Sulu Koşullarda Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tarımsal Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi

Çalışma, 2014-2015 yetiştirme sezonunda sulu koşullarda tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak Diyarbakır ve Ceylanpınar’da (E1 ve E2) yürütülmüştür. Araştırmada amaç, tescil adayı olabilecek hatları belirlemektir. Materyal olarak ileri kademeye getirilmiş 20 ekmeklik buğday hattı ve 5 kontrol çeşidi kullanılmıştır. İncelenen tüm özellikler bakımından %1 düzeyinde önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre; tane veriminde (TV) G12 (961.5 kg da-1), hektolitre ağırlığında (HL) G3 (86.0 kg hl-1) ve G7 (86.0 kg hl-1), bin tane ağırlığında (BTA) G12 (49.5 g) protein oranında (PR), G9 (%15), G11 (%15), Cemre (%15), Sagittario (%15) ve G21 (%15), sedimantasyonda (Zel) (ZS), G21 (60.5 ml)’in öne çıktığı görülmüştür. Çalışma sonucunda G3, G8 ve G12’nin çeşit adayı olabileceği belirlenirken, ilgili özellikler yönünden öne çıkan genotiplerin ıslah programlarında ebeveyn olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Buğday, kalite, verim, GGE-biplot

The Evaluation Terms of Agricultural Properties of Some Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes in Irrigated Conditions

This study was conducted in randomized complete block design with 4 replications in Diyarbakir and Ceylanpinar (E1 and E2) irrigation conditions during 2014-2015 growing season. The aim of the study is to determine the lines that can be candidate for registration. 20 bread wheat advanced lines and 5 checks were used as materials. Significant differences were detected at 1% in terms of all the properties examined. Analysis results were evaluated; the lines G21 (60.5 ml) for Zeleny sedimentation (ZS), G9 (15%), G11 (15%), Cemre (15%), Sagittario (15%) ve G21 (15%) for protein content (PR), G12 (49.5 g) for thousand grain weight (TGW), G3 (86.0 kg hl-1) and G7 (86.0 kg hl-1) for hectoliter weight (HW), G12 (961.5 kg da-1) for grain yield (GY) are best genotypes. As a result of the study, it was determined that G3, G8 and G12 could be a candidate of variety. It is concluded that the genotypes that are prominent in terms of their characteristics should be evaluated as a parent in the breeding programs.

Keywords:

Wheat, quality, yield, GGE-biplot,

PDF

___

Abate, F., Mekbib, F., Dessalegn, F. 2015. GGE biplot analysis of multi-environment yield trials of durum wheat (Triticum turgidum Desf.) genotypes in North Western Ethiopia. American Journal Expanded Agriculture, 8(2): 120-129.
Aktaş, H. 2014 Investigation of Quality Stability and Micro Elements Content of Some Bread Wheat Varieties in Southeast Anatolia Region Conditions. Mustafa Kemal University, Field Crop Department, Ph.D. Thesis, 269p.
Aktaş, H., Erdemci, İ., Karaman, M., Kendal, E., Tekdal, S. 2017a. Bazı kışlık ekmeklik buğday genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özellikleri bakımından GGE Biplot analiz yöntemi İle Değerlendirilmesi. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 6(1): 43-49.
Aktaş, H., Karaman, M., Oral, E., Kendal, E., Tekdal, S. 2017b. Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin (Triticum aestivum L.) doğal yağış koşullarındaki verim ve kalite parametrelerinin değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(1): 86-95.
Anonim, 1982. ICC-Standart No:115/1. International Association for Cereal Chemistry.
Anonim, 1990. Approved Methods of the American Association of Cereal Chemist, USA.
Anonim, 2001. Serin İklim Tahılları Tarımsal Değerleri Ölçme Talimatı. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi, Ankara.
Anonim, 2015. Şanlıurfa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü kayıtları. Şanlıurfa uzun yıllar ortalaması (1960- 2016), çalışma yıllarına ait sıcaklık, yağış ve nem değerleri https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-veilceler-istatistik. Şanlıurfa.
Anonim, 2016. Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları. Diyarbakır.
Anonim, 2017. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E.
Anonim, 2018. GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü Laboratuvarı Kayıtları. Diyarbakır.
Atlı, A. 1999. Buğday ve ürünleri kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Konya, s. 498-506.
Atlı, A., Koçak, N. 2007. Islah programlarında ekmeklik buğday kalitesinin farklı sedimentasyon testleri ile tahmini. Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1): 1-56.
Aydoğan, S., Soylu, S. 2017. Ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(1): 24-30.
Bayram, M.E., Özseven, Demir, L., Orhan, Ş. 2008. Investigation of grain yields and some quality parameters of advanced lines in south Marmara region bread wheat breeding studies. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, Konya, 2008. s. 176-784.
Gabriel, K.R. 1971. The Biplot-Graphic Display of Matrices with Application to Principal Component Analysis. Biometrika.
GENSTAT, 2009. GenStat for Windows (12th Edition) Introduction. Vsn International, Hemel Hempstead.
Karaman, M., Akıncı, C., Yıldırım, M. 2016. Ekmeklik buğdayda morfolojik özellikler ile tane verimi arasındaki ilişkinin biplot analiz yöntemi ile incelenmesi. Tarım Kongresi, Afyon, 8(2): 12-15.
Karaman, M., Aktaş, H., Kendal, E., Başaran, M., Erdemci, İ., Tekdal, S., Bayram, S., Doğan, H., Ayana, B. 2017. İleri kademedeki bazı ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite parametreleri yönünden biplot analiz yöntemiyle incelenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26: 45-51.
Karaman, M. 2019. Evaluation of bread wheat genotypes in irrigated and rainfed conditions using biplot analysis. Applied Ecology and Environmental Research, 17(1):1431-1450.
Kaydan, D., Yağmur, M. 2008. Van ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi, 14(4): 350-358.
Kılıç, H., Kendal, E., Aktaş, H. 2018. Evaluation of yield and some quality characters of winter barley (Hordeum vulgare L.) genotypes using biplot analysis. Agriculture & Forestry, 64(3): 101-111.
Lipkovich, I., Smith E.P. 2002. Biplot and singular value decomposition macros for excel. Department of Statistics Virginia Tech Blacksburg.
Mut, Z., Aydın, N., Özcan, H., Bayramoğlu, O. 2005. Orta Karadeniz Bölgesi’nde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2): 85-93.
Sakin, M.A., Naneli, İ., İsmailoğlu, A.Y., Özdemir, K. 2017. Tokat Kazova koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin kuru ve sulu şartlarda verim ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, ISSN: 1300-2910 E-ISSN: 2147-8848, 34(Ek Sayı): 87-96.
Şahin, M., Göçmen., Akçacık, A., Aydoğan, S., Yakışır, E. 2016. Orta Anadolu sulu koşullarında bazı kışlık ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite performanslarının belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel Sayı-1): 19-23.
Öztürk, İ., Gökkuş, A. 2008. The effects of nitrogen fertilization on grain yield and quality in some bread wheat varieties. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 14(4): 334-340.
TÜİK, 2017. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri. www.tuik.gov.tr.
Zadoks, J.C., Chang T.T. ve Konzak, C.F. 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Res., 14: 415-421.