Glutensiz Bazı Bitkilere (Amarantus mantegazzianus, Chenopodium quinoa Willd., Eragrostis tef [Zucc]Trotter, Salvia hispanica L.) Ait Tohum Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

İklimsel değişiklikler nedeniyle insan ve hayvan beslenmesi için gerekli olan besin ihtiyacının karşılanması için olumsuz çevre koşullarına dayanımı yüksek, kaliteli ve besin maddelerince zengin ürünlerin belirlenmesi, bunların yetiştirme ve çoğaltma olanakları ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Bu araştırma 2018-2019 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Materyal olarak, horozibiği (Amarantus mantegazzianus), chia (Salvia hispanica L.), kinoa (Chenopodium quinoa) ve tef (Eragrostis tef [Zucc] Trotter) bitkilerine ait tohumlar incelenmiştir. Bu tohumların şekil-boyut, ortalama aritmetik ve geometrik çap, küresellik ve bin tane ağırlığı gibi bazı özellikleri saptanmıştır. Elde edilen verilere göre; kinoa bitkisine ait olan tohumların diğer tohumlarla karşılaştırıldığında en yüksek ortalama uzunluk (1,140 mm), genişlik (1,080 mm) ve yüzey alan (0,930 mm2 ) değerine sahip olduğu tespit edilmiş olup; en düşük ortalama uzunluk (0,540 mm), genişlik (0,300 mm) ve yüzey alan (0,130 mm2 ) değerlerinin ise; tef bitkisine ait olan tohumlarda rastlanmıştır. Bin tane ağırlıkları bakımından, kinoa bitkisine ait tohumların 3,3600 g ile en ağır tohumlar olduğu; en hafif tohumlar 0,0028 g ile tef tohumlarına ait olduğu belirlenmiştir.

An Investigation on Determination of Seed Characteristics of Some GlutenFree Crops (Amarantus mantegazzianus, Chenopodium quinoa Willd., Eragrostis tef [Zucc] Trotter, Salvia hispanica L.)

To meet the nutritional requirements required for human and animal nutrition due to climatic changes, research on determination of rich in nutrients and quality, products with high resistance to adverse environmental conditions and their possibilities for growing and reproduction are carried out. This research was carried out between 2018-2019. As a material, seeds belonging to the amaranth (Amarantus mantegazzianus), chia (Salvia hispanica L.), quinoa (Chenopodium quinoa) and teff (Eragrostis tef [Zucc] Trotter) plants were studied. Some characteristics of these seeds were determined such as shape, size, mean arithmetic and geometric diameter, sphericity and thousand grain weight. According to the data obtained; the highest average length (1.140 mm), width (1.080 mm) and surface area (0.930 mm2 ) of the seeds of the quinoa seeds compared to other seeds; the tambourine seeds had the lowest average length (0.540 mm), width (0.300 mm) and surface area (0.130 mm2) values. In terms of thousand grain weights, the seeds of the quinoa plant are the heaviest seeds with 3.3600 g; the lightest seeds were determined to belong to the tambourine seeds with 0.0028 g.

PDF

___

Alayunt FN. 2000. Biyolojik Malzeme Bilgisi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Ders Kitabı, Ege Ün. Ziraat Fak. Yayınları No: 541, İzmir.
Alfredo VO, Gabriel RR, Luis CG, David BA. 2009. Physicochemical properties of a fibrous fraction from chia (Salvia hispanica L.). LWT-Food Sci Technol, 42:168e73.
Armstrong D. 2004. Application for approval of whole chia (Salvia hispanica L.) seed and ground whole seed as novel food ingredient. Northern Ireland, R Craig & Sons.
Amicarelli V, Camaggi G. 2012. Amaranthus: A Crop to Rediscover, Forum Ware International 2.
Ayerza R, Coates W. 2005b. Ground chia seed and chia oil effects on plasma lipids and fatty acids in the rat. Nutr. Res. 25, 995– 1003.
Ayerza R, Coates W. 2005a. Chia: Rediscovering a forgotten crop of the Aztecs.University of Arizona Tuscon, Arizona.
