Çanakkale’de Tarımsal Faaliyet Gösteren İşletmelerin Üretim Tercihlerinin Ürün Maliyetleriyle Değerlendirilmesi

Bu çalışma Çanakkale İli Kumkale Ovasında yapılmıştır. Araştırmada, bölge çiftçilerinin üretimlerinde hangi faktörleri dikkate aldıkları ve elde ettikleri ürünlerin maliyetlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın verilerini, yüz yüze görüşme yoluyla sağlanan birincil ve orijinal nitelikli anketler oluşturmuştur. Örnek hacim tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup 99 adet anket yapılmıştır. İşletmeler arazi büyüklüklerine göre sıralanmış ve 1-50, 51-100, 101 dekar ve üzeri olmak üzere üç tabakaya ayrılmıştır. Üretici tercihleri belirlenirken Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemi, ürün maliyetleri hesaplanırken de basit maliyet hesapları kullanılmıştır. Çalışmadaki kriterler, mekanizasyon, sulama olanakları, girdi temini, pazarlama olanakları, yetiştiricilik bilgisi, ürün fiyatları, girdi fiyatları ve işgücü olarak belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen AHS sonuçlarına göre, alternatifler arasından buğday 0,213 puanla birinci, ayçiçeği 0,196 puanla ikinci sırada yer almıştır. Geriye kalan alternatifler de sırasıyla çeltik, domates, tane mısır (tohumluk) ve silajlık mısırdır. AHS sonuçlarına göre tercih sıralaması buğday, ayçiçeği, çeltik, domates, tane mısır ve silajlık mısırdır. Ürün maliyetlerine bakıldığında ise domates 0,52 TL/ kg, çeltik 1,56 TL/kg, tane mısır 1,16 TL/kg, silajlık mısır 0,14 TL/kg, buğday 0,69 TL/kg ve ayçiçeği 1,44 TL/kg bulunmuştur.

Evaluation of Production Preferences and Production Costs of Agricultural Enterprises in Çanakkale

This study was conducted in Kumkale Plain of Çanakkale Province. In this research, it is aimed to determine which factors the regional farmers take into consideration in their production and the costs of the products they obtain. The data of the study consisted of primary and original questionnaires provided through face-to-face interviews. The sample volume was determined by stratified sampling method and 99 questionnaires were conducted. The enterprises are ranked according to land size and divided into three layers as 1-50, 51-100, 101 decare and above. Analytical Hierarchy Process (AHS) method was used to determine producer preferences as well as simple cost calculations. The criteria of the study were determined as mechanization, irrigation facilities, supply of inputs, marketing opportunities, aquaculture information, product prices, input prices and labor force. According to the results of AHS obtained from the study, wheat ranked first with 0.213 points and sunflower ranked second with 0.196 points. The remaining alternatives are paddy, tomato, corn (seed) and silage maize respectively. According to AHS results, wheat, sunflower, paddy, tomato, corn and silage maize are preferred. Product costs are calculated as follows; 0.52 TL/kg for tomatoes, 1.56 TL/kg for paddy , 1.16 TL/kg for grain corn, 0.14 TL/kg for silage maize, 0.69 TL/kg for wheat and 1.44 TL/kg for sunflower.

