Aydın İli Zeytin Alanlarında Zeytin Sineği (Bactrocera oleae (Gmelin)) (Diptera: Tephritidae)’ nin Populasyon Değişimleri ve Zararı

Bu çalışma ile Aydın ili Umurlu, Dalama ve Çakmar mahallelerinden seçilen üç zeytin bahçesinde Zeytin sineği (Bactrocera oleae (Gmelin)) (Diptera: Tephritidae)’ nin mevsim içinde ortaya çıkış zamanı, populasyon değişimi ve meyvelerdeki bulaşıklılık oranı belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada her bir bahçeye birer adet %2 diamonyum fosfat içeren McPhail (McPhail) ve feromon kapsüllü görsel sarı yapışkan tuzak (feromon), ayrıca üçer adet içerisine amonyum asetat konulmuş epondorf tüplerin monte edildiği görsel sarı yapışkan tuzaklar (AA) asılmıştır. Çalışma 2009-2011 yılları arasında yürütülmüş ve tuzaklar haftalık olarak kontrol edilmiştir. Yapılan populasyon takibi çalışmaları sonucunda tuzaklarda ilk ergin sinekler genel olarak Ekim ayının ortalarında yakalanmış ve mevsim süresince devam etmiş ve Aralık ayının ortalarına doğru popülasyonun sıfır düzeyine indiği gözlemlenmiştir. Örnekleme alanlarında Zeytin sineği populasyonu çok düşük düzeylerde seyretmiştir. Ancak popülasyonun maksimuma ulaştığı 2009 yılında Umurlu’ daki bahçede daha yüksek bir popülasyon ortaya çıkmış ve 30 Ekim 2009 tarihinde feromon tuzakta 307,0 birey/tuzak birey saptanmıştır. Popülasyon düzeyleri aynı tarihte aynı bahçede McPhail tuzakta 70,0 birey/tuzak, AA tuzaklarda ise ortalama 51,3 birey/tuzak olarak belirlenmiştir. Meyvelerde en fazla bulaşıklılık oranı ise yine aynı yıl %17,2 olarak Umurlu’da bulunmuştur. Aynı tarihte Dalama ve Çakmar’daki bahçelerde de sırasıyla feromon tuzaklarda 45,0 birey/tuzak ve 3,0 birey/tuzak; McPhail tuzaklarda 8,0 birey/tuzak ve 1,0 birey/tuzak; AA tuzaklarda ise ortalama 4,7 birey/tuzak ve 0,3 birey/tuzak olarak belirlenmiştir. Dalama ve Çakmar’da en fazla vuruk oranları sırasıyla %8,9 ve %3,7 olmuştur. Çalışmadaki diğer yıllarda hem popülasyon hem de meyvelerdeki vuruk oranları çok düşük gerçekleşmiştir.

Population Dynamics of Olive Fly (Bactrocera oleae (Gmelin)) (Diptera: Tephritidae) and Its Damage in Aydın Province

Emergence period of Olive fly (Bactrocera oleae (Gmelin)) (Diptera: Tephritidae) and its population changes and damage on the fruits were studied in three olive orchards in Umurlu, Dalama and Çakmar districts in Aydın province. During the study, one McPhail trap with 2 per cent diammonium phosphate liquid (McPhail), one yellow visual trap with pheromone capsule on (YVTP), and three yellow visual traps mounted an eppendorf capsule within pure ammonium acetate (AA) were placed in each olive orchards. Studies were conducted between 2009-2011 years, and the traps were counted weekly. As a result of population monitoring, first flies were seen on the traps in mid-October and continued during the season till mid-December when its emergence ended. The population levels were too low during the study. However, as the population peaked, the higher population level was determined on YVTP with 307.0 individual/trap in olive orchard in Umurlu district in October 30, 2009. On the other hand, it was counted 70,0 individual/trap in McPhail and 51.3 individual/trap in avarage in AA. The damage on the fruit was the highest in Umurlu with 17.2 per cent in 2009. The population levels in Dalama and Çakmar were 45.0 and 3.0 individual/trap in pheromone traps, and 8.0 and 1.0 individual/trap in avarage in AA, respectively. The damages on the fruits were 8.9 and 3.7 per cent in Dalama and Çakmar, respectively. The population level and damage were appeared in a very low levels in the following years of the study.

