BURSA İLİ TARIMSAL POTANSİYELİNİN GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME
Bir bölge ya da yöredeki, herhangi bir ekonomik, sosyal veya kültürel yapının geliştirilmesine yönelik analiz yapabilmek öncelikle mevcut durumun tespitinden geçmektedir. Fikir yürütülecek yapıyı anlamak ve bu yapıya doğrudan veya dolaylı olarak etki eden yapıları ve organizasyonları tespit etmek gerekmektedir. Bursa ilinde de kente özgü tarımsal üretime ve tarım ekonomisine etki eden çok çeşitli etmenler bulunmaktadır. Bursa’nın iklim ve toprak yapısı değişik tarımsal ürünlerin üretimi için elverişli olduğu gibi sulama suyu da uygundur, tarımsal üreticiler bilgili ve bilinçlidir. Bursa ayrıca modern işleme tesislerinde gıda sanayisinde işleme ve derin dondurma suretiyle iç ve dış pazara hitap edebilecek bir tarımsal üretim yapısına sahiptir. Yüksek bir organik tarım, iyi tarım uygulama potansiyeli mevcuttur. Metropollere yakın olması hem iç tüketimde hem de dış ticarette önemli avantaj sağlamakta, dolayısıyla ham ve yardımcı maddeleri kolayca temin edebilmektedir. Ancak söz konusu avantajların yanında hem iklimsel değişimler hem de etkin olmayan politika ve prosedürler nedeniyle Bursa’da henüz tam olarak gerçekleştirilememiş yüksek bir tarımsal potansiyel mevcuttur. Kentte sebze ve meyve üretimi oldukça gelişmiş olmasına rağmen, hayvancılık ve hayvansal ürün üretimi çok yetersizdir. Katma değeri yüksek sebze ve meyvelerde de yıllar bazında üretim ve ihracat değerlerinde önemli dalgalanmalar görülmektedir. Organik tarım geç başlanmış olmakla birlikte yoğun organik tarım eğitimleri neticesinde çok kısa bir sürede hızlı bir yol kat edilebilmiştir. Bursa sanayi şehri olma özelliği avantajını tarımsal sanayi alanında avantaja dönüştürmüştür ve ilde tarıma dayalı sanayi tesisi yatırımları hızla artmaktadır. Bursa 4246 tesis ile tarımsal sanayinin en çok olduğu yedinci il konumundadır. Bursa Milli Tarım Projesi kapsamına alınan illerden biridir. Bu makalede Bursa ili sınırları içerisinde, tarım sektörüne etki eden unsurlar makro düzeyde değerlendirerek açıklanmaya çalışılacaktır. Aynı zamanda mevcut potansiyelin geliştirilmesine yönelik önerilerde de bulunulacaktır.
AN EVALUATION FOR DEVELOPMENT OF AGRICULTURAL POTENTIAL IN BURSA
Analysing the development of any economic, social or cultural structure in a region or locality, first of all, requires determining the current state. It is necessary to understand the structure to be examined and to identify the structures and organizations that directly or indirectly affect this structure. There are many factors affecting the agricultural production and agricultural economy endemic to the Bursa Province. The climate and soil structure of Bursa is suitable for the production of various agricultural products as well as irrigation water being suitable, agricultural producers are knowledgeable and conscious. Bursa also has an agricultural production composition capable of addressing both domestic and foreign markets by processing and deep freezing with modern processing facilities in the food industry. There is a vast scope of good agriculture practices and organic farming potential. Its close proximity to the megacities provides significant advantages both in domestic consumption and foreign trade, so it can easily supply raw and auxiliary substances. However, in addition to these advantages, there is a high agricultural potential that has not yet been fully realised in Bursa due to both climatic changes and ineffective policies and procedures. Although the production of vegetables and fruits is highly developed in the city, the production of livestock and animal products is insufficient. High valueadded vegetables and fruits show significant fluctuations in production and export values on an annual basis. Although organic agriculture was started late, rapid progress was made in a very short time as a result of intensive organic agriculture training. Bursa has transformed its advantage as an industrial city into an agricultural industry, and investments in agriculture-based industrial plants in the province are rapidly increasing. Bursa is the seventh largest province in the agricultural industry with 4246 plants. Bursa is one of the provinces included in the National Agriculture Project. In this article, the factors affecting the agricultural sector in Bursa province will be evaluated and explained at the macro level. At the same time, suggestions will be made to improve the existing potential.
