Türkiye’de Yağlık Ayçiçeği

Yağlı tohumlu bitkiler, Türkiye’de arz açığı yüksek olan ürün gruplarından biridir. 2018 yılı verilerine göre Türkiye’nin sadece ayçiçeği ve ayçiçek yağı ithalatı için ödemiş olduğu tutar 762 milyon ABD$’dır. Aynı yılın verilerine göre Türkiye’nin yağlı tohumlar üretim miktarı yaklaşık 4 milyon ton olup, üretimden ayçiçeğinin aldığı pay ise %48,62’dir. 2018 yılında ülke yağlık ayçiçeği üretim alanı yaklaşık 650 bin ha, üretim miktarı 1,8 milyon ton ve verim değeri de 277 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Ülke genelinde ilk beş sırada yer alan illerin toplam yağlık ayçiçeği ekim alanı ve üretim miktarındaki payı yaklaşık %70 düzeyindedir. Birim alandan elde edilen verim değerinde Konya 408 kg/da ile ilk sırayı alırken, ekim alanı en yüksek il olan Tekirdağ ilinde değer 235 kg/da düzeyindedir. Türkiye’de 1998-2018 arası dönem dikkate alındığında, yağlı tohumlar üretiminde %66,43 oranında artış sağlanmış olup, bu artışta üretim miktarı bakımından en önemli değişim %126,65 pay ile ayçiçeğinde gerçekleşmiştir. Zira, bu dönemde yağlık ayçiçeği verim değeri 146,76 kg/da’dan 277,00 kg/da düzeyine ulaşmıştır. Türkiye’nin yağlık ayçiçeği üretiminde kendine yeterlilik oranı %64,30 olup, önemli düzeyde arz açığı mevcuttur. Yağlık ayçiçeği üretiminde üretici geliri üzerinde en etkili destekleme uygulaması fark desteği uygulaması olmasına rağmen 2017-2019 döneminde ilan edilen birim fiyat değerinde bir değişiklik olmamıştır. 2018 yılında Türkiye’de yağlık ayçiçeği ortalama verim değerinin 277 kg/da olduğu dikkate alındığında fark desteği uygulamasının yağlık ayçiçeğinde üretim değerini birim alanda 110 TL/da artırmaktadır.

Analysis of Oily Sunflower Production in Turkey

Oilseed crops are one of the product groups with high supply deficit in Turkey. According to 2018 data, the total amount Turkey has paid for imports of sunflower and sunflower oil alone is US$762 million. According to the data of the same year, Turkey's oilseeds production amount is approximately 4 million tons and the share in production of sunflower is 48.62%. In 2018, the country's oil sunflower production area is approximately 650 thousand ha, the production quantity is 1.8 million tons and the yield value is 277 kg/da. The share of the provinces which are in the top five in the country, with regard to total sunflower cultivation area and production quantity is about 70%. While Konya takes the first place with 408 kg/ da in the yield value obtained from the unit area, the yield value is 235 kg/da in the province of Tekirdağ which has the highest cultivation area. Considering the period between 1998-2018 in Turkey, it is provided in oilseeds production increased by 66.43% the most significant change in terms of the amount of this increase was realized in sunflower production with share by 126.65%. So and so, in this period, the oilseed sunflower yield has reached 277.00 kg/ da from 146.76 kg/da. Turkey's self-sufficiency rate is 64.30% in sunflower production for oil, significant deficit in supply is available. Although the most effective support application on the income of producers in sunflower production for oil is the deficiency payments, there was no change in the unit price value announced in 2017-2019 period. In 2018, considering the average yield of 277 kg/da sunflower for oil in Turkey deficiency payments in the production of sunflower has a value per unit area 110 TL/da also increases.