Beltrán-Orozco MC., Romero MR. 2003. La Chía, Alimento Milenario; Departamento de Graduados e Investigación en Alimentos, E. N. C. B., I. P. N., Mexico.
Bushway AA, Belyea PR, Bushway RJ. 1981. Chia seed as a source of oil, polysaccharide, and protein. J. Food Sci. 1981, 46: 1349–1350.
Cahill J. 2003. Ethnobotany of chia, Salvia hispanica L. (Lamiaceae). Econ. Bot., 57: 604–618. Capitani MI, Sportono V, Nolasco SM, MC as Tom. 2012. Physicochemical and functional characterization of byproducts from chia (Salvia hispanica L.) seeds of Argentina. LWT-Food Sci Technol; 45: 94e102.
Caselato-Sousa VM, Amaya-Farfán J. 2012. State of knowledge on amaranth grain: A comprehensive review, Journal of Food Science 77(4):93-104.
Ding Y, Lin HW, Lin YL, Yang DJ, Yu YS, Chen JW, Wang SY, Chen YC. 2018. Nutritional composition in te chia seed andits processing properties on restructured ham-like products, journal of food and drug analysis 26: 124-134.
Dumanoğlu Z, Çakmak B. 2019. Tohum Uygulamalarının Soğan (Allium cepa L.) Tohumunun Bazı Fiziksel ve Mekanik Özelliklerine Etkisi, Bursa Uludağ Ünv. Ziraat Fak. Dergisi, Cilt: 33, Sayı:1, sf:53-66.
Dumanoğlu Z, Geren H. 2016. Kinoa (Chenopodium quinoa Willd.)’da Farklı Tuz (NaCl) Yoğunluklarının Tane Verimi ve Bazı Verim Unsurlarına Etkisi, Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 53(2): 153-159.
Dumanoğlu Z, Geren H. 2018. Farklı Azot ve Fosfor Seviyelerinin Horozibiği (Amaranthus mantegazziorus)’nde Tane Verimi ve Bazı Verim Özelliklerine Etkisi Üzerine Bir Ön Araştırma, Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 55(2): 203-210.
Dumanoğlu Z, Geren H. 2019. Horozibiği (Amaranthus mantegazzianus)’nde Farklı Azot ve Fosfor Seviyelerinin Ot Verimi ve Bazı Silaj Özelliklerine Etkisi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakülte Dergisi, Cilt56(1): 45-52.
Dumanoğlu Z, Dönmez C, Çakır MF. 2020. General Characteristics of Seeds of Some Anise (Pimpinella anisum L.) Lines and Effects of Film Coating on These Seeds, Turkısh Journal of Agriculture - Food Science and Technology (TURJAF), 8(1): 46-53.
Dumanoğlu Z, Ozkan SS, Topcu GD. 2019. İtalyan çimi (Lolium multiflorum L.) çeşitlerine ait tohumların bazı fiziksel özelliklerinin belirlenmesi, Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 5(2): 292 - 298.
Dönmez S. 2009. Bartın Koşullarında Doğal Maddelerin (Baykal EM1 ve Biyohumus) Amaranthus caudatus var. bulava ve Amaranthus tricolor var. valentina’da Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Proseslere Etkisi ve Bu Bitkilerin Peyzaj Mimarlığında Kullanımı, Bartın Ün. Fen Bilimleri Enst. Orman Müh. Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Bartın.
Eckhoff JLA, Wichman DM, Scheetz J, Majerus M, Welty LE, Stallknecht GF, Ditterline RL, Dunn RL, Sands DC. 1993. Teff: a potential forage and grain crop for Montana. Montana AgResearch 10: 38–41.
Gebremedhin T. 1987. The control of red teff worm, in Ethiopia. Trop Pest Manage. London: Taylor & Francis. Apr/June 1987 33: 170–172.
Gebremariam MM, Zarnkow M, Becker T. 2014. Teff (Eragrostis tef) as a raw material for malting, brewing and manufacturing of gluten-free foods and beverages: a review. J Food Sci Technol 51: 2881–2895.
