BİR EĞİTİM ORTAMI OLARAK MÜZELER NASIL OLMALIDIR? SANAT EĞİTİMİ ORTAMI OLARAK MÜZELERDEN BEKLENTİLER
Sınıf dışı öğretim ortamlarından biri olan müzeler alternatif öğrenme mekanları olarak gün geçtikçe daha fazla önem kazanmaktadırlar. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde, okullara yönelik reformlar ile öğretmenler müze ve galerilerin eğitim amaçlı programlarından yararlanmaları için teşvik edilmektedirler (Özsoy, 2002). Buna karşın müze ziyareti sadece öğretmenlerin çabaları ile gerçekleştirilebilecek basit bir geziden çok daha fazla potansiyele sahip karmaşık bir süreçtir. Müze ziyaretlerinin öğrenciler için etkili bir eğitim sürecine dönüşebilmesi için müze ve olanaklarının da dâhil olduğu pek çok faktörün bu amaca hizmet etmesi gerekmektedir. Bu anlamda etkili bir müze eğitimi için öğretmenlere olduğu kadar müzelere de sorumluluklar düşmektedir. Çünkü Türkiye’de yeterince anlaşılmamış olan müze eğitimi konusundaki sorunlardan biri de müzelerin eğitim çalışmalarına yer ve zaman ayırmadaki isteksizliğidir (İlhan, 2002). Müzelerin bir eğitim ortamı olarak değerlendirilebilmesi için pek çok düzenlemenin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bunun için öncelikle eğitimi gerçekleştirecek olan öğretmen ve öğretmen adaylarının müzelerden beklentilerinin bilimsel olarak ortaya konması ve bu veriler ışığında müzelerde düzenlemelere gidilmesi gerekmektedir. Bu araştırmada ‘Görsel sanatlar öğretmen adaylarının bir eğitim ortamı olarak müzelerden beklentileri nelerdir?’ sorusuna yanıt aranmaktadır. Araştırmada tarama yöntemi uygulanmıştır. Araştırma Müze Eğitimi ve Uygulamaları dersini alan 56 görsel sanatlar öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen açık uçlu görüş formu kullanılmış ve elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Araştırmada görsel sanatlar öğretmen adaylarının sanat etkinlikleri için müzelerde ayrı bir sanat atölyesi/odası olmasını; sergilemede anlaşılırlık sağlanmasını; müze eğitimcisi, müze rehberi gibi görevliler eşliğinde öğrencilere yönelik müze eğitimi etkinlikleri gerçekleştirilmesini; çalışma yaprakları, müze rehberi, eser kopyaları, sanatsal malzemeler gibi eğitsel materyallerin müzelerce sağlanmasını; öğretmen/öğretmen adaylarına yönelik müzeyle ilgili düzenli bilgilendirme seminerlerinin/sunumlarının yapılmasını bekledikleri sonucuna ulaşılmıştır.
HOW SHOULD MUSEUMS BE AS AN EDUCATIONAL ENVIRONMENT? EXPECTATIONS FROM MUSEUMS AS AN ART EDUCATIONAL ENVIROMENT
Since being one of outside-the-classroom learning settings, museums are becoming more essential as an alternative learning environment within the new education approach. Therefore, teachers are being encouraged to benefit from the educational programmes of museums and galleries with school oriented reforms in developed countries (Özsoy, 2002). Museum visits, though, are far more complicated processes that need attention in planning, than being performed just by the effort of the teachers. In order to make a museum visit an effective learning process for the students, numerous factors, including the museum and all its opportunities, should contribute to this purpose. Within this context, it is the responsibility of museums as much as it is of teachers, to make museum visits as effective as possible throughout its every single stage. As the significance of education through museums is quite underrated in Turkey, one of the main issues is that museums are unwilling to spend time and effort on educational practices at museums (İlhan, 2002). In order to be regarded as an educational environment, many arrangements must be made in our museums. For this, it is necessary that expectations of the teacher and teacher candidates who will train in museums firstly be revealed and the arrangements in the museums should be done in the light of these data. In this research, the question 'What are the expectations of visual arts teacher candidates from museums as an educational environment?' is answered. This study applied survey model and was carried out with 56 visual arts teacher candidates taking the course of Museum Education and Practice. The survey form developed by the researcher was used as data collection tool and the obtained data were analyzed through descriptive analysis. As a result of the research, the visual arts teacher candidates' expectations are as follows: art studio/ room in museum for art activity; clarity of lighting and arrangement in exhibitions; museum education activities for students in cooperation with staff such as museum educators and museum guides; providing educational materials such as worksheets of museums, museum guides, art reproduction, artistic materials; to make regular seminars/presentations about the museum for teacher/teacher candidates.
