HASAN GÖKHAN DOĞAN, Arslan Zafer GÜRLER, BEKİR AYYILDIZ, Ergün ŞİMŞEK

Patates Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı ile Analitik Olarak Değerlendirilmesi (TR 71 Bölgesi Örneği)

Bu çalışmada, 1991-2012 yılları arasında patatesin üretim ve fiyat etkileşimi gecikmesi dağıtılmış ekonometrik modellerden Koyck yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Patates, iktisadi olgulardan cobweb (örümcek ağı) teoremine uygun bir ürün olarak bir önceki yılın fiyatlarına göre cari yılda üretim miktarı artabilmekte veya azabilmektedir. Koyck modeli sonuçlarına göre ise, patatesin geriye dönük en fazla iki yılın fiyatlarından etkilendiği, patates fiyatlarında ortaya çıkan değişimin patates üretiminde önemli ve hissedilebilir bir etkiye sahip olabilmesi için gereken zamanın ise 1,45 yıl olduğu belirlenmiştir. Öte yandan, cari yıldaki patates fiyatlarındaki 1 TL lik artış, üretimi 711151,80 ton artırırken, bir önceki dönemde fiyatlardaki 1 TL lik artış üretimi 421001,86 ton ve iki dönem önceki patates fiyatlarındaki 1 TL lik artış 249233,10 ton artırmaktadır. Patates fiyatlarının gecikmeli değerleri üretim üzerinde pozitif yönlü bir etki yapmakla beraber bu etki gittikçe azalan bir trend ortaya koymaktadır. Buda Koyck modelinin yapısal özelliğini betimlemektedir. Sonuç olarak, etkin pazarlama organizasyonlarının oluşturularak üretici-tüketici zincirinin oluşturulması, böylece arz fazlası veya talep fazlası gibi sorunların oluşmasının önüne geçilmesi, üretim planlanması yapılarak hem daha verimli hem de daha kaliteli üretim yapısının oluşturulması, arz talep dengesinin oluşturularak istikrarlı üretim ve istikrarlı fiyat politikalarına yer verilmesi ekonomik olarak alınabilecek bazı önlemler olarak görülebilir.

An Analytical Evaluation of Production-Price Relation in Potato Production Using Koyck Approach (The Case of TR 71 Region)

In this study, the interaction between potato production and its price from 1991 to 2012 was analyzed using Koyck approach, one of the distributed lag econometric models. The amount of potato production can increase or decrease in the current year based on the prices of previous year, as a product that is appropriate for cobweb theorem, one of economic facts. According to the results of Koyck model, it was determined that potato was affected by the prices of maximum two years retrospectively, and that 1.45 years were needed so that the change in potato prices could have a significant and considerable effect on potato production. On the other hand, while a TL 1 increase in potato prices in the current year increased potato production 711151.80 tons, a TL 1 increase in the prices of previous year increased the production 421001.86 tons and a TL 1 increase in potato prices two years previously caused 249233.10 tons increase in production. In conclusion, the following issues can be considered as measures to be taken economically: creating producer-consumer chain by setting up effective marketing organizations and therefore avoiding problems such as surplus supply or surplus demand, creating both more efficient and better quality production structure by planning the production, and providing stable production and stable price policies by establishing supply and demand balance.

PDF

___

Alt F. 1942. Distributed Lags, Econometrica, 10: 113-128.
Anonim. 2013a. www.fao.org. Erişim: 16.07.2013.
Anonim. 2013b. www.tuik.gov.tr. Erişim: 16.07.2013.
Davidson R, Mackinnon JG. 1993. Estimation and Inference in Econometrics, New York, Oxford University Pres, ISBN 0- 19-506011-3, page: 675-676.
Dikmen N. 2005. Koyck - Almon Yaklaşımı İle Tütün Üretimi ve Fiyat İlişkisi, VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 26-27 Mayıs 2005 İstanbul Üniversitesi.
Erdal G. 2006. Tarımsal Ürünlerde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı ile Analizi (Domates Örneği), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 23: 17-24.
Erdal G. 2008. Kuru Soğanda Üretim Fiyat Etkileşimi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 25: 33-39.
Erdal H, Erdal G, Esengün K. 2009. An Analysis of Production and Price Relationship for Potato in Turkey: A Distributed Lag Model Application, 15:page 243-250
Gujarati DN. 2001. Temel Ekonometri, (Çevirenler: Ümit Şenesen, Gülay Günlük Şenesen) Literatür Yayınları No:33, İstanbul.
Gürler AZ. 2012. Analitik Tarım Ekonomisi, Geliştirilmiş 2. Basım, Nobel Yayınları, ISBN:978-605-133-178-2. S: 214, Ankara.
Kılıçbay A. 1983. Uygulamalı Ekonometri, S.183 Filiz Kitabevi, İstanbul.
Kutlar A. 2005. Uygulamalı Ekonometri, Nobel Yayın No:769, Teknik Yayınlar:97:205-207, II. Baskı, Nisan, İstanbul.
Koutsoyiannis A. 1989. Ekonometri Kuramı, (Çev. Şenesen, ÜMİT. Şenesen, GÜLAY GÜNLÜK). S. 298-299, Verso Yayıncılık, Ankara.
Koyck, L.M. 1954, Distributed Lags and Investment Analysis, North Holland Publishing Company, Amsterdam, page: 21- 50.
Özçelik A, Özer OO. 2006. Koyck Modeliyle Türkiye de Buğday Üretimi ve Fiyat İlişkisinin Analizi, Tarım Bilimleri Dergisi, 12: 333-339
Tinbergen J. 1949. Long-Term Foreign Trade Elasticities, Macoeconomica, 1: 174-185.
Yılmaz H, Demircan V, Erel G. 2006. Bazı Önemli Patates Üreticisi İllerde Patates Üretim Maliyeti ve Gelirinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1: 22-32.
Yurdakul F. 1998. Pamuk üretimi ile pamuk fiyatları arasındaki ilişkinin Ekonometrik Analizi: Koyck-Almon Yaklaşımı, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,Cilt: 8: 343-351.