___
- Anonim, (2018a). Tarım şehri Bursa'da meyvecilik güç kazanıyor. Web: Bursa Büyükşehir Belediyesi. 20 Haziran 2018. https://www.bursa.bel.tr/tarim-sehri-bursada-meyvecilik-guckazaniyor/haber/26038. Erişim: 03.03.2019
- Anonim, (2018b). Türkiye’nin en büyük 25 sanayi şehri hangisi? Web: Paralimanı.com 9 Haziran 2016. http://www.paralimani.com/turkiye-nin-en-buyuk-25-sanayi-sehri-hangisi-haberi-58869/ Erişim 3.10.2018.
- Aydoğdu, M.H., Mancı. A.R., & Aydoğdu, M. (2014). Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğrencilerinin Türkiye Tarımına ve Politikalarına Olan Bakış ve Algıları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages Litarture and History of Turkish or Turkic. Volume 9/11. Fall 2014. p.63-77. www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7348, ANKARA-TURKEY
- Bedir, E. (2017). Bursa tarım mı? Sanayi kenti mi? Web: Bursa Hakimiyet. 11 Ekim 2017. http://www.bursahakimiyet.com.tr/yazarlar/erhan-bedir-74/bursa-tarim-mi-sanayi-kenti-mi11075.html Erişim. 3.10.2018.
- Bursa Valiliği, (2017). Bursa Ekonomik ve Sosyal Göstergeler. İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü. http://www.bursa.gov.tr/ekonomik-ve-sosyal-gostergeler. Erişim 3.10.2018.
- Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, (2018). Bursa’da Sektörlerin Durumu. Güncelleme Tarihi: 02.02.2018 http://www.btso.org.tr/?page=bursaeconomy/sectorstructure.asp Erişim: 03.03.2019.
- Çeker, A. (2016). Sürdürülebilir Tarım ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Turkish Studies – International Periodical for the Languages Litarture and History of Turkish or Turkic. Volume 11/2. Winter 2016. p. 809-836, ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9496, ANKARA-TURKEY
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2017). Bursa İli Çevre Durum Raporu, Bursa Baliliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Bursa. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/2017_bursa_cdr_son-20180913120048.pdf, Erişim: 15.04.2019.
- Demiröz, İ. (2007). Bursa’da Tarım Üretimi Geriliyor. Web: TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası. 11.09.2007 http://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=6727&tipi=24&sube=0 Erişim: 03.03.2019. Donat, İ. (2016). Tarımda milli dönem. Web: Bloomberg. 14 Ekim 2016 https://www.bloomberght.com/yorum/irfan-donat/1930943-tarimda-milli-donem Erişim: 03.03.2019.
- GTHB, (2018). Bursa İli Tarımsal Yatırım Rehberi. Gıda Tarım ve Hayvanlılık Bakanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı. https://www.tarimorman.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/bursa.pdf, Erişim: 03.03.2019.
- Gürbüz. İ.B., & Bayar, F. (2018). Informatıon Management System Servıces from the User's Perspectıve: Tarbİl. Turkish Studies Information Technologies & Applied Sciences. Volume 13/13. Spring 2018. p. 23-36 ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13224, ANKARA-TURKEY
- Gürbüz. İ. B. ve Özkan. G.. (2018). Türk Tarımında Şirketleşme Çabaları. Turkish Studies Social Sciences. Volume 13/26. Fall 2018. p. 693-712. ISSN: 1308-2140. www.turkishstudies.net, DOI Number:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14260. Skopje/MACEDONIAAnkara/TURKEY
- Özarfat, E. (2014). Bursa Ovası S.O.S veriyor!. Web:Dünya.com. 4 Mayıs. 2014.https://www.dunya.com/yurttan-haberler/bursa-ovasi-sos-veriyor-haberi-245686, Erişim: 03.03.2019.
- Palabıyık, D.Ç., & Özkök, C.K. (2019). Ekonomi 2018'de yüzde 2,6 büyüdü. Web: Anadolu Ajansı. 11.03.2019. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ekonomi-2018de-yuzde-2-6-buyudu/1414488 Erişim: 14.04.2019.