___
- Adıgüzel, Ö. (2006). Okul Dışında Farklı Bir Öğrenme Ortamı Olarak Çocuk Müzeleri. Eğitim Bilim Toplum Dergisi. Cilt 4, Sayı 14, 32-41.
- Akman, B. vd. (2015). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Müze Eğitimine İlişkin Görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 28(1), 97-115.
- Aktekin, S. (2008). Müze Uzmanlarının Okulların Eğitim Amaçlı Müze Ziyaretlerine İlişkin Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 9, Sayı 2, 103-111.
- Atagök, T. (1999). Müze-Toplum İlişkisinde Eğitim. Yeniden Müzeciliği Düşünmek. Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi, İstanbul.
- Buyurgan, S. (2009). Görme Yetersizliği Olan Üniversite Öğrencilerinin Müzelerden Beklentileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (3), 1167-1204.
- Büyüköztürk, Ş. (206). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 20. Baskı. Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
- Çetin, Y. (2002). Çağdaş Eğitimde Müze Eğitiminin Rolü ve Önemi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. Sayı 8, 57-61.
- Demir, A. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Müze Eğitimiyle İlişkilendirilen Kazanımların Gerçekleştirilmesine Yönelik Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Yaklaşımları (Tokat İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
- Doğan, C. D. (2017). Müzelerin Eğitim Ortamı Olarak Kullanılması: Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:16, Sayı:60, 234-248.
- Doğrusoy, İ.T. ve Ferraris, Y.O. (2015) Sergi Mekanlarında Doğal ve Yapay Aydınlatma Biçimlerinin Ziyaretçi Deneyimi ile Olan İlişkisinin İrdelenmesi, Tasarım +Kuram Dergisi, Sayı:20, 52-62.
- Egüz, G. ve Kesten, A. (2012). Sosyal Bilgiler Dersinde Müze ile Eğitimin Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi: Samsun İli Örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:13, Sayı:1, 81-103.
- Ekmekçi, S. (2015). Tarih Öğretmenlerinin Müze Ziyaretleri Hakkındaki Görüşleri: Trabzon Örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
- Gökmen, C. O. (2004). İlköğretim 1. Kademede Müzelerin Öğretim Ortamı Olarak Yeri. Tezsiz Yüksek Lisans Projesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Gül, S. N. (2014). Sanat Müzelerinde Etkileşimli Alanlar. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Hooper-Greenhill, E. (1999). Müze ve Galeri Eğitimi. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No: 4, Ankara Üniversitesi Basımevi: Ankara
- İlhan, A. Ç. (2002). Öğrenme ve Öğretme Sürecinde Müzeler. I. Uluslararası Katılımlı Öğrenme ve Öğretme Sempozyumu, Marmara Eğitim Fakültesi, İstanbul
- Karadeniz, C. (2014). Müzenin Toplumsal İşlevleri Bağlamında Türkiye’deki Devlet Müzeleri ile Özel Müzelerde Çalışan Uzmanların Kültürel Çeşitlilik ve Müzenin Ulaşılabilirliğine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of International Social Research), 7 (35), 405-422. (son erişim 18 Ağustos 2017) http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt7/sayi35turkce.htm
- Karadeniz, C. (2013). Amerika Birleşik Devletleri ’nde Çocuk Müzeleri: Miami Çocuk Müzesi Örneği. Folklor/Edebiyat, Cilt:19, Sayı:74, 225-240.
- Kervankiran, İ. (2014). Dünyada Değişen Müze Algısı Ekseninde Türkiye’deki Müze Turizmine Bakış. Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/11, 345-369.
- Keleş, V. (2003). Modern Müzecilik ve Türk Müzeciliği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:2, Sayı:1-2, http://edergi.atauni.edu.tr/ ataunisosbil/article/view/1020000006/1020000050 (son erişim 18 Ağustos 2017)
- Okan, B. (2015). Günümüzde Müzecilik Anlayışı. Sanat ve Tasarım Dergisi. Sayı:9, 187-197.
