Konaklama İşletmelerinde Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma

Bu çalışmada Lider-Üye Etkileşimi (LÜE) etki, bağlılık, katkı ve profesyonel saygıyı içeren çok boyutlu bir yaklaşımla ele alınarak, LÜE kalitesinin çalışanların örgütsel bağlılık ve iş tatminleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın evreni olarak Antalya Belek bölgesindeki beş yıldızlı konaklama işletmelerindeki çalışanlar seçilmiştir. Araştırma için gerekli olan veriler anket formu ile elde edilmiştir. Alan araştırmasında kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak elde edilen veriler istatistik paket yazılımı ile değerlendirmeye alınmıştır. İstatistiksel analizde pearson korelasyon ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda lider-üye etkileşimin profesyonel saygı alt boyutunun duygusal bağlılık ve normatif bağlılık üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Diğer sonuçlar ise bağlılık ve profesyonel saygı alt boyutlarının iş tatmini üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisinin olduğunu göstermektedir.

A Research on The Effect of Leader-Member Exchange on Organizational Commitment and Job Satisfaction in Accommodation Establishments

In this study, it was aimed to determine the effect of Leader-Member Exchange (LMX) quality on organizational commitment and job satisfaction of the employees by taking a multidimensional approach including effect, commitment, contribution and professional respect. As the population of the study, employees in the five stars hotels in Antalya Belek region were selected. The data required for the research were obtained by a questionnaire. The data gathered by using convenience sampling in the field research was evaluated with statistical package software. Pearson correlation and multiple regression were used in the statistical analysis. As a result of the research, it was determined that the professional respect, which is one of the sub-dimensions of leader-member exchange, has a significant positive effect on emotional and normative commitment. The other results indicate that sub-dimensions of leader-member exchange, which are loyalty and professional respect have a positive effect on job satisfaction.

