Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Endeksleri ve Gini katsayısı ile sağlık göstergeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Amaç: Bu çalışma, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından geliştirilen gelişmişlik, eşitsizlik ve yoksulluk gibi olguları ölçmeye yarayan endeksler ve gelir dağılımında eşitliği ölçmeye yarayan Gini katsayısı ile sağlık değişkenleri arasında ilişki olup olmadığının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Sağlık değişkenleri yaşam beklentisi, mortalite, morbidite, sağlık hizmeti kullanımı ve sağlık altyapısı ve sağlık sistemi başlıklarıyla gruplanmış 19 değişkenden oluşmaktadır. Araştırma, Dünya Sağlık Örgütü üyesi 194 ülkeyi kapsamaktadır. Ancak ülkelerin tamamında UNDP Endeksleri ve Gini katsayısı verileri olmadığı için analizler verileri tam olan ülkeler üzerinden gerçekleştirilmiştir. Çalışmada UNDP Endeksleri ve Gini katsayısı verileri UNDP tarafından yayınlanan “2018 İnsani Gelişmişlik Raporu”ndan, sağlık değişkenlerine ilişkin verilere ise Dünya Sağlık Örgütü veri tabanı olan “Global Health Observatory (GHO) Data” veri setinden ulaşılmıştır. Araştırmada korelasyon analizi uygulanmıştır. Bulgular: Araştırmanın analizleri sağlık değişkenleri ile Endeksler ve Gini katsayısı arasında istatistiksel olarak anlamlı şekilde orta, yüksek ve çok yüksek korelasyon olduğunu göstermektedir. Çalışma yüksek gelişmişliğin yüksek sağlık; yüksek yoksulluk ve eşitsizliğin ise yüksek ölüm oranı ve hastalık ile ilişkili olduğu bulgusuna işaret etmektedir. Sonuç: Çalışma sonucunda daha fazla gelişmişliğin diğer faydalarının yanında daha iyi sağlık ya da tersi olarak daha iyi sağlığın daha fazla gelişmişlik anlamına geldiği söylenebilir
Analysis of the relationship between the indices of United Nations Development Program and Gini coefficient and health indicators
Objective: This study aimed to investigate the relationship between the United Nations Development Program (UNDP) indices used to measure development, inequality, and poverty; the Gini coefficient which is used to measure equality in income distribution; and a variety of health variables. Methods: The health indicators consisted of 19 variables grouped under the titles of: life expectancy, mortality, morbidity, healthcare utilization, health infrastructure and health system. The study covered the 194 member countries of the World Health Organization (WHO). However, since some countries did not have UNDP Indices and Gini coefficient data, the analyses were carried out on countries with complete datasets. For this study, the UNDP indices and Gini coefficient data were obtained from the “2018 Human Development Report” published by the UNDP. Data on health variables were obtained from the “Global Health Observatory (GHO) Data”, which is a WHO database. Correlation analyses was performed in the study. Results: The analyses of the study show that there is a statistically significant moderate, high, and very high correlation between health variables, UNDP indices and the Gini coefficient. This study indicates that high development is associated with higher health, and high poverty and inequality are associated with high mortality and disease. Conclusion: The findings of this study demonstrate a positive correlation between economic development, income equality and positive health indicators. These findings are consistent with similar findings in the literature.
___
- Karaca AA, Şahin B. Kalkınma
modellerine teorik yaklaşımlar. ABMYO
Dergisi 2010; 18: 41-52.
- Arslan GE. Ekonomik büyüme,
kalkınma ve gelir dağılımı. Hitit
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2013; 6(2): 45-52.
- Çelik Y. Sağlık Ekonomisi. Ankara: 4.
Baskı, Siyasal Kitabevi, 2019.
- UNDP. Human Development Index
(HDI), Available at:
http://hdr.undp.org/en/content/huma
n-development-index-hdi, Accessed
August 28, 2020.
- UNDP. Human Development Report
2019, Beyond income, beyond
averages, beyond today: Inequalities in
human development in the 21st
century, Available at:
http://hdr.undp.org/sites/default/files
/hdr2019.pdf, Accessed August 27,
2020.
- UNDP. Human Development Report
2019 Technical Notes, Available
at:mhttp://hdr.undp.org/sites/default
/files/hdr2019_technical_notes.pdf,
Accessed August 27, 2020.
- Hagenaars A. de Vos K. The definition
and measurement of poverty. The
Journal of Human Resources 1988;
23(2): 211-221.
- Bildirici Z. Avrupa Birliği’nde
yoksullukla mücadele ve Türkiye’nin
uyum sürecindeki yeni uygulamalar.
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği ABD,
Yüksek Lisans Tezi, 2011.
- Arpacıoğlu Ö. Dünyada ve Türkiye’de
yoksulluk ve yoksullukla mücadele.
Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat
Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi,
2012.
- Devlet Planlama Teşkilatı. Gelir
dağılımının iyileştirilmesi ve
yoksullukla mücadele özel ihtisas
komisyonu raporu, Ankara, 2001.
- Özdal H. Gelir dağılımı ve yoksulluk
ilişkisi ve Türkiye örneği. Konya: Selçuk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans
Tezi, 2009.
- WHO (2020). Global Health
Observatory (GHO) Data.
https://www.who.int/gho/publication
s/world_health_statistics/2020/en/
Erişim: 17.07.2020.
- Aba G, Ateş M. (2015). Sağlıkta
Eşitsizlikler. İstanbul: 1. Baskı, Beta
Yayınevi, 2015.
- Siziya S, Muula AS, Rudatsikira E.
Correlates of diarrhea among children
below the age of 5 years in Sudan.
African Health Sciences 2013; 13(2):
376-383.
- Tadesse S, Alemu Y. Urban-rural
differentials in child undernutrition in
Ethiopia. International Journal of
Nutrition and Metabolism, 2014; 7(1):
15-23.
- Şantaş F. Beş yaş altı ölümü üzerinde
yoksulluk ve sağlıkta dönüşüm
programının etkisi. Sosyal Politika
Çalışmaları Dergisi 2019; 19(45): 919-
934.
- Akın A. Toplumsal cinsiyet (gender)
ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği
Bülteni 2007; 26(2): 1-9.
- Gönç Şavran T, Sağlıkta toplumsal
cinsiyet eşitsizlikleri: Eskişehir'de
kırsal ve kentsel alanlarda kadın sağlığı.
Fe Dergi 2014; 6(1): 98-116.
- Orhan B, Reşat Yücel Ö. Türkiye’de
sağlık hizmetleri sunumuna cinsiyet
açısından bakış. Marmara Üniversitesi
Kadın ve Toplumsal Cinsiyet
Araştırmaları Dergisi 2017; 1: 53-59.
- Çukur A, Bekmez S. Türkiye’de gelir,
gelir eşitsizliği ve sağlık ilişkisi: Panel
veri analizi bulguları. Gaziantep
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
2011; 10(1): 21 – 40