Farklı Gübre Uygulamalarının Buğday Bitkisinin SPAD Değerleri, Yeşil Aksam Kuru Madde Verimi ve Azot Konsantrasyonu Üzerine Etkisi

Son yıllarda gerek tarımsal ilaçların gerekse kimyasal gübrelerin bilinçsizce kullanımı bitkisel üretimde artışın yanında kalitesiz ve insan sağlığını tehdit edecek ürünlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Söz konusu sorunlara karşı sürdürebilir tarım ve değişik tarım alternatifleri konusunda çalışmalara ihtiyaç olduğu görülmektedir. Bitkilerin farklı tarım uygulamaları altında en yaygın sorununun azot (N) kullanım şekli olduğu görülmektedir. Bitkinin N kullanım etkinliğinde, uygulanan gübrenin N dozu ve formunun önemli olduğu düşünülmektedir. Bu amaçla, sera koşullarında artan dozlarda (0 (kontrol), 100, 200, 400 ve 800 mg N kg-1) ve farklı formlarda (mineral, organik) N uygulamalarının buğday bitkisinin büyüme, yeşil aksamda klorofilin bir ifadesi olan SPAD değeri, yeşil aksam kuru madde verimi ve yeşil aksam N konsantrasyonu üzerine etkisi belirlenmiştir. Denemeden elde edilen bulgulara göre, N noksanlığından kaynaklı verim kayıplarının olduğu buna karşılık N uygulamasının söz konusu verim kayıplarının önüne geçtiği saptanmıştır. Azot uygulamasından kaynaklı verim artış oranları üzerine uygulanan N formunun da önemli olabildiği belirlenmiştir. Özellikle mineral gübre uygulamasında verim artış oranlarının %58 ile %87 arasında değiştiği buna karşılık organik kaynaklı gübre uygulamalarının verim değerlerinde kısmen düşüşe neden olduğu görülmüştür. Farklı formlardaki N uygulamaları, bitkinin yeşil aksam kuru madde veriminin aksine yeşil aksam N konsantrasyonunu arttırmıştır. Bu artışlarda, N uygulama dozunun önemli olduğu buna karşılık uygulanan gübre formunun önemli bir farklılık yaratmadığı belirlenmiştir. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde en etkin N uygulama dozunun 200 mg kg-1 olduğu, bunun dışında N formları içinde bitkinin büyümesinde ve N kullanım etkinliğinde en etkin formun organik kaynaklı gübre olduğu görülmüştür.

The Effect of Different Fertilizer Applications on the SPAD Values of Wheat, Green Part Yield and N Concentration

n recent years, the unconscious use of both pesticides and chemical fertilizers has led to the emergence of products that are of poor quality and threaten human health, as well as an increase in crop production. It seems that there is a need for studies on sustainable agriculture and different agricultural alternatives against these problems. It has been seen that the most common problem of plants under different agricultural practices is the way of nitrogen (N) use. It has been thought that the N dose and form of the fertilizer applied are important in the N use efficiency of the plant. For this purpose, the effect of N applications in increasing doses (0 (control), 100, 200, 400 and 800 mg N kg-1) and in different forms (mineral, organic) on growth, the SPAD value which is an expression of chlorophyll in shoot, shoot dry matter yield, shoot N concentration of wheat plant grown under greenhouse conditions was determined. According to the findings obtained in the experiment, it was determined that there were yield losses due to N deficiency, whereas N application prevented the mentioned yield losses. It has been determined that the N form applied on the yield increase rates resulting from nitrogen application can also be important. It was observed that the yield increase rates under mineral fertilizer applications varied between 58% and 87%, whereas organic fertilizer applications caused a partial decrease in the yield values. Different forms of N applications increased the shoot N concentration in contrast to the shoot dry matter yield of the plant. In these increases, it was determined that the N application dose was important, but the fertilizer form applied did not make a significant difference. When the results were evaluated in general, it has been seen that the most effective N application dose was 200 mg kg-1, and among the N forms, the most effective form in plant growth and N use efficiency was organic sourced fertilizer.

