TRA1 Bölgesinde (Erzurum, Erzincan, Bayburt) Hanelerin Kırmızı Et, Tavuk Eti ve Balık Eti Tüketimine Yönelik Mevcut Durum Üzerine Bir Araştırma

Hayvansal protein kaynaklı gıdalar, gerek zihinsel gerekse bedensel gelişimde, dengeli beslenme için oldukça önem arz etmektedir. Gelişmiş ülkelerin beslenme desenlerinde hayvansal kaynaklı gıdalar ağırlıkta iken, FAO’ya göre Türkiye’de tahıl ve tahıl ürünleri en çok tüketilen gıda grupları içerisinde ilk sırada yer almaktadır. Türkiye’de kişi başına tüketilen 26 gr hayvansal proteinin %35’i etten sağlanmaktadır. Bu tüketim düzeyi ile Türkiye, hayvansal kaynaklı tüketim bakımından dünya ile kıyaslandığında oldukça geride kalmaktadır. Hayvansal kaynaklı proteinlerin başında kırmızı et, tavuk eti ve özellikle sindirimi daha kolay, kalp hastalıklarının azalmasına yardımcı olan, omega-3 içeren balık eti gelmektedir. Bu araştırmada, TRA1 bölgesinde yer alan Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerindeki hanelerin tüketim eğilimleri belirlenerek dengeli ve kaliteli beslenme açısından bölgenin mevcut durumu ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Toplamda 400 hane ile yüzyüze görüşmeler yapılarak mevcut tüketim deseni hakkında bilgi toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; üç et çeşidini tüketenlerin oranı Erzincan’da %70, Bayburt’ta %63,8 ve Erzurum’da %54,3 olarak elde edilmiştir. Tüketenlerin içeresinde en yüksek tavuk eti tüketim oranı (%35) Erzurum’da iken bunu sırasıyla Erzincan (%20,3) ve Bayburt (%6,7) takip etmiştir. Kırmızı et ve balıketi tüketim oranları her üç ilde de birbirine yakın oranda bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Et çeşitleri, hane halkı, tüketim eğilimleri, TRA1 bölgesi

A Research on the Current Situation of the Red Meat, Chicken Meat and Fish Consumption Patterns in TRA1 Region (Erzurum, Erzincan, Bayburt Provinces)

Animal protein-based diet is very important for balanced nutrition, both mentally and physically. Nutrition patterns of the developed countries, while in the foods of animal origin according to the FAO cereals and cereal products in Turkey ranks first in the most consumed food groups. In Turkey, 26 grams consumed animal protein per capita is provided 35% of from the meat. With this amount Turkey is behind the world regarding animal protein consumption. Animal-derived proteins include red meat, chicken meat and fish that contains omega3, which are easier to digest and help reduce heart disease. In this research, the consumption trends of households in the region have been determined and the current situation of the region tried to be determined in terms of balanced and high quality nutrition. In total 400 households have been interviewed to collect the data in TRA1 region which consists of Erzurum, Erzincan and Bayburt provinces. The proportion of those consuming three types of meat was 70% in Erzincan, 63.8% in Bayburt and 54.3% in Erzurum. The highest consumption of poultry (35%) was followed by Erzincan (20.3%) and Bayburt (6.7%), respectively. Red meat and fish consumption rates were found in a similar ratio in all three provinces.

Keywords:

