Dursun BOZ, Cengiz DURAN, Arzu BÜLBÜL YENİLMEZ

İŞ STRESİNİN İŞ MOTİVASYONU ÜZERİNE ETKİSİ

Günümüzde çalışanlar gerek günlük yaşamlarında gerekse de belirli zamanı kapsayan iş yaşantılarında belli seviyelerde stres kaynakları ile yüz yüze gelmektedirler. Stres kaynağının hızlı ve doğru biçimde tespit edilmesi olumsuz etkilerinin azaltılmasında önemli rol oynamaktadır. Çalışanların işteki yüksek performans sergilemeleri için huzurlu bir işyeri ortamı ile görev ve sorumluluklarının belirlenmiş olduğu örgütsel iklime ihtiyaç duyarlar. Diğer bir deyişle, çalışanların performansı iş stresi ve iş motivasyonunda etkilenmektedir. İşletmelerde çalışanların motivasyonunun yüksek tutulması stressiz ortamlarda çalışmalarına da bağlıdır. Bunun için işletme yöneticileri tarafından stres kaynaklarının kökenini ve motivasyon unsurlarının çalışanlar üzerindeki etkisini bilinmelidir. Bu unsurlar iş hayatında motive olmuş çalışanların stres düzeylerinin düşürülerek motivasyonlarının artırılması çalışmalarını gündeme getirmiştir. Çalışanlar üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkilerinden dolayı stresin azaltılması öncelikli bir konu haline gelmiştir. Yapılan bu çalışmanın amacı İş stresi ile İş motivasyonu arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Bu amaçla Ankara ilinde bulunan bir alışveriş merkezinde çalışan 200 gönüllü işgörene ulaşılmıştır. Modern hayatın önemli unsurlarından biri olan stres doğru yönetilmediğinde ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Elde ettiğimiz bulgularla İş stresi ile İş motivasyonu arasında çok zayıf-zayıf ve orta düzeyde negatif yönlü ilişkileri tespit edilmiştir. Ayrıca İş stresinin İş motivasyonu ve alt faktörlerini (İçsel, Dışsal) negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Demografik değişkenlerden cinsiyet ve medeni durumun ise iş stresi ve iş motivasyonu ile anlamlı şekilde farklılaşmadığı tespit edilmiştir.

EFFECT OF WORK STRESS ON WORK MOTIVATION

Nowadays, employees face certain levels of stress sources both in their daily lives and in their work life spanning a certain period of time. Rapid and accurate determination of the source of stress plays an important role in reducing the negative effects. They need a peaceful workplace environment and an organizational climate in which their duties and responsibilities are determined for their employees to perform highly at work. In other words, employee performance is affected by job stress and job motivation. Keeping the motivation of employees high in businesses depends on their work in stress-free environments. For this reason, the origin of stress sources and the effect of motivation elements on employees should be known by business managers. These elements brought to the agenda the efforts to increase motivation by reducing the stress levels of motivated employees in business life. Reducing stress due to physiological and psychological effects on employees has become a priority issue. The purpose of this study is to determine the relationship between work stress and work motivation. For this purpose, 200 volunteer employees working in a shopping center in Ankara province were reached. Stress, one of the important elements of modern life, can cause serious problems if it is not managed properly. Our findings revealed very weak-weak and moderate negative-side relationships between work stress on work motivation. It has also been found that work stress negatively affects work motivation and subfactors (intrinsic, extrinsic). It was found that gender and marital status were not significantly differentiated from demographic variables by work stress and work motivation.