PDF

___

Akay Tuvanç İ, Dağdemir V. 2009. Erzurum İli Pasinler İlçesinde Silajlık Mısır Üretim Maliyetinin Tespiti Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40(1): 61-69.
Aktürk D. 2007. Biga İlçesi’nin Başlıca Ürünlerinde Bitkisel ve Hayvansal Tarım Potansiyeli.
Aktürk D, Kocaköse B. 2018. Tarım Ürünleri Üretiminin Ekonomik Yönü ve Ürün Maliyetleri: Çanakkale İli Örneği. III. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Kongresi 5-6 Ekim 2018, Kiev-Ukrayna.
Aras A. 1988. Tarım Muhasebesi. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No:486, Bornova, İzmir.
Bayramoğlu Z, Göktolga Z, Gündüz O. 2005. Tokat İli Zile İlçesinde Yetiştirilen Bazı Önemli Tarla Ürünlerinde Fiziki Üretim Girdileri ve Maliyet Analizleri, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11:101-109.
Bayramoğlu Z, Aktürk D, Tatlıdil F. 2010. Kaynakların Rasyonel Kullanımının Üretim Maliyetleri Üzerine Etkisi: Kanola Yetiştiriciliği Örneği, Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24 (3): 62-68.
Birinci A, Küçük N. 2004. Erzurum İli Tarım İşletmelerinde Buğday Üretim Maliyetinin Hesaplanması, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(3-4): 177-181.
Bozdemir M. 2017. Tane mısır (tohumluk) Üretiminde Kaynak Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi: Konya İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Türkiye.
Bulmuş C. 2010. Analitik Hiyerarşi ve Hedef Programlama Yöntemleri Kullanılarak Sivas İlinde Üretim Deseninin Analiz Edilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Türkiye.
Büyükyazıcı M. 2000. Analitik Ağ Süreci. Bilim Uzmanlığı Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Türkiye.
Canhasi E. 2010. Analitik Hiyerarşi Süreci. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Türkiye.
Cengiz T., Çelem H., 2003. Kırsal Kalkınmada Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Yönteminin Kullanımı, Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 144-153.
Çobanoğlu F, Işın F. 2009. Organik Kuru İncir Üreticilerinin Organik Tarım Sistemi Tercihini Etkileyen Kriterlerin Analitik Hiyerarşi Süreci ile Analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 15(2): 63-71.
Dal B. 2013. Analitik Hiyerarşi Yaklaşımı İle Üretici Kararlarının Analizi (Tokat İli Domates Üreticileri Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Türkiye.
Eraslan E. Algün O. 2005. İdeal Performans Değerlendirme Formu Tasarımında Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı, Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(1): 95-106.
Erikan L. 2002. Hava Kuvvetleri Komutanlığında Aday Seçiminde AHP ile Etkin Karar Verme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye.
Farıborz YP, Walter EH. 1994. The Analytıc Hıerarchy Process as Applıed to Two Types of Inventory Problems, Department of Management, Drexel Üniversitesi, Philadelphia.
Günden C. 2016. Kıyı Ege Havzasında Çiftçilerin Üretim Dalı Tercihleri ve Tarım Politikaları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53 (4): 451-459.
Günden C, Miran B. 2008. Çiftçilerin Temel İşletmecilik Kararlarının Öncelik ve Destek Alma Açısından Analizi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 67-80.
Güneş T, Kıral T, Arıkan R, Bülbül M, Çetin B, Tatlıdil FF, Albayrak N, Meshur M, Çelen H. 1988. Baslıca Tarım Ürünleri Maliyetleri Araştırma Projesi, TMO Matbaası, Ankara.
Karadaş K. 2016. Ağrı İli Tarım İşletmelerinde Buğday Üretim Maliyetinin Hesaplanması. Alınteri, 31 (B) 33-41.
Kılıçalp E, İnan A, Subaşı H. 2001. GAP’ın Diyarbakır İlindeki Tarıma Dayalı İmalat Sanayindeki Gelişme Sürecine Etkileri. II. GAP ve Sanayi Kongresi Bildiriler El Kitabı, Diyarbakır: TMMOB Makine Mühendisleri Odası, 29–30 Eylül 2001.
Kıral T, Kasnakoğlu H, Tatlıdil F, Fidan H, Gündoğmuş E. 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabanı Rehberi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Yayın:1-143.
Özden A. 2005. Aydın İli İşletmelerinde Bitkisel Üretim Faaliyetlerinin Verimliliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Türkiye.
Peker AE, Oğuz C. 2008. Konya İlinde Domates Üreten Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi (Çumra İlçesi Örneği).
Rad S, Yarşı G. 2005. Silifke İlçesi’nde Serada Domates Yetiştiren İşletmelerin Ekonomik Performansları ve Birim Ürün Maliyetleri. Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (1).
Rençber ÖF. 2010. Büyük Çaplı Projelerde Karar Verme: Analitik Hiyerarşi Süreci Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü, Türkiye.
Saat M. 2000. Çok Amaçlı Karar Vermede Bir Yaklaşım: Analitik Hiyerarşi Yöntemi, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi.
Saaty TL. 1980. The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation (Decision Making Series). Mcgraw-Hill, USA.
Saaty TL. 1994. Fundamentals of Decision Making and Priority Theory, 1. Baskı, RWS., Pittsburgh.
Saaty TL. 1999. Decision Making For Leaders- The Analytic Hierarchy Process For Decisions in A Comlex World, 3rd Edition, PWZ Publications, Pittsburg.
Saaty TL, Vargas LG. 1987. Uncertainty and Rank Order in the Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 32(1).
Soykan ÖF, Atsan T. 2016. Erzurum İlinde, Organik ve Konvansiyonel Olarak Üretilen Buğdayın Maliyetler Açısından Karşılaştırılması. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, s:1533-1542, 25-27 Mayıs, Isparta.
Tanrıvermiş H. 2000. Orta Sakarya Havzasi’nda Domates Üretiminde Tarimsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi, TEAE, Yayin No : 42, Ankara.
Taşçı R, Oğuz C. 2014. Buğday Üretim Maliyetleri ve Üreticilerin Çeşit Tercihleri; Ankara İli Haymana İlçesi Örneği. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, s:606-613, 3- 5 Eylül, Samsun.
Tatlıdil F. 1992. Konya İli Sulu ve Kuru Koşullardaki Tarım İşletmelerinde İşgücü, Döner Sermaye ve Traktör Güçlerine Göre Optimal İşletme Büyüklüğün Tespiti. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Türkiye.
Tatlıdil FF, Aktürk D. 2004. Domates Üretiminde Sözleşmeli ve Sözleşmesiz Tarım Modelinin Karşılaştırmalı Analizi.
Topel A. 2006. Analitik Hiyerarşi Prosesinin Bulanık Mantık Ortamındaki Uygulamaları-Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Türkiye.
Yamane T. 1967. Elementary Sampling Theory, Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.