- Onur, B. (2012). Çağdaş Müze Eğitim ve Gelişim: Müze Psikolojisine Giriş. 2. Baskı. İmge Kitabevi Yayınları, İstanbul.
- Oruç, S. ve Altın, B. N. (2008). Müze Eğitimi ve Drama. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergsisi 3, 125-141.
- Önder, A. vd. (2009). Müzelerin Eğitim Amaçlı Kullanımı Projesi: İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki Marmara Örneklemi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:1 Sayı:25, 103- 118.
- Özsoy, V. (2002). Sanat (Resim) Eğitiminde Müze ve Okul İşbirliği ve Müzeye Dayalı Bazı Öğretim Yöntemleri, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:153-154 (son erişim 18 Ağustos 2017) http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/153-154/ozsoy.htm
- Özsoy, V. ve Mercin, L. (2003). Sanat (Resim) Eğitiminde Müzelerin Kullanılmasında İlgili Kurum ve Kuruluşların Karşılıklı Görev ve Yükümlülükleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, C:1, S:3, Ankara http://www.istanbuluniversitesi.dergipark.gov.tr/tebd/ issue/26131/275245 (son erişim tarihi 18 Ağustos 2017)
- Selanik Ay, T. ve Kurtdede Fidan, N. (2014). Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersinde Müzelerden Yararlanmaya İlişkin Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı:48, 69-89.
- Solmaz, K. (2015 ). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Müze Eğitimine Yönelik Görüşleri ve Uygulamaları. Tunceli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:7, 40-54.
- Şahan, M. (2005). Müze ve Eğitim. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. Cilt:3 Sayı:4 (son erişim 18 Ağustos 2017). http://www.tebd.gazi.edu.tr/index.php/tebd/article/view/335
- Şenel, E. (2014). Koleksiyon Yönetim Politikası Oluşturmanın Müzecilik Açısından Önemi ve Düzenleyici Faktörler, İdil Dergisi, Cilt 3, Sayı 14, 39-50.
- Şimşek, H. (2014). Sanat Eğitimi Ortamı Olarak Üniversite Sanat Müzelerinin İşlevi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi E.B.E, Ankara
- Tezcan Akmehmet, K. (2015). Müzeler ve Eğitim. Müzecilik ve Sergileme. Anadolu Üniversitesi Yayını No:2958, Ankara.
- Tezcan Akmehmet, K ve Ödekan, A. (2006). Müze Eğitiminin Tarihsel Gelişimi, İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, 47-58
- Uz, A. (2014). Bilinçli Bir Sanat İzler Kitlesi için Alternatif Öğrenme Yöntemlerinin Sanat Eğitimindeki Önemi: Müze ve Sanat Galerileri, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:3 Sayı:2, 90-102.
- Yavuzoğlu-Atasoy, N. (1999). Çağdaş Eğitimde Müzenin İşlevi. Yeniden Müzeciliği Düşünmek. Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi, İstanbul.
- Yeşilyurt, H. vd. (2014). Müzelerin Sessiz Ve Karanlık Dünyası: "Herkes İçin Müzeler" Mümkün Mü?. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi 2 (2014), 1-19. www. http://tfd.gazi.edu.tr/index.php/tfd/article/view/25 (son erişim tarihi 18 Ağustos 2017).
- Yılmaz, Ö. (2011). Müzelerin Eğitim Fonksiyonlarına Yönelik Müze Yöneticilerinin Tutum ve Fikirleri, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
- Yücel, D. (2012). Yeni Medya Sanatı ve Yeni Müze: Dijital Sanat Pratiklerinin Müzeolojik Bağlamda Değerlendirilmesi. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayın No: 166
- Zilcioğlu, Ş. (2008). Çocuk Müzeleri ve Müze Eğitimi. (Haz. Bekir Onur). Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No:14, Ankara.
- http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43253/bakanligimiza-bagli-muzeler.html (son erişim tarihi:10.07.19)
- https://www.meb.gov.tr/muzede-egitim-basliyor/haber/18739/tr ( son erişim tarihi:10.07.19).