Meat types, household, consumption patterns, TR1A region,

PDF

___

Abdikoğlu, D.İ., Azabağaoğlu, Ö., Unakıtan, G. 2015. Tekirdağ ilinde balık tüketim eğilimlerinin belirlenmesi. Balkan ve Near Eastern Journal of Social Sciences, 01(01): 69-75.
Aras, N.M.., Yanık, T., Kocaman, M.S. 2000. Kuzeydoğu Anadolu bölgesi su ve su ürünleri potansiyelinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 31(Özel Sayı): 125-130.
Batalha, M.O., Lucchese, T., Lambert, J.L. 2005. Hábitos de consumo alimentar no Brasil: realidade e perspectivas. In: Batalha, Mario O. (Coord.). Gestão do Agronegócio – Textos selecionados. São Carlos: Edufscar.
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği (BESD-BİR) 2015 Kayıtları, 2015. http://www.besd-bir.org/assets/documents/secilmiA_ylkeler_tyketim1 (Erişim tarihi: 20.03.2016).
Bircan, H., Eleroğlu, H., Arslan, R. 2017. Sivas kent merkezinde tavukçuluk ürünlerinin tüketimi ve tüketime etki eden faktörler. Türk Tarım Gıda ve Teknoloji Dergisi, 5(12): 1609-1614.
Cankurt, M., Miran, B., Şahin, A. 2010. Sığır eti tercihlerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi üzerine bir araştırma: İzmir ili örneği. Hayvansal Üretim, 51(2):16-22.
Çakmakçı, S., Kahyaoğlu, D. 2012. Yağ asitlerinin sağlık ve beslenme üzerine etkilerine genel bir bakış. Akademik Gıda, 10(1): 103-113.
Çolakoğlu, F.A., İşmen, A., Özen, Ö., Çakır, F., Yığın, Ç., Ormancı, H.B. 2006. Çanakkale ilindeki su ürünleri tüketim davranışlarının değerlendirilmesi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 23(1/3):387-392.
Dağtekin, M., Ak, O., 2007. Doğu Karadeniz bölgesinde su ürünleri tüketimi, ihracat ve ithalat potansiyeli. SUMAE Yunus Araştırma Bülteni, 7(3): 14-17.
Demir, Y., Armağan, G. 2013. Aydın’da hanehalklarının gıda tüketim talebi ekonometrik analizi. Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 50(1): 97-107.
Dokuzlu, S., Barış, O., Hecer, C., Güldaş, M. 2013. Türkiye’de Tavuk eti tüketim alışkanlıkları ve marka tercihleri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(2): 83-92.
Erdal, G., Esengün, K. 2008. Tokat İlinde balık tüketimini etkileyen faktörlerin logit model ile analizi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 25(3): 203-209.
Erkan, N. 2013. Türkiye’de tüketilen su ürünlerinin omega-3 yağ asidi profilinin değerlendirilmesi. Journal of Fisheries Sciences, 7(2): 194-208.
Ersoy, A.F., Sarıabdullahoğlu, A. 2010. Erken dönemde tüketici bilincinin geliştirilmesi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 45(1): 65-76.
Ertürk, E., Karadaş, K., Şahin, K. 2014. Iğdır ilinde tüketicilerin tavuk eti ve balık tercihlerini belirleyen faktörler. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül, Samsun, s. 1356-1364.
Food Agriculture Organisation (FAO) Kayıtları (2015), Kırmızı et tüketimi. http://www.fao.org/3/y4252e/y4252e05b.htm (Erişim tarihi: 20.03.2016).
Food Agriculture Organisation (FAO) protein tüketimi. http://www.fao.org/3/t0562e/T0562E05.htm (Erişim tarihi: 20.03.2016).
Gürler, Ö., Birecikli, Ş., Eryavuz, A. 2018. Türkiye’de hanehalkı tüketim ve gıda harcamalarının Kantil regresyon yöntemiyle araştırılması. International Journal of Economic and Administrative Studies, 18(Özel Sayı): 219-238.
Hatırlı, A., Öztürk, E., Aktaş, A.R. 2007. Kırmızı, tavuk ve beyaz et talebinin tam talep sistemi yaklaşımıyla analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(6): 212-220.
İnci, H., Karakaya, E., Şengül, T., Söğüt, B. 2014. Bingöl ilinde kanatlı eti tüketiminin yapısı. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1: 18-24.
Karabulut, H., Yandı, İ. 2006. Su ürünlerindeki omega-3 yağ asitlerinin önemi ve sağlık üzerine etkisi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 1(3):339-342.
Karakaya, E., İnci, H. 2014. Bingöl ili merkez ilçesi hane halkının kanatlı eti tüketim tercihleri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1): 53-64.
Karakaya, E., Kırıcı, M. 2016. Bingöl İli Kent Merkezinde Balık Eti Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi. 6(1): 74-85.
Karakaya, E., Kızıloğlu, S. 2017. Analysis of factors affecting red meat demand of households living in Bingol city center. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 32(2): 169-180.
Karakaya, E., Çelik, Ş., Taysı, M.R. 2018. CHAID Algoritması ile Balık Eti Tüketimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 35(2): 85-93.
Karakuş, K., Aygün, T., Alarslan, E. 2008. Gaziantep ili merkez ilçede kırmızı et tüketim alışkanlıkları. Yüzüncü Yıl Üniv. Tarım Bilimleri Dergisi, 18(2): 113-120.