PDF

___

Aksu T. 2017. Farklı azot ve çiftlik gübre dozlarının ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) verim, kalite ve antioksidan aktivitesi üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın, s:62.
Atar B, Kara B, Küçükyumuk Z. 2015. Kışlık Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Azot Etkinliklerinin Belirlenmesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 23(2017):119-127.
Bouyoucous GJ. 1951. A Recalibration of Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soil. Agronomy Journal, 43: 434-437.
Bremner JM. 1965. Total Nitrogen In: Methods of Soil Analysis. (Edit. C.A Black) Part 2. Amer. Soc. of Agr. Inc., Publisher, Madison, Wisconsin, USA, p: 1149-1178
Camara KM, Payne WA, Rasmussen RA. 2003. Long term effect of tillage, nitrogen and rainfall on winter wheat yield in the Pacific Northwest. Agronomy Journal, 95(4): 828-835. doi:10.2134/agronj2003.8280
Coşkun Y. 2003. Farklı dozlarda ve zamanlarda uygulanan azotun makarnalık buğdayın verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, HRÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Şanlıurfa.
Cheraghi Y, Mohyedi FA, Kalhor M. 2016. Effects of organic and chemical fertilizers on yield components of common wheat (Triticum aestivum L.). Islamic Azad University, Cheraghi IIOABJ.7(8):82-86.
Doğan Y, Kendal E. 2012. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 29(1): 113-121.
Entr JA, Wood BH, Edwards JH, Wood CW. 1997. Influence of Organic By- Products and Nitrogen Source on Chemical and Microbiological Status of an Agricultural Soil. Biol. Fertil. Soil 24:196-204.
Eyüpoğlu F. 1999. Türkiye Topraklarının Verimlilik Durumu. KHGM Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayını Teknik Yayın No: T-67, Genel Yayın No: 220 Ankara.
Giunta F, Motzo R, Deidda M. 2002. SPAD readings and associated leaf traits in durum wheat, barley and triticale cultivars. Euphytica, 125: 197-205.
Gutierrez-Rodriguez M, Reynolds MP, Larqué-Saavedra, A. 2000. Photosynthesis of wheat in a warm, irrigated environment II. Traits associated with genetic gains in yield. Field Crops Res., 66: 51-62.
Güler M. 2001. Bazı iki sıralı arpa ve ekmeklik buğday çeşitlerinde azot ve CCC dozlarının tane verimine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 11(1): 63-68.
Halitligil MB, Akın A, Kışlal H. 2001. Orta Anadolu kurak şartlarda iki buğday çeşidinin azotlu gübre kullanma etkinliklerinin arttırılması ve azot kayıplarının azaltılması için bazı kültürel tedbirlerin N15 metodu ile araştırılması. Türkiye
Atom Enerjisi Kurumu Ankara Nükleer Tarım ve Hayvancılık Araştırma Merkezi, Radyoizotop Uygulama Bölümü, Saray. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, (17-21 Eylül 2001), pp. 75, Tekirdağ.
Halvorson AD, Black AL, Krupinsky JM, Merrill SD, Wienhold BJ, Tanaka DL. 2000. Spring wheat response to tillage and nitrogen fertilization in rotation with sunflower and winter wheat. Agronomy Journal, 92:136-144.
Jackson ML. 1959. Soil chemical analysis. Englewood Cliffs, New Jersey.
Kara B, Gül H. 2013. Alternatif Gübrelerin Farklı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Tane Verimi, Verim Komponentleri ve Kalite Özelliklerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 8(2):88-97.
Kızılgeçi F, Yıldırım M, Akıncı C, Albayrak Ö, Başdemir F. 2015. İleri Kademe Makarnalık Buğday Popülasyonlarının Verim ve Kalite Yönünden Seleksiyonda Kullanılabilirliği. Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), 62-68. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/sduzfd/issue/29589/317442.