- Sugözü, İ.H., & Hüseyni, İ. (2017). Tarımsal Destekleme Politikaları ve Kırdan Kente Göç Üzerine Etkisi: 1986-2015 Dönemi Türkiye Örneği. Turkish Studies –International Periodical for the Languages Litarture and History of Turkish or Turkic. Volume 12/31. p. 379-396 ISSN: 1308- 2140. www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12829, Ankara/TURKEY
- Tarım ve Orman Bakanlığı, (2018a). Bursa Tarım İstatistikleri. 2006-2017 Yılı Faaliyet Raporları. Bursa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü https://bursa.tarimorman.gov.tr/Link/37/Faaliyet-Raporlari Erişim: 15.04.2019.
- Tarım ve Orman Bakanlığı, (2018b). İllere Göre Desteklenecek Ürünlerin İlçe Bazında Dağılımı. Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü. https://www.tarimorman.gov.tr Erişim: 3.10.2018.
- Türkiye İhracatçılar Meclisi, (2008). İller Bazında Sektör Rakamları. 2005-2017 Yılları. İhracat Rakamları. http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html Erişim. 3.10.2018.
- Tipi, T., Vural. H.. Turhan, Ş., & Erdal B. (2017). Türkiye'de Sulama Yatırımlarının Tarım Alanlarının Kullanım Şekillerine Etkisinin Belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi. http://dx.doi.org/10.24181/tarekoder.364887 ISSN 1303-0183.
- Tipi. T., Cetin. B., & Vardar, A. (2009). An analysis of energy use and input costs for wheat production in Turkey. Journal of Food. Agriculture & Environment. 7(2):352-356.
- Turhan. Ş.. Vural. H. ve Erdal. B. (2013). Bursa Tarımının Sosyo-Ekonomik Yapısının Analizi. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. 27(1):27-38.
- Turhan, Ş. (2005). Tarımda Sürdürülebilirlik. Tarım Ekonomisi Dergisi.11(1): p:13-24.
- TÜİK, (2018a). Bölgesel Hesaplar. İl bazında gayrisafi yurt içi hasıla, iktisadi faaliyet kollarına göre, cari fiyatlarla, NACE Rev.2, 2004-2017. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist Erişim: 15.04.2019.
- TÜİK, (2018b). Nüfus ve göç. Bölgesel İstatistikler Web. www.tüik.gov.tr Erişim: 03.03.2019
- TÜİK, (2018c). İstihdam. İşsizlik ve Ücret. Web. www.tüik.gov.tr Erişim: 03.03.2019
- Tülek, K. (2019). Gece Işıkları Verisiyle Bursa’nın GSYH Değeri. Web: Bursa Haber Gazetesi. 8 Nisan.http://www.bursahaber.com/gece-isiklari-verisiyle-bursanin-gsyh-degerimakale,17971.html Erişim: 15.04.2019 Uludağ İhracatçı Birlikleri, (2017). Bursa İli 2015 Yılı Dış Ticaret Değerlendirme Raporu. Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği. Ar-Ge Mevzuat Şubesi. http://www.uib.org.tr/tr/kbfile/bursa-ili-2017-yili-dis-ticaret-degerlendirme-raporu Erişim. 3.1.2018.
- Uludağ İhracatçı Birlikleri, (2016). Bursa İli 2015 Yılı Dış Ticaret Değerlendirme Raporu. Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği. Ar-Ge Mevzuat Şubesi. http://www.uib.org.tr/tr/kbfile/bursa-ili-2016-yili-dis-ticaret-degerlendirme-raporu Erişim. 3.1.2018.
- Uludağ İhracatçı Birlikleri, (2015). Bursa İli 2015 Yılı Dış Ticaret Değerlendirme Raporu. Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği. Ar-Ge Mevzuat Şubesi. http://www.uib.org.tr/tr/kbfile/bursa-ili-2015-yili-dis-ticaret-degerlendirme-raporu Erişim. 3.1.2018.
- Uludağ İhracatçı Birlikleri, (2012). Bursa İli 2015 Yılı Dış Ticaret Değerlendirme Raporu. Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği. Ar-Ge Mevzuat Şubesi. http://www.uib.org.tr/tr/kbfile/bursa-ili-2012-yili-dis-ticaret-degerlendirme-raporu Erişim. 3.1.2018.