Geren H, Kavut YT, Topçu GD, Ekren S, İştipliler D. 2014. Akdeniz iklimi koşullarında yetiştirilen kinoa (Chenopodium quinoa Wild.)’da farklı ekim zamanlarının tane verimi ve bazı verim unsurlarına etkileri, Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 51(3): 297-305.
Geren H, Geren H. 2015. A preliminary study on the effect of different irrigation water levels on the grain yield and related characteristics of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.), 26th International Scientific-Expert Conference of Agriculture and Food Industry, Sarajevo, 27-30 September 2015, Book of Abctracts, p:129.
Geren H. 2015. Effects of different nitrogen levels on the grain yield and some yield components of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) under Mediterranean climatic conditions, Turk J Field Crops, 20(1): 59-64.
Geren H, Kavut YT, Ortaç G. 2018. A preliminary study on determination of yield and some plant characteristics of chia (Salvia hispanica L.), International Symposium Ecology 2018, 19-23 June 2018, Kastamonu, Book of Abctracts, p:668.
Geren H, Kavut YT, Kır B. 2019. Söke Ekolojik Koşullarında yetiştirilen tef (Eragrostis tef(Zucc)Trotter) Bitkisinde Farklı Sıra Arası Uzaklıklarının Verim ve Bazı Verim Özellikleri Üzerine Etkisi, Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 56(2): 231-239.
Gürün AS, Geren H. 2019. Farklı fosfor seviyelerinin tef (Eragrostis tef (Zucc.) Trotter) bitkisinde tane verimi ve bazı verim özelliklerine etkisi üzerine bir ön araştırma, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56(3): 273-279.
Hentry HS, Mittleman M, McCrohan PR. 1990. Introducción de la chía y la goma de tragacanto en los Estados Unidos. In Avances en Cosechas Nuevas; Janick, O. J., J. E. Simon, J. E., Eds.; Prensa de la Madera: Portland, OH; pp 252–256.
Hickman AL, Abaye OA, McCann MA, McCann JS. 2013. Acceptability and nutritional value of the tef grass for grazing horses, Journal of Equine Veterinary Science 33: 321-399.
Iqbal MA. 2015. An assessment of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) potential as a grain crop on marginal lands in Pakistan, American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci., 15(1): 16-23.
International Rules for Seed Testing (ISTA). 2007. International Rules for Seed Testing Book.
Jacobsen SE, Mujica A, Jensen CR. 2003. The resistance of quinoa (Chenopodium quinoa Wild.) to adverse abiotic factors, Food Rev. Int., 19(1-2): 99-109.
Jancurová M, Mınarovıćová L, Dandár A. 2009, Quinoa – A Review, Czech J. Food Sci., Vol. 27, No. 2: 71–79.
Kalač P, Moudrý J. 2000. Chemical composition and nutritional value of amaranth grains (in Czech). Czech J Food Sci 18: 201-206.
Kara M. 2012. Biyolojik Ürünlerin Fiziksel Özellikleri, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 242, Erzurum.
Kaya Çİ. 2010. Akdeniz Bölgesinde damla sistemiyle tatlı ve tuzlu su kullanılarak uygulanan farklı sulama stratejilerinin quinoa bitkisinin verimiyle toprakta tuz birikimine etkileri ve Saltmed Modelinin test edilmesi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enst. Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
Ketema S. 1997. Tef. Eragrostis tef (Zucc.) Trotter. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. Vol. 12 Institute of plant genetics and crop plant research, Gatersleben/International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.
Konishi Y, Hirano S, Tsuboi H, Wada M. 2004. Distribution of minerals in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) seeds, Biosci. Biotechnol. Biochem., 68(1): 231-234.
Koyro HW, Eisa SS. 2008. Effect of salinity on composition, viability and germination of seeds of Chenopodium quinoa Willd., Plant Soil, 302: 79–90.
