.
Yaran, R. (1992). "Bid'at". TDV İslam Ansiklopedisi (DİA). TDV Yayınları. Cilt: 6. 129-131.
Zeydan, C. (2016). İslam uygarlıkları tarihi. (Çev. N. Gök). İletişim Yayınları.

Turkish Studies - Educational Sciences-Cover

ISSN: 2667-5609
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