Kutman BÜ, Yıldız B, and Çakmak İ. 2011. "Effect of nitrogen on uptake, remobilization and partitioning of zinc and iron throughout the development of durum wheat", Plant and Soil, Vol.342, No.1-2, 149-164 (SCI).
Lindsay WL, Norwell WA. 1978. Development of a DTPA Soil Test for Zn, Fe, Mn and Cu. Soil Sci. Soc. Amer: Proc., 42: 421-428.
Lloveras J, Lopez A, Ferran J, Espachs S, Solsona J. 2001. Breadmaking wheat and soil nitrate as affected by nitrogen fertilization in irrigated mediterranean conditions. Agronomy Journal, 93: 1183-1190.
Maltaş AŞ, Tavalı İE, Uz İ, Kaplan M. 2017. Kırmızı baş lahana (Brassica oleracea var. capitata f. rubra) yetiştiriciliğinde vermikompost uygulaması. Mediterranean Agricultural Sciences, 30(2): 155-161.
Mamta WKA, Rao RJ. 2012. Effect of vermicompost on growth of brinjal plant (Solanum melongena L.) under field conditions, Journal on New Biological Reports, 1(1):25-28.
Ooro PA, Lıavoga AB, Tanner DG, Payne TS. 1999. Effect of rate timing of nitrogen application on grain quality and yield of bread wheat inKenya. Africa Crop.Sci., 4:183-186.
Özalp M. 2010. Geleneksel gübreleme ile farklı organik gübre kaynaklarının Tir Buğdayı’nda (Triticum aestivum L. var. leucospermum (Körn.) Farw.) verim ve bazı veri öğeleri üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 50 sayfa, Van.
Peltonen J, Virtanen A, Haggren E. 1995. Using a chlorophyll meter to optimise nitrogen fertiliser application for intensively-managed small-grain cereals. Journal of Agronomy and Crop Science, 174: 309-318.
Peterson TA, Blackmer, TM, Francis DD, Scheppers JS. 1993. Using a chlorophyll meter to improve N management. a web guide in soil resource management: D-13, fertility. Cooperative Extension, Institute of Agriculture and Natural Resources, University of Nebraska, Lincoln, NE.
Ramussen PE, Rohde CR. 1989. Stubble Burning Effects on Winter Wheat Yield and Nitrogen Utilization Under Semiarid Conditions. Soils and Fertilizers, 52(10): 1443.
Savaşlı E. 2005. İlkbahar Dönemi Üst Gübrelemesinde Kullanılan Azotlu Gübre Çeşit, Doz ve Uygulama Zamanlarının Buğday Bitkisinde Gelişme ve Azot Alımına Etkisi. Gaziosmanpaşa Üniv. Fen Bilimleri Enst., Toprak Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Tokat.
Scaglia B, Nunes RR, Rezende MO, Tambone F, Adani F. 2016. Investigating organic molecules responsible of auxin-like activity of humic acid fraction extracted from vermicompost. Science of The Total Environment, 562(1):289–295.
Sönmez İ, Kaplan M, Sönmez S. 2008. Kimyasal gübrelerin çevre kirliliği üzerine etkileri ve çözüm önerileri. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 25(2):24-34.
Weinbaum SA, Johnson RS, DeJong TM. 1992. Causes and Consequences of Overfertilization in Orchards. Hort Technology 2(1): 112-121.
World Bank 2018. Piecing Together the Poverty Puzzle, Poverty and Shared Prosperity 2018. [https://openknowledge. worldbank.org/bitstream/handle/10986/30418/97 1464813306.pdf] (Erişim: 21 Aralık 2018).
Yağdı K. 2002. Bursa Koşullarında Yetiştirilen Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşit ve Hatlarının Stabilite Parametrelerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 16: 51-57.
Yıldırım M, Akıncı C, Koç M, Barutçular C. 2009. Bitki örtüsü serinliği ve klorofil miktarının makarnalık buğday ıslahında kullanım olanakları. Anadolu Tarım Bilim Dergisi, 24(3): 158-166.
Zhang H, Tan SN, Wong WS, Ng CYL, Teo CH, Ge L, Chen X, Yong JWH. 2014.Mass spectrometric evidence for the occurrence of plantgrowth promoting cytokinins in vermicompost tea. Biology and Fertility of Soils, 50(2):401– 403.