PDF

___

Bayramoğlu Z, Göktolga ZG, Gündüz O. 2005. Tokat İli Zile İlçesinde Yetiştirilen Bazı Önemli Tarla Ürünlerinde Fiziki Üretim Girdileri ve Maliyet Analizleri, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(2): 101-109.
Düğmeci HY, Çelik Y. 2020. Konya İli Çumra İlçesinde Yağlık Ayçiçeği Üretim Maliyetinin Tespiti Üzerine Bir Araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 7(3): 682–690, 2020.
FAO, 2020. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü.
FAOSTAT. Erişim: http://www.fao.org/faostat/en/#data [Erişim tarihi:10.02.2020]
Gül V, Öztürk E, Polat T. 2016. Günümüz Türkiye’sinde Bitkisel Yağ Açığını Kapatmada Ayçiçeğinin Önemi. Alınteri Dergisi, 30(B): 70-76.
ITC, 2020. International Trade Center. TRADEMAP. Erişim: https://www.trademap.org/Index.aspx [Erişim tarihi:10.02. 2020]
Kadakoğlu B, Karlı B. 2019. Türkiye’de Yağlı Tohum Üretimi ve Dış Ticareti. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(96): 324-341.
Oğuz C, Altıntaş Ö. 2002. Kırıkkale İlinde Çerezlik ve Yağlık Ayçiçeği Yetiştiriciliğinin Üretim Maliyeti ve Fonksiyonel Analizi. SÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi 16 (29): 39-47. Resmî Gazete 2008-2019. Bitkisel Üretim Destekleme Birim Fiyatı. Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/ [Erişim tarihi: 10.02.2020]
Resmî Gazete 2017-2019. Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurumu Kararı. Erişim: https://www.resmigazete. gov.tr/ [Erişim tarihi:12.06.2020]
Sav O, Sayın C, 2016. Türkiye’de Yağlı Tohumlar Sektörü ve İzlenen Politikalar. 12.Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Isparta, 25-27 Mayıs 2016, sf. 763-770.
Semerci A, Süzer S. 2007. Trakya’da Ayçiçeği Üreten İşletmelerde Girdi Kullanımı ve Destekleme Politikalarının Etkinliğinin Belirlenmesi. (Proje No: Tagem/Ta/05/02/01/ 002, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Edirne, 135 s.
Semerci A. 2012. Evaluation of The Changes in The Cost Factors of Sunflower Production İn Turkey. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(3): 54-6.
Semerci A. 2016. Effects of Agricultural Supports on Farmer’s Revenue and Product Costs: The Case of Turkey. Custos e @gronegócio on line, 12(3): 71-96.
Semerci A. 2019a. Yağlık Ayçiçeği Üretiminin Ekonomik Analizi: Kırklareli İli Örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(4): 616-623.
Semerci A. 2019b. Cost analysis of oily sunflower production: the case of Tekirdag Province, Turkey. Custos e @gronegócio on line, 15(2): 167-191.
Şahin İ, Semerci A, Kaya Y, Çıtak N. 2010. Ayçiçeği Tarımında Verimlilik ve Destekleme Politikalarının Etkinliğinin Belirlenmesi. (Tarım ve Köyişleri Bakanlığı AR-GE Destekleri Projesi (Proje No: Tagem 08/AR-GE/6). 2010.
TB, 2018. 2018 Yılı Ayçiçeği Raporu. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı. Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. Erişim: https://ticaret.gov.tr/data/5d41e599 13b87639ac9e02e8/4c17a258a718e4971bfa702f6c03fed3.p df [Erişim tarihi:15.06.2020]
TEAE, 2001. TKB, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları, Proje Raporu 2001-14. Türkiye’de Bazı Bölgeler İçin Önemli Ürünlerde Girdi Kullanımı ve Üretim Maliyetleri.
TOB, 2020. Dünyada Ayçiçeği. Ürün Masaları (Ayçiçeği Bülteni). Tarım ve Orman Bakanlığı. Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü. Tarım Havzaları Daire Başkanlığı. Ankara. Erişim: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/ M%C4%B0LL%C4%B0%20TARIM/%C3%9Cr%C3%BC n%20Masalar%C4%B1%20%C5%9Eubat%20Ay%C4%B1 %20B%C3%BClteni/Ay%C3%A7i%C3%A7e%C4%9Fi%2 0%C5%9Eubat%20B%C3%BClteni.pdf [Erişim tarihi: 15.06.2020]
TOBB, 2020. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Borsaya Göre Günlük Fiyatlar. Erişim: https://borsa.tobb.org.tr/fiyat_ borsa.php?borsakod=5ED10 [Erişim tarihi: 10.02.2020]
Top B, Uçum İ. 2016. Durum ve Tahmin (Ayçiçeği 2016/2017). GTHB Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) Yayınları No: 276, 41 s.
Trakya Birlik 2019. 2019 Yılı Ayçiçeği Ön Alım Fiyatı. Erişim: https://www.trakyabirlik.com.tr/tr/duyurular/haber-detay/ 2019-Yili-Aycicegi-On-Alim-Fiyati/72/1326/0 [Erişim tarihi:10.02.2020]
TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri. Erişim: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn= 104&locale=tr [Erişim tarihi:10.02.2020]
USDA, 2020. Amerika Birleşik Devletleri Tarım ve Orman Bakanlığı. Oilcrops Year Book. Erişim: https://www.ers. usda.gov/data-products/oil-crops-yearbook/oil-crops- yearbook/ [Erişim tarihi:10.02.2020]