Kuhn M, Wagner S, Aufhammer W, Lee JH, Kübler E, Schreiber H. 1996. Einfluß von pflanzenbaulicher Maßnahmen auf die Mineralstoffgehalte von Amaranth, Buchweizen, Reismelde und Hafer. Dt Lebensm Rundschau, 92: 147-152.
Mlakar SG, Bavec M, Turinek M, Bavec F. 2009. Rheological properties of dough made from grain amaranth-cereal composite flours based on wheat and spelt. Czech J Food Sci 27: 309–19.
Mlakar SG, Turinek M, Jakop M, Bavec M, Bazvec F. 2010. Grain amaranth as an alternative and perspective crop in temperate climate. Revija za geografijo – Journal for Geography 5: 135–45.
Mohsenin NN. 1970. Physical Properties of Plant and Animal Materials. Gordon and Breach Science Publishers, New York.
Muñoz LA, Cobos A, Diaz O, Aguilera JM. 2012. Chia seeds: Microstructure, mucilage extraction and hydration, Journal of Food Engineering, 108: 216–224.
Muñoz LA, Cobos A, Diaz O, Aguilera JM. 2013. An Ancient Grain and a New Fuctional Food, Food Reviews, 29(4): 394- 408.
National Academy of Sciences (NRC). 1996. Lost Crops of Africa. National Academies Press.
Pearsall DM. 1992. The Origins of Plant Cultivation in South America, In: C.W. Cowan, P. J. Watson (Eds.), The Origins of Agriculture. Smithsonian Institute Press, Washington, DC, pp:173-205.
Pîsařıkovă B, Peterka J, Trčkovă M, Moudrý J, Zralý Z, Herzih I. 2006. Chemical composition of the above-ground biomass of Amaranthus cruentus and A.hypochondriacus, Acta Vet. Brno, 75: 133–138.
Pimentel D, Marklein A, Toth MA, Karpoff M, Paul GS, McCormack R, Kyriazis J, Krueger T. 2008. Biofuel Impacts on World Food Supply: Use of Fossil Fuel, Land and Water Resources, In: Energies 1, pp. 41-78.
Pospišil A, Pospišil M, Varga B, Svečnjak Z. 2006. Grain yield and protein concentration of two amaranth species (Amaranthus spp.) as influenced by the nitrogen fertilization, European Journal of Agronomy, 25: 250-253.
Repo-Carrasco RC, Espinoza Jacobsen SE. 2003. Nutritional value and use of The Andrean crops quinoa (Chenopodium quinoa) and Kañiwa (Chenopodium pallidicaule), Food Reviews International 19 (1 and 2): 179-189.
Sarı U, Tiryaki İ. 2018. Alternatif Tahıl: Eskinin Unutulmuş Yeni Bitkisi Tef (Eragrostis tef [Zucc.] Trotter), Kahramanmaraş Sütçü İmam Tarım ve Doğa Derg., 21(3): 447-456.
Scheer JF. 2001. The Magic of Chia. Revival of An Ancient Wonder Food. Frog Ltda: Berkeley, CA. Tan M, Yöndem Z. 2013. İnsan ve hayvan beslenmesinde yeni bir bitki: kinoa (Chenopodium quinoa Wild.), Alınteri, 25(B) 62- 66, ISSN:1307-3311.
Teutonico RA, Knorr D. 1985. Amaranth: composition, properties and applications of a rediscovered food crop, In: Food Technology 39: 49-61.
Venskutonis PR, Kraujalis P. 2013. Nutritional components of amaranth seeds and vegetables: A review on composition, properties, and uses, Comprehensive Reviews in Food Science and Safety, 12(4): 381-412.
Vilche C, Gely M, Santalla E. 2003. Physical Properties of Quinoa Seeds, Biosystems Engineering, Volume 86, Issue 1, pages: 59-65.
Weber EJ. 1978. The Inca’s ancient answer to food shortage, Nature 272: 486.
Yağcıoğlu A. 2015. Ürün İşleme, Ege Üniversitesi Yayınları Ziraat Fakültesi Yayın No: 517, Genişletilmiş 2. Baskı, İzmir.