PDF

___

Akkoç, İ. ve Çiftçi, A. F. (2016). Lider-Üye Etkileşiminin Tükenmişliğe Etkisinde İş Doyumunun Aracılık Rolü: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2): 193-211.
Alkış, H. (2008). Frederick Herzberg’in Çift Etmen (Hijyen-Motivasyon) Kuramının İş Görenin İş Tatminine Etkisi ve Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Allen, N. J. and Meyer, J. P. (1990). The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 63(1): 1-18.
Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2010). Bakanlığımızdan Belgeli Konaklama Tesisleri İstatistikleri.https://antalya.ktb.gov.tr/TR-175713/bakanligimizdan-belgeli-konaklama-tesisiistatistikleri.html (Erişim Tarihi: 15.05.2018).
Arslantaş, C. C. (2007). Lider-Üye Etkileşiminin Yöneticiye Duyulan Güven Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Çalışma, Tisk Akademi, 2(3):160-173.
Avcı, N.ve Küçükusta, D. (2009). Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Öğrenme, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişki, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(1): 33-44.
Avcı, U. ve Turunç, Ö. (2012). Dönüşümcü Liderlik ve Örgüte Güvenin Kariyer Memnuniyetine Etkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Rolü, Journal of Alanya Faculty of Business/Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2): 45-55.
Balay, R. (2000). Özel ve Resmi Liselerde Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı (Ankara İl Örneği), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Balay, R. (2014). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. (2.Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
Baş, T. (2006). Anket Nasıl Hazırlanır, Uygulanır, Değerlendirilir?. (4.Baskı), Ankara: Seçkin Yayınları.
Baş, T., Keskin, N. ve Mert, İ. S. (2010). Lider Üye Etkileşimi (Lüe) Modeli ve Ölçme Aracının Türkçe’de Geçerlik ve Güvenilirlik Analizi - Leader Member Exchange (Lmx) Model and Validity and Reliability of Its Instrument in Turkish, Ege Akademik Bakış, 10(3): 1013-1039.
Bolat, İ. (2011a). Lider Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisi, İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(2): 63-80.
Bolat, O. İ. (2011b). Öz Yeterlilik ve Tükenmişlik İlişkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Etkisi, Ege Akademik Bakış, 11(2): 255-266.
Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel İşletmelerinde Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19): 75-94.
Bozkurt, Ö. ve Bozkurt, İ. (2008). İş Tatminini Etkileyen İşletme İçi Faktörlerin Eğitim Sektörü Açısından Değerlendirilmesine Yönelik Bir Alan Araştırması, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1): 1- 18.
Brayfield, A. H. and Rothe, H. F. (1951). An Index of Job Satisfaction, Journal of Applied Psychology, 35(5): 307-311.
Buchanan, B. (1974). Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers in Work Organizations, Administrative Science Quarterly, 19(4): 533-546.
Casimir, G., Ngee Keith Ng, Y., Yuan Wang, K. and Ooi, G. (2014). The Relationships Amongst Leader-Member Exchange, Perceived Organizational Support, Affective Commitment, and in Role Performance: A Social-Exchange Perspective, Leadership & Organization Development Journal, 35(5): 366-385.
Cevrioğlu, E. (2007). Lider-Üye Etkileşimi ile Bireysel ve Örgütsel Sonuçlar Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
Clark, A., Oswald, A. and Warr, P. (1996). Is Job Satisfaction U-Shaped in Age?, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 69(1):57-81.
Çalışkan, S. C.(2009). Turizm İşletmelerinde Liderlik Tarzları ve Lider-Üye Etkileşimi Kalitesi (Lüe) Üzerine Bir Çalışma, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2): 219-241.
Çekmecelioğlu, H. G. ve Ülker, F. (2014). Lider-Üye Etkileşimi ve Çalışan Tutumları Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28: 35-58.
Çöp, S. ve Öztürk, Y. (2017). Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2): 37-68.
Dansereau Jr. F., Graen, G. and Haga, W. J. (1975). A Vertical Dyad Linkage Approach to Leadership Within Formal Organizations: A Longitudinal Investigation of the Role Making Process, Organizational Behavior and Human Performance, 13: 46-78.
Dienesch, R. M. and Liden, R. C. (1986). Leader-Member Exchange Model of Leadership: A Critique and Further Development, Academy of Management Review, 11(3): 618-634.
Erol, G. (2012). Liderlik Tarzları ve Örgütsel Sessizlik İlişkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
Eşitti, B. (2017). Konaklama İşletmelerinde Dışlanma, İş Gerilimi, Bağlılık İhtiyacı ve İş Performansı İlişkisi: Lider Üye Etkileşiminin Aracı Rolü, İş ve İnsan Dergisi, 5(1): 47-59.
Garg, S. and Dhar, R. L. (2014). Effects of Stress, LMX and Perceived Organizational Support on Service Quality: Mediating Effects of Organizational Commitment, Journal of Hospitality and Tourism Management, 21: 64-75.
Göksel, A. ve Aydıntan, B. (2012). Lider-Üye Etkileşimi Düzeyinin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Görgül Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2):247-271.
Graen, G. B. and Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-Based Approach to Leadership: Development of Leader-Member Exchange (LMX) Theory of Leadership Over 25 Years: Applying a Multi-Level Multi-Domain Perspective, The Leadership Quarterly, 6(2): 219-247.
Gül, H. (2002). Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirmesi, Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(1): 37-56.
Hair, Jr. J. F., Black, W. C., Babin, B. J. and Anderson, R.E. (2014). Multivariate Data Analysis. (7rded.), USA: Pearson Education Limited.
İşcan, Ö. F. ve Sayın, U. (2010). Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4): 195-216.
Janssen, O. and Van Yperen, N. W. (2004). Employees' Goal Orientations, The Quality of Leader Member Exchange, and The Outcomes of Job Performance and Job Satisfaction, Academy of Management Journal, 47(3): 368-384.