PDF

___

Anonim. 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Cilt 4. Ankara.
Asıltürk H, Ozan İ. 1979. Karadeniz zeytinliklerinin böcek faunası tespiti üzerine araştırmalar. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, 72-73.
Bodenhemier FS. 1941. Türkiye’de Ziraata ve Ağaçlara Zararlı Olan Böcekler ve Bunlarla Savaş Hakkında Bir Etüd. Bayur Matbaası.
Broumas T, Haniotakis G. 1987. Further Studies on the Control of the Olive Fruit Fly by Mass-trapping. Fruit Flies: Proceedings of the Second International Symposium, Crete, Greece, 16-24 September 1986, 561-565.
Bozbuğa R, Ulusoy MR. 2008. Adana ilinde Zeytin sineği, Bactrocera oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae)’nin popülasyon takibi ve vuruk oranlarının belirlenmesi. Çukuroca Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitürü, 17 (8), 41-50.
Bueno AM, Jones BO. 2002. Alternative methods for controlling the olive fly, Bactrocera oleae, involving semiochemicals. Use of pheromones and other semiochemicals in integrated production. IOBC WPRS Bulletin 25 (9): 147- 156.
Crovetti A, Belcari A, Raspi A. 1998. Zirai Mücadele, Dünya Zeytin Ansiklopedisi, Uluslararası Zeytinyağı Konseyi, Barselona-İspanya B, 30073- 1998, 479.
Çetin H, Alaoğlu Ö. 2005. Mut (Mersin) ilçesinde zeytin ağaçlarında bulunan ikinci derecede önemli zararlıların popülasyon değişimi ve zararları üzerinde araştırmalar. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (36): 52-58.
FAO, 2020. Food and Agriculture Organization of the United Nations. FAOSTAT. Erişim adresi: http://www.fao.org/ index_en.htm [E. T.: 20 October 2020]
Gonzales M, Bahena F, Vinuela E. 2000. Nontarget effects of several insect growth regulators (azadirachtin, cyromazine, diflubenzuron, fenoxycarb and tebufenozide)on Opius concolor, parasitoid of the olive fruit fly. Boletin-deSanidad-Vegetal-Plagas, 24 (1): 193-199.
Güçlü Ş, Hayat R, Özbek H. 1995. Artvin yöresinde zeytin (Olea europaea L.)’de bulunan fitofag ve predatör böcek türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 19 (3): 231-240.
Haniotakis G, Kozyrakis E, Ronatsos C. 1986. Control of the fruit fly, Dacus oleae Gmel. (Diptera; Tephritidae) by mass-trapping: Pilot scale feasibility study. Journal of Applied Entomology, 101(1-5): 343-352. doi: 10.1111/j.1439-0418.1986.tb00868.x
Haniotakis GE, Vassiliou-Waite A. 1987. Effect of combining food and sex attractants on the capture of Dacus oleae flies. Entomologia Hellenica, 5: 27-33. doi: 10.12681/eh.13944
Hepdurgun B, Çeliker M, Turanlı T, Ulusal H, Önen F, Akdoğan H, Kızılçam S, Öder N, Ertürk Y. 2003. Ege Bölgesinde Zeytinde Entegre Mücadele Çalışmaları. Türkiye I. Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Sempozyumu Bildileri, İzmir, Türkiye, 2-3 Ekim 2003, 85-94.
Işık C, Abalı İ. 2017. Aydın Halk Kültüründe Zeytin. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sertifika No:16450: 119-153. ISBN 978-605-4907-98-4.
İyriboz NŞ. 1968. Zeytin Zararlıları ve Hastalıkları. Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Yayınları.
Kacargil S, Karaca İ. 2016. İzmir’de Organik ve Konvansiyonel zeytin bahçelerinde zeytinsineği, Bactrocera oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae)’nin popülasyon değişimi. Türkiye Entomoloji Bülteni, 6 (1): 43-51. doi: 10.16969/teb.58887