PDF

___

Adıgüzel, O. (2012). İşle İlgili Stres, Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin Beklenen Personel Devri Üzerine Etkisi: Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 163-169.
Akbaş, G. (2007). Servis Hemşirelerinin Stres ve Motivasyon Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Akgül, A. ve Çevik O. (2005). İstatistiksel Analiz Teknikleri–SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları, Emek Ofset Ltd. Şti., Ankara.
Altun, B. (2017). Kurumsal Stres Kaynakları ve Stresle Başa Çıkma: Beylikdüzü Belediyesi’nde Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Anwar, A. B., Maupa, H., Ali, M., & Ismail, M. (2015). The Effects of Work Stress and Compensation on the Employees’ Performance through Motivation and Job Satisfaction at the Private Life Insurance Companies in Jakarta. Indonesia, Scientific Research Journal (SCIRJ), 3(9), 33-36.
Ay, N. (2015). Örgütsel Stresin İş Motivasyonu Üzerine Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Doğuş Üniversitesi, SBE., İstanbul.
Bayhan, B. Ç., Sugözü, İ. ve Özkurt, B. (2017). İş Yaşamında Stres, International Mediterranean Science and Engineering Congress, Çukurova University, Congress Center, October 25-27, 1683-1685.
Barney, C. E., & Elias, S. M. (2010). Flex-time as a moderator of the job stres- work motivation relationship. Personnel Review. www.emeraldinsight.com/0048-3486.htm, pp.487-502.
Bilgili, H. ve Tekin, E. (2019). Örgütsel Stres, Örgütsel Bağlılık ve Öğrenilmiş Güçlülük İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2165-2200.
Bozkurt, F. (2014). Sözlüklerdeki Temel Duygu Kavramlarının Yeniden Tanımlanması: Bir Yöntem Önerisi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21(1), 25-34.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı, 7. Baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
Davis, J., & Wilson, S. M. (2000). Principals' efforts to empower teachers: Effects on teacher motivation and job satisfaction and stress. The clearing house, 73(6), 349-353.
Deng, J., Sun, Y., Lei, R., & Yang, T. (2019). Job Stress and Healthcare Quality among Chinese Healthcare Workers: The Mediating Effects of Public Service Motivation. American journal of health behavior, 43(4), 705-716.
Doğru, N. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluş Düzeylerinin Stres, Stresle Başa Çıkma Tarzları ve Sosyal Destek Değişkenleri Bakımından İncelenmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ersarı, G. ve Naktiyok, A. (2012). İş Görenin İçsel ve Dışsal Motivasyonunda Stresle Mücadele Tekniklerinin Rolü, Atatürk Üniversitesi, SBE. Dergisi, 16(1), 81-101.
Ertan, H. (2008). Örgütsel Bağlılık, İş Motivasyonu ve İş Performansı Arasındaki İlişki: Antalya’da Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, SBE., Afyonkarahisar.
Li, L., Hu, H., Zhou, H., He, C., Fan, L., Liu, X., ve Sun, T. (2014). Work stress, work motivation and their effects on job satisfaction in community health workers: a cross-sectional survey in China. BMJ Open, 4(6), e004897.
Güçlü, N. (2001). Stres Yönetimi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109.
Güney, S. (2000). Davranış Bilimleri, Nobel Yayıncılık, Ankara.
Gürün, S. (2009). İşgören Stresinin Motivasyon Üzerine Etkisi ve Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, SBE., İstanbul.
Harmancı, E. (2008). F Şıkkı Var mı?, Yayın numarası: 41 ISBN: 978-9944-712-22-4, İzmir.
House, R. J. ve Rizzo, J. R. (1972). Role conflict and ambiguity as critical variables in model of organizational behavior, Organizational Behavior and Human Performance, 7, 467-505.
Hsu, H. Y., Chen, S. H., Yu, H. Y., & Lou, J. H. (2010). Job stress, achievement motivation and occupational burnout among male nurses. Journal of advanced nursing, 66(7), 1592-1601.
Johnson, F. (2016). Başarı Tesadüf Değildir, Siyah Beyaz Yayınları, Ağustos 2016, İstanbul.
Kakkos, N., & Trivellas, P. (2011). Investigating the link between motivation, work stress and job performance. Evidence from the banking industry. In 8th international conference on enterprise systems, accounting and logistics (pp. 408-428).
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
Karakaş, A. ve Gökmen, G. (2018). Kamu Çalışanlarında İş Tatmini, Duygusal Emek Ve İş Stresi: Konya’da Bir Araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3).
Karakaya, A. ve Ay, F.A. (2007). Çalışanların Motivasyonunu Etkileyen Faktörler: Sağlık Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2007, 31(1), 55-67.
Karakuş, Ç. (2019). Çalışma Hayatında İş Tatmini Ve İş Stresi: Özel Bir Hastanede Çalışan Hemşireler Üzerine Bir Araştırma. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 92-104.
Kaya, M. D., Güzel, D. ve Çubukçu, B. (2011). Ilıca Şeker Fabrikası Çalışanlarının İş Memnuniyeti, Ergonomik Çalışma Koşulları Ve İş Stresi Yönünden İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 51-60.
Kılıç, R., ve Özavşarlıoğlu Sakallı, S. (2013). Örgütlerde Stres Kaynaklarının Çalışanların İş Aile Çatışması Üzerine Etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:6, Sayı.3, S:208-237.
Koçel, T. (2011), İşletme Yöneticiliği, Beta Yayıncılık, İstanbul.