Javaheri, H., Safarnia, H. and Mollahosseini, A. (2013). The Impact of Cultural Intelligence (CQ) on Leader-Member Exchange (LMX). Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 4(9): 538-546.
Joo, B. K. (2010). Organizational Commitment for Knowledge Workers: The Roles of Perceived Organizational Learning Culture, Leader–Member Exchange Quality, and Turnover Intention, Human Resource Development Quarterly, 21(1): 69-85.
Kanter, R. M. (1968). Commitment and Social Organization: A Study of Commitment Mechanisms in Utopian Communities, American Sociological Review, 33(4): 499-517.
Kaşlı, M. ve Aytemiz, S. O. (2010). Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27: 109-122.
Kim, P. B., Poulston, J. and Sankaran, A. C. (2017). An Examination of Leader–Member Exchange (LMX) Agreement Between Employees and Their Supervisors and Its Influence on Work Outcomes, Journal of Hospitality Marketing & Management, 26(3): 238-258.
Kim, S., O’Neill, J. W. and Cho, H. M. (2010). When Does an Employee Not Help Coworkers? The Effect of Leader–Member Exchange on Employee Envy and Organizational Citizenship Behavior, International Journal of Hospitality Management, 29(3): 530-537.
Kinicki, A. J. and Vecchio, R. P. (1994). Influences on The Quality of Supervisor–Subordinate Relations: The Role of Time-Pressure, Organizational Commitment, and Locus of Control, Journal of Organizational Behavior, 15(1): 75-82.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (2018). Turizm İşletmesi Belgeli Tesisler. https://yigm.ktb.gov.tr/TR 9579/turizm-tesisleri.html (Erişim tarihi:15.05.2018).
Laschinger, H. K. S., Purdy, N. and Almost, J. (2007). The Impact of Leader-Member Exchange Quality, Empowerment, and Core Self-Evaluation on Nurse Manager's Job Satisfaction, Journal of Nursing Administration, 37(5): 221-229.
Li, X., Sanders, K. and Frenkel, S. (2012). How Leader–Member Exchange, Work Engagement and HRM Consistency Explain Chinese Luxury Hotel Employees’ Job Performance. International Journal of Hospitality Management, 31(4): 1059-1066.
Liden, R. C. and Graen, G. (1980). Generalizability of the Vertical Dyad Linkage Model of Leadership, Academy of Management Journal, 23(3): 451-465.
Liden, R. C. and Maslyn, J. M. (1998). Multidimensionality of Leader-Member Exchange: An Empirical Assessment Through Scale Development, Journal of Management, 24(1): 43-72.
Meyer, J. P. and Allen, N. J. (1991). A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment. Human Resource Management Review, 1(1): 61-89.
Meyer, J. P., Allen, N. J. and Smith, C. A. (1993). Commitment to Organizations and Occupations: Extension and Test of a Three-Component Conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78(4): 538-531.
Meyer, J. P., Irving, P. G. and Allen, N. J. (1998). Examination of the Combined Effects of Work Values and Early Work Experiences on Organizational Commitment, Journal of Organizational Behavior, 19(1): 29-52.
Mowday, R. T., Steers, R. M. and Porter, L. W. (1979). The Measurement of Organizational Commitment, Journal of Vocational Behavior, 14(2): 224-247.
Oshagbemi, T. (2000). Gender Differences in the Job Satisfaction of University Teachers, Women in Management Review, 15(7): 331-343.
Sığrı, Ü. (2007). İş Görenlerin Örgütsel Bağlılıklarının Meyer ve Allen Tipolojisiyle Analizi: Kamu ve Özel Sektörde Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2): 261-278.
Şahin, F. (2011). Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi, Ege Akademik Bakış, 11(2): 277-288.
Tanrıverdi, H. ve Kahraman, O. C. (2016). 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Lider-Üye Etkileşimi ve İşe Yabancılaşma İlişkisi: Marmaris ve İstanbul Destinasyonlarında Bir Araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3): 463-493.
Toker, B. (2006). Konaklama İşletmelerinde İş Gören Motivasyonu ve Motivasyonun İş Doyumuna Etkileri: İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Toker, B. (2007). Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir'deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1): 92-107.
Turgut, H., Tokmak, I., ve Ates, M. F. (2015). Lider-Üye Etkileşiminin İşgören Performansına Etkisinde Çalışanların Örgütsel Adalet Algılarının Rolü, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2): 1-26.
Turunç, Ö. ve Avcı, U. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve Lider-Üye Etkileşiminin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: İş Stresinin Aracılık Rolü, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 12 (1): 43-63.
Türkiye Otelciler Federasyonu [TÜROFED]. (Ekim 2010). Turizm Raporu. Yıl:1, Sayı: 2, İstanbul.
Uçar, Z. (2019). Lider Üye Etkileşimi Lensinden Paternalist Liderlik ve İş Tatmini İlişkisi, Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 4(1): 28-49.
Ugboro, I. O. and Obeng, K. (2000). Top Management Leadership, Employee Empowerment, Job Satisfaction, and Customer Satisfaction in TQM Organizations: An Empirical Study, Journal of Quality Management, 5(2): 247-272.
Wang, C. J. (2016). Does Leader-Member Exchange Enhance Performance in the Hospitality Industry? The Mediating Roles of Task Motivation and Creativity, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 28(5): 969-987.
Wiener, Y. (1982). Commitment in Organizations: A Normative View, Academy of Management Review, 7(3): 418-428.
Yalçın, A. ve İplik, F.N. (2005). Beş Yıldızlı Otellerde Çalışanların Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Adana İli Örneği, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1): 395-412.
Yoon, J. and Thye, S. R. (2002). A Dual Process Model of Organizational Commitment: Job Satisfaction and Organizational Support, Work and Occupations, 29(1): 97-124.