Karlı, B., Bilgiç, A. 2007. Factors affecting meat and meat products consumption quantities in Şanlıurfa province. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 127-136.
Kırıcı, M., Çam, O., Karakaya, E. 2018. Siirt ili kent merkezinde balık eti tüketim yapısı ve tüketicilerin satın alma eğilimlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 7(2):227-236.
Kocaman, E.M., Aydın, A., Özer, A. 2002. Erzurum’da faaliyet gösteren alabalık işletmelerinin yapısal ve ekonomik analizi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 19(3-4): 319-327. Kuhar, A., Juvancic, L. 2010. What Determines Purchasing Behaviour for organic and integrated fruits and vegetables?. Bulgarian Journal of Agricultural Science. 16 (No 2):111-122.
Mutlu, S. ve Yurdakul, O., 2008. Gıda güvenirliği açısından tüketici davranışları (Adana kentsel kesimde kırmızı et tüketimi örneği). Çukurova Fen Bilimleri Enstitüsü, 17(4), 49-59.
Nar, M.Ş. 2015. Küreselleşmenin tüketim kültürü üzerindeki etkisi: teknoloji tüketimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37): 941-952.
Newbold, P., 1995. Statistic for Business and Economics. Prentice-Hall, New Jersey.
Oğuzhan, P., Angiş, S., Atamanalp, M. (2009). A research on the habits fish products consumption of consumers determination in Erzurum (in Turkish with English abstract). XV. National Fisheries Symposium, 01-04 July 2009, Rize: 01-04.
Olgunoğlu, İ., Bayhan, Y., Artar, E., Ukav, İ. 2014. Adıyaman ilinde balıketi tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(1): 21-25.
Özer, B. ve Akbay, C. 2014. Adana ili merkez ilçelerinde tüketicilerin dondurulmuş gıda tüketimi alışkanlıkları. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül, Samsun, s. 117-121.
Saygın, Ö., Demirbaş, N. 2017. Türkiye’de kırmızı et sektörünün mevcut durumu ve çözüm önerileri. Hayvansal Üretim, 58(1): 74-80.
Şahinli, M.A., Fidan, H. 2012. Estimation of food demand in Turkey: method of an almost ideal demand system. Qual Quant, 46: 653663.
Şeker, İ., Özen, A. 2011. Elazığ’da kırmızı et tüketim alışkanlıkları ve tüketicilerin hayvan refahı konusundaki görüşleri. Kafkas Üniv. Vet Fak Dergisi, 17(4): 543-550.
Şen, B., Canpolat, Ö., Sevim, A.F., Sönmez, F. 2008. Elazığ ilinde balık tüketimi. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(3): 433-437.
Şenol, Ş., Saygı, H. 2001. Su ürünleri tüketiminin ekonometrik modeli. Ege Su Ürünleri Dergisi, 18(3): 383-390.
Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB), Büyükbaş Hayvancılık Sayıları. https://www.tarimorman.gov.tr/HAYGEM/Menu/6/Buyukbas-Hayvancilik (Erişim tarihi: 15.09.2018).
Türkiye Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) 2017, Türkiye Denizleri Raporu. http://tudav.org/wp- content/uploads/2018/04/TUDAV_( Erişim tarihi: 10.02.2018).
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hane Gıda Harcamaları. http://www.tuik.gov.tr/medas/?kn=132 (Erişim tarihi: 20.05.2016).
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketim Harcamaları İstatistikleri. http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1012 (Erişim tarihi: 10.09.2017).
Tekvar, S.O. 2016. Tüketici davranışlarının demografik özelliklere göre tanımlanması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(6): 1601-1616.
Terin, M., Bilgiç, A. 2017. Türkiye’de hanelerin tavuk eti tüketim harcamalarına etki eden faktörlerin ikili bağımlı Heckman örneklem seçicilik modeli ile analizi. 4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi, 26-30 Nisan, Antalya, s. 20-27.
Terin, M., Hamamcı, G., Gül, T. 2016. Van ili kentsel alanda hanelerin balık tüketim yapısı ve satın alma davranışlarının belirlenmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, DOI: 10.12714/egejfas.2016.33.3.08: 242-249.
Turan, H., Kaya, Y., Sönmez, G. 2006. Balık etinin besin değeri ve insan sağlığındaki yeri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, İzmir 23: 505-508.
Turan, H., Erkoyuncu, İ., Kocatepe, D. 2013. Omega-6, omega-3 yağ asitleri ve balık. Yunus Araştırma Bülteni, (2):45-50.
Uzundumlu, A., Sezgin, A., Tekin, M.H. 2016. Balıketi tüketim eğilimini etkileyen faktörlerin analizi: Hakkari ili örneği. Alınteri, 31(B): 9-17.
Üstün, B., Tutal, O. 2008. Tüketim alışkanlıklarındaki değişimler alışveriş mekanlarına etkisinin Eskişehir örneğinde irdelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2): 259-282.
Yaylak, E., Taşkın, T., Koyubenbe, N., Konca, Y. 2010. İzmir İli Ödemiş ilçesinde kırmızı et tüketim davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim. 51(1): 21-30.