RAHŞAN İVGİN TUNCA, Atilla TASKİN, UFUK KARADAVUT

Türkiye'de Arı Ürünlerinin Bazı İllerdeki Tüketim Alışkanlıklarının ve Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi

Bu çalışmanın amacı, Türkiye genelinde bazı illerde, bal başta olmak ve arı ürünleri tüketimini etkileyen faktörler ile arı ürünlerinin tüketim alışkanlık ve farkındalık düzeylerini değerlendirmektir. Çalışmanın ana materyalini, 2014 yılı içerisinde Batman, Bursa, Diyarbakır, Erzincan, Kayseri, Kırşehir, Mersin, Muğla, Muş, Ordu ve Samsun illerinden tesadüfî olarak seçilen 1112 kişiye yapılmış olan anket çalışmasından elde edilen orijinal veriler oluşturmuştur. Çalışmadaki veriler iki kısımda incelenmeye alınmıştır. İlk kısım ankete katılanların bal tüketim alışkanlık ve farkındalıklarını içerirken, ikinci kısımda bireylerin polen, propolis, arı sütü ve arı zehiri gibi arı ürünlerinin kullanım tercihleri incelenmiştir. Her bir kısım için arı ürünleri üzerinde çalışılan değişkenlere ait verilere çok değişkenli lojistik regresyon modeli uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, tüketicilerin %39,6sı aylık olarak 0-500 gram arasında bal tükettiği tespit edilmiştir. Tüketicilerin %51,2 si balı genel olarak tanıdığı arıcılardan, %41i ise market ve pazardan aldıklarını belirtmişlerdir. Televizyonda yapılan reklamları inandırıcı bulanların oranı %5,9 olarak belirlenmiştir. Bal kullananların %45,8 i balın kalitesini anlayabildiğini ifade etmişlerdir. Marka olmasına dikkat edenlerin oranı %52,7 olarak belirlenmiştir. Tüketicilerin yaşı, balı nereden aldığı, balda marka tercihi ve bal reklamlarını inandırıcı bulma durumları 0,05e göre, eğitim seviyesi, aylık gelir, bal tipi tercihi ve bal reklamından etkilenme durumları ise 0,01e göre önemli bulunmuştur. Tüketicilerin propolis, polen, arı zehri ve arı sütü hakkında bilgi düzeyleri oranları sırasıyla %28,2; %22,9; %56,8 ve %23,3 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak çalışma, tüketicilerin arı ürünlerinin faydaları konusunda nispeten bilgili olmalarına rağmen, bu ürünlere karşı ciddi anlamda güven sorunlarının olduğunu da göstermektedir.

Determination of Bee Products Consumption Habits and Awareness Level in Some Provinces in Turkey

The purpose of this study was to evaluate the factors affecting the consumption of bee products and honey and also determine consumption habits and awareness of bee products in some selected province in Turkey. The main material of the study was formed by the original survey data which were collected from randomly selected 1112 people from Batman, Bursa, Diyarbakır, Erzincan, Kayseri, Kırşehir, Mersin, Muğla, Muş, Ordu, and Samsun as random provinces in 2014. The data in the study were examined in two parts. The first part consisted of the consumption habits and awareness of honey, whereas the preferences of individuals usage of bee product such as pollen, propolis, royal jelly and bee venom were examined in the second part. Multivariate logistic regression model was applied for each section including variables data for bee products. According to the survey, it was found that 39.6% of consumers consumed honey between 0-500 grams on a monthly basis. 51.2% of consumers bought honey from beekeepers, and 41% of them stated that they received from the market and bazaar. 5.9% of consumers believe the advertisement on television about bee product. 45.8% of consumers using honey stated that they could understand the quality of the honey. The proportion of consumers who kept a trademark for bee products was determined as 52.7%. Age of the consumer, honey that where consumers bought, honey brand preference and convincing of honey advertisement were significant for P<0.05. Also education level, monthly income, honey type preferences and affected by honey advertisement conditions were significant for 0.01. Awareness of propolis, pollen, bee venom and royal jelly was determined as 28.2%, 22.9%, 56.8% and 23.3%, respectively. In conclusion, despite the consumers were relatively well-informed about the benefits of bee products, it was showed that there were serious problems with confidence against this products.