Kodaş, B. (2018). Psikolojik Sermaye, İş Stresi ve Hizmet Odaklı Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Yiyecek İçecek Çalışanları Örneği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Kulaksız, A. (2016). Çalışma Yaşamında Stres ve Stres Yönetimi: Özel ve Kamu Üniversitelerinde Çalışan Akademisyenler Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Li, L., Hu, H., Zhou, H., He, C., Fan, L., Liu, X., ... & Sun, T. (2014). Work stress, work motivation and their effects on job satisfaction in community health workers: a cross-sectional survey in China. BMJ open, 4(6), e004897.
Lloyd, J., Bond, F. W., & Flaxman, P. E. (2017). Work-related self-efficacy as a moderator of the impact of a worksite stress management training intervention: Intrinsic work motivation as a higher order condition of effect. Journal of occupational health psychology, 22(1), 115.
Mottaz, C.J. (1985). The Relative İmportance of İntrinsic and Extrinsic Rewards as Determinants of Work Satisfaction. The Sociological Quarterly, 26(3), 365-385.
Noermijati, N. ve Primasari, D. (2015). The Effect of Job Stress and Job Motivation on Employees Performance Through Job Satisfaction (A Study at PT. Jasa Marga (Parsero) Tbk. Surabaya – Gempol Branch), Journal of Economics, Business and Accountancy Vantura, August - November 2015, İndonesia, 18(1), 231-240.
Oflaz, M. (2018). İş Stresinin Çalışan Motivasyonu Üzerine Etkisi ve Buna Yönelik Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Onay, M. ve Kılcı, S. (2011). İş Stresi ve Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etikleri: Garsonlar ve Aşçıbaşılar, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, ISSN. 1309- 8039, 3(2), 363-372.
Öcal, D., Tekin, K. ve Kurklu, S. (2015). Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Stres ve Motivasyon Düzeylerinin Belirlenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(3), 147-154.
Ömeroğlu, M. (2015). Anaokulu Öğretmenlerinin Okuldaki Stres Belirtileri, Stres Kaynakları, Bu Stres Kaynakları ile Başa Çıkma Yolları ve Yaşadıkları Örgütsel Stresin Performanslarına Etkisi Nedir?, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Özcan, İ., Alpar, Ö., Ciğer, A., ve Algür, S. (2010). Antalya Bölgesindeki Seyahat Acentası Çalışanlarının Stres Kaynakları, Belirtileri Ve Sonuçlarının Belirlenmesine Yönelik Ampirik Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 41-64.
Özdevecioğlu, M., Bulut, A., Tekçe, E., Çirli, Y., Gemici, T., Tozal, M. ve Doğan, Y. (2003). Kadın ve erkek yöneticilerin yönetimi altındaki personelin motivasyon, stres ve iş tatmini farklılıklarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 125-138.
Özok, H. İ. (2018). Kültüre Duyarlı Stres Programının Yaşam Doyumu, Bilinçli Farkındalık ve Stres Düzeylerine Etkisi, Doktora Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
Park, J. (2007). Work Stress and Job Performance, Perspectives, Catalouge No: 75-001-XIE, December 2007, Canada, 5-17.
Riyadi, S. (2015). Effect of work motivation, work stress and job satisfaction on teacher performance at senior high school (SMA) throughout the state Central Tapanuli, Sumatra. IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS, 20 (2), 52-57.
Saracel, N., Taşseven, Ö. ve Ay, N. (2015). Örgütsel Stresin İş Motivasyonu Üzerine Etkisi: Banka Çalışanları Üzerine Bir Uygulama, Doğuş Üniversitesi, Social Sciences Research Journal, December 2015, 4(4), 12-34.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2016). Teacher stress and teacher self-efficacy as predictors of engagement, emotional exhaustion, and motivation to leave the teaching profession.Creative Education, 7(13), 1785-1799.
Soykenar, M. (2008). Sağlık İşletmelerinde Personelin Motivasyonunu Etkileyen Faktörler: Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesinde Örnek Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Söylemez Bayram, G. (2010). İBN-İ SİNA Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Stres ve Motivasyon Durumları, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
Şenel, G. (2011). Stres Faktörlerinin İş Motivasyonuna Etkisi: Turist Rehberleri Üzerine Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Toussaint, L., Shields, G. S., Dorn, G. ve Slavich, G. M. (2016). Effects of lifetime stress exposure on mental and physical health in young adulthood: How stress degrades and forgiveness protects health. Journal of health psychology, 21(6), 1004-1014.
Uzunkoca, Ü. (2017). Çalışanların Denetim Odağı ile İş Doyumları ve İş Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Maltepe Üniversitesi, SBE., İstanbul.
Ülbeği, İ. D. (2016). Yıldırma, İş Stresi, Tükenmişlik, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkiler: Görgül Bir Araştırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Ünsar, A. S., İnan, A. ve Yürük, P. (2010). Çalışma Hayatında Motivasyon ve Kişiyi Motive Eden Faktörler: Bir Alan Araştırması, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2010, 12(1), 248-262.
Yıldırım, İ. (1991). Stres ve Stresle Başa Çıkmada Gevşeme Teknikleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 175-189.
Yüksel, H. (2014). Çalışma Yaşamı ve Stres Kavramı: Durumsal Bir Yaklaşım, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 109-131.

Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover

ISSN: 2667-5625
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