Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri

Araştırmanın amacı zorba, kurban, zorba/kurban ve karışmayan olarak tanımlanan akran zorbalığı gruplarını belirlemek ve bu grupları akran reddi, akran kabulü, yalnızlık ve akademik başarı açısından karşılaştırmaktır. Araştırmanın diğer amacı da akran zorbalığı gruplarındaki çocukların sosyometrik konumlarını belirlemek ve bu gruplarda yer alan çocukların hem akran zorbalığına hedef olma hem de akran zorbalığı gösterme davranışının türleri açısından bir farklılık gösterip göstermediklerini incelemektir. Araştırmaya 5. ve 6. sınıfa devam eden 701 öğrenci katılmıştır. Çocuklara "Sosyal Doyum Ölçeği", "Sosyometrik Statü Ölçeği", "Akran Zorbalığı Kurbanlarını Belirleme Ölçeği" ve "Akran Zorbalarını Belirleme Ölçeği" uygulanmıştır. Akran zorbalığı grupları akran reddi, akran kabulü, yalnızlık ve akademik başarı açısından karşılaştırıldığında:, zorba/kurban çocukların karışmayan çocuklara göre akranları tarafından hem daha fazla reddedildikleri hem de akademik başarılarının daha düşük olduğu görülmüştür. Ayrıca kurban ve zorba/kurban çocukların zorba ve karışmayan çocuklara göre daha yalnız oldukları bulunmuştur. Araştırmaya katılan çocukların sosyometrik statü gruplarına dağılım oranlarına bakıldığında, kurban çocukların, ihmal edilmiş statüye göre daha fazla reddedilmiş statüde, zorba/kurban çocukların tüm diğer sosyometrik statü gruplarına göre reddedilmiş statüde, karışmayan çocukların ise diğer sosyometrik statü gruplarına göre daha fazla popüler ve ortalama statüde yer aldıkları bulunmuştur. Akran zorbalığına hedef olma ve akran zorbalığı gösterme davranışının türleri cinsiyet ve sosyometrik statü açısından değerlendirildiğinde ise reddedilmiş çocukların diğer sosyometrik statü gruplarına göre daha fazla korkutma/sindirme ve açık saldırıya maruz kaldıkları, popüler ve ortalama statüdeki çocuklara göre daha fazla ilişkisel saldırılara, yalnızca popüler çocuklara göre ise daha fazla kişisel eşyalarına saldırıya maruz kaldıkları bulunmuştur. Benzer şekilde reddedilmiş çocukların, tüm sosyometrik statü gruplarına göre daha fazla korkutma/sindirme türünden saldırılar uyguladıkları bulunmuştur. Ayrıca kızlar erkeklere göre daha fazla alaya ve ilişkisel saldırılara hedef olduklarını bildirirken, erkekler kızlara göre daha fazla korkutma/sindirme, alay, açık ve ilişkisel saldırı türünde davranışlar sergilediklerini bildirmişlerdir.

PDF

___

Baddeley, A. (1990). Human memory: Theory and practice. London: Erlbaum Ass. Blake, M. (1973). Prediction of recognition when recall fails: Exploring the feeling of knowing phenomenon. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 12, 311-319.
Burke, D.M. & Light. L.L. (1981).Memory and aging: The role of retrieval processes. Psychological Bulletin, 90, 513-546.
Cantez, E., Akça, Ş., Akkapulu, F. Bekçi, B:, Canli, P., Çakar, A. & Yıldırım, S. (1996). BİLNOT Bataryası testlerinden İşaretleme Testi ve Sayı Dizisi Öğrenme Testinin test-tekrar test güvenirliği." IX. Ulusal Psikoloji Kongresi, İstanbul: Türk Psikologlar Demeği & Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü.
Crick, F. (2000). Şaşırtan varsayım (Çev. Sabit Say). Ankara: TÜBİTAK Yay.
Dienes, Z. & Perner, J. (1999). A Theory of implicit and explicit knowledge. Cambridge: Cambridge University Press.
Dodson, S.C. & Schacter, D.L.(2002). When false recognition meets metacognition: The distinctiveness heuristic. Journal of Memory and Language. 46, 782-803.
Er, N. (1996). Çalışma belleğinin yapısal ve işlemsel kapasitesinin faktör analitik ve deneysel çalışmalarla belirlenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Garner, R. (1987). Metacognition and reading comprehension. New Jersey; Ablex Pub. Corp.
