Cevat Fehmi Başkut ve Oyunları (1905-15 Mart 1971)

1940-1965 dönemi Türk tiyatrosunda, yerli yazar/eser nitelemesini kişiliğinde ve eserlerinde temsil eden isimlerden biri olan Cevat Fehmi BAŞKUT, muhabirlikten yazı işleri müdürlüğüne uzanan, Vakit, Son Posta ve Cumhuriyet gazetelerindeki mesleki formasyonunu ve birikimini tiyatro yazarlığında büyük ölçüde kullanmıştır. Gazetecilik deneyimi ve birikimi ile Muhsin ERTUGRUL'a olan hayranlığı ve yakınlığı onun 'tiyatro' yazarlığını Öne çıkarmış, hemen hepsi İstanbul Şehir Tiyatroları ve Devlet Tiyatroları, sahnelerinde sıklıkla sergilenmiş oyunları büyük ilgi görmüş ve tiyatronun geniş halk kitlelerince benimsenmesinde işlevsel bir rol oynamıştır. Toplumda yaşanan kültürel ve sosyal değişimin ortaya çıkardığı etkileşimi ve bunun olumlu-olumsuz yansımalarını kurgu ve kişiler düzleminde işleyerek sosyal eleştiri getirmeğe çalışan ve asıl önemlisi etik sonuçlar çıkaran yaklaşım biçimi, Cevat Fehmi tiyatrosunun karakteristiğini oluşturur. Yurt dışında sergilenen ilk Türk tiyatro eseri Unvanına sahip olan 'Paydos', Rumca uyarlaması ile 65 kez Atina'da, 'Göç' ise eski Sovyetler Birliği'nin değişik sahneleri, özellikle Azerbaycan-Bakü Akademik Dram Tiyatrosu'nda uzun süreler sahnede kalmıştır.

Cevat Fehmi Başkut and His Theatre Plays

Başkut was able to integrate his work experience and accumulation as a jurnalist in newspapers like Vakit (Time), Son Posta (Last Post), Cumhuriyet (Republic), into playwrighting and therefore, he became a very popular theatre person of his time. In addition to his experience and accumulation in journalism, his adoration for and closeness to Muhsin Ertuğrul brought forth his abilities as a writer for "theatre" and the 23plays. "Locality" was a term that became a necessity for the Turkish theatre between 1940-1965. Cevat Fehmi Başkut, who was the representative of this term for playwrighting and play production, has an important place in the development and formation of Turkish theatre after the Turkish Republic period. Başkut wrote, which were staged frequently in the İstanbul City Theatres, received major attention and attracted great public audiences to the theatres. The changes that occur through socio-cultural and socio-economic events and their positive/negative reflections were discussed through action, plot and characterization in his works. The critical and ethical results Başkut readies in these plays form the basic characteritics of his style. Paydos which is the first Turkish theatre text that has been produced abroad was performed 65 times in Athena with its Greek adaptation. Another play of his, Göç (Immigration), was staged for a long time in various USSR stages at the time, especially in Azerbaijan-Baku Akademik Drama Theatre.

PDF

___

AKI, Niyazi (1968), Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış, Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayını.
ALANGU, Tahir (l 974) ,700 Ünlü Türk Eseri II, İstanbul: Milliyet Yayınları.
ALPMAN, H. Kadri (1972) Portreler, İstanbul.
AND, Metin (1983), Türk Tiyatrosunun Evreleri, Ankara: Turhan Kitabevi.
AYDA, Adile (1984), Böyle İdiler Yaşarken, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
CUMHURİYET GAZETESİ (1981), /özel nüsha/ "Ölümünün lO.yılında Cevat Fehmi Başkut"; 15 Mart (Metinde kullanılan; Necati Cumalı, Yaşar Kemal, İlhan Selçuk ve Selmi Andak'tan yapılan alıntılar...)
HIZLAN, Doğan (1971), "Cevat Fehmi Başkut'u Kaybettik", Yeni Gazete, 23 Mart.
İLERİ, Selim (1998), "Cevat Fehmi Başkut", Cumhuriyet, 28 Nisan.
KAYSI, Ömer (1987), Devlet Tiyatrolarında Oynanan Oyunların Bibliyografyası, C:I-VI, Ankara: Devlet Tiyatroları Yayını, İç Eğitim Dizisi.
MUTLUAY, Rauf (1973), 100 Soruda Çağdaş Türk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
MUTLUAY, Rauf (1973), 50 Yılın Türk Tiyatrosu, İstanbul: İş Bankası Yayınları,
NECATİGİL, Behçet (2002), Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, (Haz. Enver Ercan- Hilmi Yavuz) İstanbul: Varlık Yayınevi, 20.baskı.
ÖZGÜ, Melahat (1972) "Ölümünün Yıldönümünde: Cevat Fehmi BAŞKUT", Ankara: A.Ü., D.T.C.F., Tiyatro Araştırmaları Dergisi, sayı 3, s.1-4.
PAKER, Önder (1991), Cevat Fehmi Başkut ve Tiyatrosu, (Basılmamış doktora tezi, Ege Univ. Güzel Sanatlar Fakültesi Tiyatro Bölümü)'
SEVEN, Aysın C. (1984), "Cumhuriyet Tiyatrosunda Oyunun Biçimsel Özellikleri", Çağdaş Eleştiri, cilt 3, sayı 2.
SOKULLU, Sevinç (1979), Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
SOKULLU, Sevinç (1985), "Cevat Fehmi BAŞKUT'un Oyunlarına Komedya Açısından Bir Bakış",Ankara: A.Ü.-D.T.C.F. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, S: 3, s.41-52
ŞENER, Sevda (1971), Çağdaş Türk Tiyatrosunda Ahlâk, Ekonomi ve Kültür Sorunları (1923-1970), Ankara: A.Ü.- D.T.C.F.Yayını, No:208.
ŞENER, Sevda(1972), Çağdaş Türk Tiyatrosunda İnsan (1923-1972), Ankara:D.T.C.F.Yayını, no 226.
ŞENER, Sevda(1972), "Popüler Yazar Cevat Fehmi BAŞKUT", Ankara: A.Ü., D.T.C.F. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, sayı 3, s. 5-40.
TRT - Radyo Programı (1991) "Ölümünün 20. yıldönümünde Cevat Fehmi Başkut Özel Programı", TRT Radyo-2 / 15 Mart.
ZEYBEK, Haşmet (1977) "Ölümünün 5.Yılında Cevat Fehmi Başkut", Milliyet-Sanat Dergisi, sayı 177.
Ailesi ile değişik zamanlarda yapılan görüşmeler: (İstanbul'da, oğlu ressam Acar BAŞKUT ve eşi; Ankara'da anne Vedide BAŞKUT, Büyükelçi Yaman BAŞKUT ve eşi ile...)