KARASEK'İN İŞ TALEP-KONTROL-DESTEK MODELİNİN İŞGÖRENLERİN İŞ STRESİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: BİŞKEK MANAS ULUSLARARASI HAVALİMANI ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Karasek tarafından geliştirilen “İş Talep-Kontrol” modeli Johnsonve Hall tarafından “Sosyal Destek” boyutu eklenerek geliştirilmiş olup, işgerilimini ele almakta ve işin getirdiği yüksek taleplere karşı, işgörenlerinsahip olduğu düşük kontrol algısının, işgörenler üzerinde psikolojikbaskı üreteceğini ileri sürmektedir. Çalışanların işteki yüksek taleplerlebaşa çıkmalarını sağlamak için işgörenlere yaptıkları iş üzerinde yüksekkontrol verilmesi önerilmiştir. Bu durum işgörenleri gerilimdenkoruyabilir ve öğrenmeye neden olabilir. Araştırmada, modelin iş talep,kontrol ve destek alt boyutlarının iş stresi ile ilişkisi incelenmiştir.Örneklem olarak Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te bulunan ManasUluslararası Havalimanı çalışanları seçilmiştir. Geliştirilen bir anketyardımıyla veriler toplanmış olup, araştırmaya 109 çalışan iştiraketmiştir. Verilere faktör analizi, korelasyon analizi ve regresyon analiziyapılmıştır. Analizlerin sonucunda, iş talep algısı ile iş stresi arasındaanlamlı herhangi bir ilişki tespit edilememiş; iş kontrol algısı ile işstresinin yetersiz kaynağa dayalı stres alt boyutu arasında pozitif yöndeanlamlı bir ilişki tespit edilmiş; sosyal destek algısı ile iş stresinin“sorumluluktan doğan stres” alt boyutu arasında negatif yönde anlamlıbir ilişki tespit edilmiş; sosyal destek algısı ile iş stresinin “yetersizkaynağa dayalı stres” alt boyutu arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkitespit edilmiştir. Sonuçların teorik ve pratik sonuçları tartışılmış; vegelecekte yapılabilecek araştırmalara dair birtakım önerilerdebulunulmuştur.

THE EFFECTS OF KARASEK'S JOB DEMAND-CONTROLSUPPORT MODEL (JDCS) ON EMPLOYEES JOB STRESSES: A FIELD SURVEY ON AVIATION WORKERS OF MANAS INTERNATIONAL AIRPORT, BISHKEK

Job Demand-Control model developed by Karasek has been developed by adding the Social Support dimension by Johnson and Hall. The model considers the work tension and suggests that the low control perception of the employees will produce psychological pressure on the employees against the high demands of work. It has been proposed to give employees high control over their work in order to ensure that employees deal with high demands of the job. This can protect employees from stress and induce learning. In this research, the relationship between job demand, control and support sub-dimensions of the model and job stress are examined. As a sample, the employees of Manas International Airport in Bishkek, the capital of Kyrgyzstan, were selected. Data were collected with a questionnaire developed and 109 employees participated in the research. Factor analysis, correlation analysis and regression analysis were performed. As a result of the analysis;1) No significant relationship was detected between job demand perception and job stress. 2) A significant positive relationship was found between job control perception and job stress which was based on insufficient resources. 3) A negative correlation was found between social support perception and job stress, arising from responsibility. 4) A significant positive relationship was found between the perception of social support and job stress which was based on insufficient resources. Theoretical and practical implications of the results were discussed; and some suggestions were advised for future researches.

PDF

___

AbuAlRub, R. F. (2004). Job stress, job performance, and social support among hospital nurses. Journal of Nursing Scholarship, 36(1), 73–78. https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2004.04016.x
Aktaş, A. M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(4), 26–41. Retrieved from http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/download/5000053634/5000050950
Bradley, J. R., & Cartwright, S. (2002). Social support, job stress, health, and job satisfaction among nurses in the United Kingdom. International Journal of Stress Management, 9(3), 163–182. https://doi.org/10.1023/A:1015567731248
Efeoğlu, İ. E., & Özgen, H. (2007). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237–254. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/cusosbil/issue/4377/59983
Johnson, J. V, & Hall, E. M. (1988). Job Strain , Work Place Social Support , and Cardiovascular Disease : A Cross-Sectional Study of a Random Sample of the Swedish Working Population. Ajph, 78(10), 1336–1342.
Karasek, R. A. . (1979). Job Demands , Job Decision Latitude , and Mental Strain : Implications for Job Redesign. Administrative Science Quarterly, 24(2), 285–308.
Karasek, R., Brisson, C., Kawakami, N., Houtman, I., Bongers, P., & Amick, B. (1998). The Job Content Questionnaire (JCQ): an instrument for internationally comparative assessments of psychosocial job characteristics. Journal of Occupational Health Psychology, 3(4), 322–355. https://doi.org/10.1037/1076-8998.3.4.322
Macdonald, S., & Maclntyre, P. (1997). The Generic Job Satisfaction Scale Development and Its Correlates. Employee Assistance Quarterly, 13(2), 1–16. https://doi.org/10.1300/J022v13n02_01
Paulsson, K., Ivergård, T., & Hunt, B. (2005). Learning at work: Competence development or competence-stress. Applied Ergonomics, 36(2), 135–144. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2004.09.008
Peterson, J. Z. (2009). Job Satisfaction and Intention to Leave among New Nurses. University of Toronto.
Rosenman, R. H., & Friedman, M. (1974). Neurogenic Factors in Pathogenesis of Coronary Heart Disease. Medical Clinics of North America, 58(2), 269–279. https://doi.org/10.1016/S0025- 7125(16)32158-7
Seers, A., McGee, G. W., Serey, T. T., & Graen, G. B. (1983). The Interaction of Job Stress and Social Support: A Strong Inference Investigation. Academy of Management Journal, 26(2), 273–284.
Sherer, M., & E.Maddux, J. (1982). The self-efficacy scale-construction and validation. Psychological Reports, 51, 663–671. https://doi.org/10.2466/pr0.1982.51.2.663
Taris, T. W., Kompier, M. A. J., De Lange, A. H., Schaufeli, W. B., & Schreurs, P. J. G. (2003). Learning new behaviour patterns: A longitudinal test of Karasek’s active learning hypothesis among Dutch teachers. Work and Stress, 17(1), 1–20. https://doi.org/10.1080/0267837031000108149
Turunç, Ö., & Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi. Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İİBF, 17(2), 183–206. Retrieved from http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=bth&AN=59509416&site=ehost-live
Van der Doef, M., & Maes, S. (1999). The Job Demand-Control (-Support) Model and psychological well-being: A review of 20 years of empirical research. Work & Stress, 13(2), 87–114. https://doi.org/10.1080/026783799296084

Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover

ISSN: 2667-5625
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