Glaser, W.R. & Glaser, M.O. (1989). Context effects in Stroop-like word and picture processing. Journal of Experimental Psychology: General, 68 (1), 13-42. Hart, J.T. (1965). Memory and feeling-of knowing experience. Journal of Educational Psychology, 56, 208-216.
Heaton, R.K. (1981). Wisconsin Card Sorting Test manual. Odesa: Psychological Assessment Test Resources, Inc.
Heaton, R.K. Wisconsin Card Sorting Test Manual, Odesa (FL), Psychological Assessment Test Resources, Inc., 1981
Helmstaedter, C, Kemper, B. & Elger, C.E. (1996). Neuropsychological aspects of frontal lobe epilepsy. Neuropsychologia, 34 (5), 399-406.
Irak, M. (1999). Bölünmüş ve odaklanmış dikkatin oluy-ilişkili beyin potansiyellerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Irak, M. & Karakaş, S. (2000). Dikkatin beynin nöroelektrik tepkilerine etkisi. Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi, 7 (3), 179-192.
İrak, M. & Karakaş, S. (2002). Yüksek ve düşük dikkat performansı gösteren bireylerin olay-ilişkili potansiyel ve gamma tepkileri. Klinik Psikiyatri Dergisi, 5 (3), 169-176.
Jennings, R.J. & Coles, M.G.H: (1991J. Handbook of cognitive psychophysiology: Central and automatic nervous system approaches. Crichester: John Wiley and Sons,
Janowsky, J.S., Shimamura, A.P. & Squire. L.R. (1989). Source memory impairment with frontal lobe lesions. Neuropsychologia, 27 (8), 1043-1056.
Karakaş, S. & Başar, E. (1993). Nöropsikolojik değerlendirme araçlarının standardizasyonu ve elektrofizyolojik ölçümlerle ilişkisi. Proje No: TBAG-Ü / 17-2.
Karakaş, S., Erdoğan, E., Sak, L., Soysal, A.Ş., Ulusoy, T. & Yüceyurt, 1. (1999). Stroop Testi TBAG Formu: Türk kültürüne standardizasyon çalışmaları, güvenirlik ve geçerlik. Klinik Psikiyatri Dergisi, 2 (2), 75-88.
Karakaş, S., Irak, M., & Bekçi, B. (2003). Sağlıklı insanda bilgi işleme süreçleri: Biliş ve üst-biliş. S. KARAKAŞ, C. IRKEÇ ve N. YÜKSEL, Beyin ve Nöropsikoloji, Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi, 31-54.
Karakaş, S., Irak, M., Kurt. M., & Erzengin, Ö.U. (1999). Wisconsin Kart Eşleme Testi ve Stroop Testi TBAG Formu: Ölçülen özellikler açısından karşılaştırmalı analiz. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 7(3), 179-192.
Karakaş, S., Eski, R., & Başar. E. (1996). Türk Kültürü için standardizasyonu yapılmış nöropsikolojik testler topluluğu: BlLNOT Bataryası. 32. Ulusal Nöroloji Kongresi Kitabı. Türk Nöroloji Dergisi ve Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, istanbul: Ufuk Mat.
Koriat, A. (1993). How do we know that we know? The accessibility model of the feeling of knowing. Psychological Review, 50 (4), 609-639.
Koriat, A. (2000). The feeling of knowing: Some metatheoretical implications for consciousness and control. Consciousness and Cognition, 9, 149-171.
Koriat, A. & Levy-Sadot, R. (2000). Consciousness and1 unconsciousness metacognition: A rejoinder. Consciousness and Cognition, 9, 193-202.
Kurt, M. & Karakaş, S. (2000). Sağ serebral hemisferin bilişsel işlevlerine duyarlı nöröpsikolojik testlerin özellikleri ve aralarındaki ilişkiler. Psikiyatri, Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 8 (4), 251-265.
Lezak, M.D. (1997). Principles of neuropsychological assesment. Feinberg, T.E.,& Farah, M.J.(Eds.). Behavioral Neurology and Neuropsychology, New York: McGrow-Hill.
Lezak, M.D. (1995). Neuropsychological assessment (3nded.). New York: Oxford Univ. Pr.
Liberman, D.A. (1994). Behaviorism and the mind: A (limited) call for a return to instropection. Nelson, T.O. (Ed.). Metacognition: Care readings. Massachussetts: Allyn & Bacon.
MacLeod, CM. (1991). Half a century of research on the Stroop effect: An integrative review. Psychological Bulletin, 109, 162-203.
Mangan, B. (2000). What feeling is the feeling of knowing? Consciousness and Cognition, 9, (4), 538-544.