PDF

___

Albayrak S, Albayrak S. 2008. Propolis: Doğal Antimikrobiyal madde. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi 37: 201 215
Alvarez-Suarez JM, Giampieri F, Battino M. 2013. Honey as a source of dietary antioxidants: Structures, bioavailability and evidence of protective effects against human chronic diseases. Current Medicinal Chemistry 20:5 (February), 621-638.
Anđelkovic´ B, Jevtic´ G, Mladenovic´ M, Markovic´ J, Petrovic´ M, Nedic´ N. 2012. Quality of pollen and honey bee bread collected in spring, Journal of Hygienic Engineering and Design, 1: 275-277.
Anonim. DPT 2001. VIII. Bes Yıllık Kalkınma Planı, Hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/oik587.pdf
Bölüktepe FE, Yılmaz S. 2006. Tüketicilerin bal satın alma davranış ve alışkanlıklarını etkileme sürecinde markanın önemini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uludağ Arıcılık Dergisi, 6: 135-142.
Bölüktepe FE, Yılmaz S. 2008. Arı ürünlerinin bilinirliği ve satın alma sıklığı. Uludağ Arıcılık Dergisi, 8: 53-62. Doğaroğlu M. 2009. Modern Arıcılık Teknikleri, Türkmenler Matbaacılık, Tekirdağ, 2009
El- Menabbawy K, Helal SI, Meshaal H, Refaat I, Hegazi AG. 2014. Possible Role of Bee Venom Therapy in Children with Cerebral Palsy. World Journal of Medical Sciences:11: 27-32.
FAO. 2013. http://faostat.fao.org. Erişim Tarihi: 26.12.2014 Fıratlı Ç, Genç F, Karacaoğlu M, Gençer HV. 2000. Türkiye arıcılığının karşılaştırmalı analizi, sorunlar-öneriler. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 17-21 Ocak, Ankara, 811-826.
Fıratlı Ç, Karacaoğlu M, Gençer HV, Koç A. 2005. Türkiye arıcılığına ilişkin değerlendirmeler ve öneriler. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak, Ankara, 743-752.
Gürel F, Gösterit A. 2004. Arıcılığın Etik Açıdan Değerlendirilmesi, 4.Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, Isparta., s.228.
Guo H, Saiga A, Sato M, Miyazawa I, Shibata M, Takahata Y, Morimatsu F. 2007. Royal jelly supplementation improves lipoprotein metabolism in humans. J Nutr Sci Vitaminol 53: 345348.
Hegazi AG, Abd Rabah FA, Nahla ER, Dalia MS, Doha YK. 2013. Bee venom and propolis as new treatment modality in patients with localized plaque psoriases. International Research Journal of Medicine and Medical Science 1:(February), 27-33.
Menard SW. 1995. Applied logistic regression analysis. Sage Publications, Series: Quantitative Applications in the Social Sciences, No. 106. California.
Monte AM, Azevedo MLX, Cardoso Filho F, das C, Rodrigues AMD, Moura SG, de Muratori MCS. 2013. Quality of honey from stingless bees native of Piaui, Brazil. Revista Brasileira de Medicina Veterinária, 35: 48-54.
Morita H, Ikeda T, Kajita K, Fujioka K, Mori I, Okada H, Uno Y, Ishizuka T. 2012. Effect of royal jelly ingestion for six months on healthy volunteers. Nutrition Journal 2012, 11: 77 http://www.nutritionj.com/content/11/1/77
Pazarlioglu MV, Miran B, Ucdogruk S, Abay C. 2007. Using Econometric Modelling to Predict Demand for Fluid and Farm Milk: A Case Study from Turkey. Food Quality and Preference, 18: 416424.
Sayılı M. 2013. Tokat İlinde Tüketicilerin Arı Ürünleri Tüketim Durumları ve Alışkanlıkları. Uludağ Arıcılık Dergisi, 13: 16-22
Şahinler N, Şahinler S, Gül A, Görgülü Ö. 2004. Arı ürünleri tüketici özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 1-3 Eylül 2004, Isparta, 53-57.
Tosi B, Donini A, Romagnoli C, Brun A. 1996. Antimicrobial Activity of Some Commercial Extracts of Propolis Prepared with Different Solvents. Phytotherapy Research, 10: 335 336.
Tunca RI. 2009. Determination and comparison of genetic variation in honey bee (Apis mellifera L.) populations of Turkey by random amplified polymorphic DNA and microsatellite analyses, Ph. D. Thesis, Middle East Technical University, Ankara
Ulusoy E. 2012. Bal ve apiterapi. Uludağ Arıcılık Dergisi, 12: 89-97.