Katsoyannos BI, Kouloussis NA. 2001. Captures of the olive fruit fly Bactrocera oleae on spheres of different colours. Entomologia Experimentalis et Applicata, 100 (2): 165-172. doi: https://doi.org/10.1046/j.1570-7458.2001.00860.x
Kaya Apak F, Başpınar H. 2017. The Efficacy of Some Attractant and its Concentration for Bactrocera oleae Control. International Conference on Agriculture, Forest, Food Sciences and Technologies, Nevşehir, Türkiye, 15-17 Mayıs 2017, 186.
Khater W, Traboulsi A, Al-Haj S. 1996. Evaulation of tree types in trappinng olive fruit fly Bactrocera (Dacus) oleae. Arab Journal of Plant Protection, 14, 67-73.
Kumral NA, Kovancı B, Akbudak B. 2008. Gemlik çeşidi zeytin bahçelerinde Zeytin Sineği [Bactrocera oleae (Gmelin)]’nin mücadelesinde esas olacak biyo-ekolojik özelliklerin saptanması. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (1): 31-41.
Ljaropoulos C, Mavraganis VG, Broumas T, Haniotakis G. 2002. Field Tests on the Efficacy of Combining Mass Trapping and Parasite Releases for the Control of the Olive Fruit fly Bactrocera oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae). VIIth European Congress of Entomology, Thessaloniki, Greece, 7-13 October 2002, 128.
Miranda MA, Miquel M, Terassa J, Melis N, Monerris M. 2008. Parasitism of Bactrocera oleae (Diptera: Tephritidae) by Psyttalia concolor (Hymenoptera: Braconidae) in the Balearic Islands (Spain). Journal of Applied Entomology, 132(9-10): 798-805. doi: 10.1111/j.1439-0418.2008.01358.x
Neuenschwnder P, Michelakis S. 1978. The infestation of Dacus oleae Gmel. (Dip.: Tephrtidae) at harvest time and its influence on yield and quality of olive oil in Crete, Journal of Applied Entomology, 1, 420-433.
Nizamlıoğlu K, Gökmen N. 1964. Zeytine Zarar Veren Böcekler. Yenilik Basımevi, İstanbul. Pala Y, Zümreoğlu A, Fidan U, Altın M. 1997. Recent integrated pest management studies in olive orchards in Turkey. Olivae, 68: 37-38.
PalaY, Nogay A, Damgacı E, Altın, M. 2001, Zeytin bahçelerinde entegre mücadele teknik talimatı. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara.
Sharaf NS. 1980. Life history of the olive fruit fly, Dacus oleae Gmel. (Diptera: Tephritidae), and its damage to olive fruitsin Tripolitania. Journal of Applied Entomology, 89 (1-5), 390-400. doi: 10.1111/j.1439-0418.1980.tb03480.x
Topuz H. 2011. İzmir ve Manisa İlleri’nde Bazı zeytin çeşitlerinde Farklı Hasat Zamanlarının Zeytin Sineği [Bactrocera oleae (Gmelin) (Dip.: Tephritidae)] Zararına, Zeytin Yağı Verim ve Kalitesine Etkileri Üzerinde Araştırmalar. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 [E. T.: 20 Kasım 2020].
Yalçınkaya E, Kaynaş N, Sütçü AR, Fidan A. E. 2000. Gemlik Zeytinde Klon Seleksiyonu Yoluyla Alternans Göstermeyen, Üstün Özellikteki Tiplerin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye 1. Zeytincilik Sempozyumu Bildirileri, Bursa, Türkiye, 6-9 Haziran 2000, 90-95.
Yayla A, Kelten M, Davarcı T, Salman A. 1995. Antalya ili zeytinliklerindeki zararlılara karşı biyolojik mücadele olanaklarının karşılaştırılması. Bitki Koruma Bülteni, 35 (1-2): 63-91.
Zümreoğlu A, Çakıcı M, Pala Y. 1992. İzmir İlinde Çeşitli Tuzak ve Cezbedicilerin Kombinasyonlarının Zeytin Sineği (Dacus oleae (Gmelin)) (Diptera; Tephritidae)’ne Karşı Etkinliğinin Saptanması Üzerinde Araştırmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri, Adana, Türkiye, 28-31 Ocak 1992, 289.