Matier, K., Wolf, L.E. & Halperin, J.M. (1994). The psychometric properties and clinical utility of a Cancellation Test in children. Developmental Neuropsychology, 10(2), 165-177.
Metcalfe, J. (1993). Novelty monitoring, metacognition and control in a composite halographiç associative recall model: Implications for Karsakoff amnesia. Psychological Review, 10,3-22.
Miner, A.C. & Reder, L.M. (1984). A new look at feeling of knowing: Its metacognitive role in regulating qestion answering. Matcalfe, J. & Shimamura, P. (Eds.), Metacognition: Knowing about knowing. The MIT Press, pp. 27-46.
Nelson, T.O. (1984). A comparison of current measures of accuracy of feeling-of-knowing predictions. Psychological Bulletin, 95 (1), 109-133.
Nelson, T.O. (2000). Consciousness, self-consciousness and metacognition. Consciousness and Cognition, 9, 220-223. Nelson, T.O. & Narens, L. (1990). Metamemory: A theoretical framework and new finding." Bower, G. (Ed.), The Psychology of Learning and Motivation (Vol. 26), New York: Academic Press.
Nelson, T.O., Kruglanski, A.W. & Jost, J.T. (1998). Knowing thyself and others: Progress in metacognitive social psychology. Yzerbyt, V., Lories, G. & Dardenne, B. (Eds.), Metacognition: Cognitive and social dimensions. London: Sage Pub., pp. 69-89.
Nelson, T.O., Gerler, D. & Narens, L. (1984). Accuracy of feeling-of-knowing judgments for predicting perceptual identification and relearning. Journal of Experimental Psychology: General, 113 (2), 282-300.
Nelson, T.O., Leonesio, R.J., Landwehr, R.S. & Narens, L. (1986). A comparison of three predictors of an individual's memory performance: the individual's feeling of knowing versus the normative feeling of knowing versus base-rate item difficulty. Journal of Experimental Psychology. Learning, Memory, and Cognition, 12 (2), 279-287.
Nhouyvanisvong, A. & Reder, L.M. (1998). Rapid feeling-of-knowing: A strategy selection mechanism. Yzerbyt, V. Y., Lories, G., & Dardenne, B. (Eds.), Metacognition: Cognitive and social dimensions. London: Sage, pp. 35-52.
Parkin, A.J. (1997). The neuropsychology of false memory. Learning and Individual Differences, 9 (4), 341-357.
Pashler, H.E. (1998). The psychology of attention (2nd ed.). Massachusetts: MIT Press.
Pennington, B.F., & Ozonoff, S. (1996). Executive functions and developmental psychopathology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 37, 51-87.
Peynircioğlu, Z. & Tekcan, A.I. (2000). Feeling of knowing for translations of words. Journal of Memory and Language, 43: 135-148.
Regard, M. (1981). Cognitive rigidity and flexibility: A neuropsychological study. (Unpublished Doctoral Dissertation), University of Victoria, British Columbia.
Santos, J.F. & Montgomery, J.R. (1962). Stability of performance on the Color-Word Test. Perceptual and Motor Skills, 15, 397-398.
Shallice, T. & Evans, M.E.(1978). The involment of the frontal lobes in cognitive estimation. Cortex, 14, 394-303.
Shimamura, A.P & Squire, L.R. (1984). Paired-associate learning and priming effects in amnesia: A neuropsychological study.. Journal of Experimental Psychology: General, 113, 556-570.
Shimamura, A.P. (1994). The neuropsychology of metacognition. Matcalfe, J. & Shimamura, P. (Eds.1), Metucognition: Knowing about knowing. The MIT Press, pp. 253-276.
Shimamura, A.P. (2000). Toward a cognitive neuroscience of metacognition. Consciouness and Cognition, 9, 312-323.
Solso, R. (1995). Cognitive psychology (4th ed.), Needham Heights: Allyn & Bacon.
Spreen, O. & Strauss, E. (1991). A compendium of neuropsychological tests: Administration, norms and commentary. New York: Oxford Univ. Press. Stroop, R.J. (1935). Studies of interference in serial verbal reactions. Journal of Experimental Psychology, 17 (6). 643-661.
Tekcan, A.I. & Aktürk, M. (2001). Are you sure you forgot? Feeling of knowing in directed forgetting. Journal of Experimental Psychology: Learning Memory and Cognition, 27(6), 1487-1490.
Welsh, M.C. & Pennington, B.F. (1998). Assessing frontal lobe function in children: Views from developmental psychology. Developmental Neuropsychology, 4, 199-230.